بخشی از مقاله
چکیده
مبنایی ترین ارزش وجودی انسان نیل به خلافت الهی ، تحقق حیات طیبه ،کمال مطلوب و متعالی می باشد.جهان معنوی،روانی ، طبیعی، درونی و پیرامونی ما،سرشتی الهی و توحیدی دارد. هرچند ماهیت و هویت انسان ریشه و نفخه الهی دارد و دارای ویژگی های همچون کرامت ذاتی ،کمال طلبی ، حقیقت جویی وارزش طلبی می باشد و در مسیرصیرورت بودن تا شدن به وسیله ظرفیتهایی چون فطرت ، عقل و دین هدایت و راهنمایی می شود اما به نظر می رسد زندگی اجتماعی همراه با قوانین و سنن آن ، تغییرات اجتماعی ، اقتصادی ، انسانی ، فرهنگی ، جمعیتی و فناورانه در این مسیر موانع و مشکلاتی ایجاد می کند.
در حالیکه در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و افق چشم انداز ایران 1444 به صراحت بیان شده است که مردم کشورمان در سال 1444 به حداعلای فرهیختگی ، معنویت ، ارزش مداری وکمال مطلوب و متعالی در سطح ملی و جهانی نائل خواهند شد و در ذیل تدابیر تربیتی به تربیت وحیانی ،معنوی ، عقلانی ، واقع بینانه ،علمی و عملی و ارتقاء موقعیت شغلی ، کرامت و منزلت اجتماعی اقشار فرهنگی به ویژه معلمان و اساتید اشاره شده است اما برای رسیدن به وضعیت آرمانی و چشم انداز افق 1444نیازمند تلاش ،ممارست ، مداومت و مسولیت پذیری فردی و اجتماعی در سطح اعلا می باشیم.
پژوهش صورت گرفته به روش تحلیلی - استنتاجی و با مرور تحلیلی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و مطالعه منابع مرتبط میان رشته ای و فرارشته ای به قصد طراحی و تدوین الگوی آموزش مهارتهای زندگی متعادل و متعالی در دوره ابتدایی آموزش و پرورش در چشم انداز ایران 1444 می باشد .
مقدمه:
الگوی اسلامی -ایرانی پیشرفت یکی از مهمترین اسناد بالادستی و الگوهای نظری می باشد که نظام جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به آرمان های بلندمدت خویش در دستور کار قرار داده است .از عمده ترین محورهای تربیتی این الگو بسط علم در عرصه زندگی و توجه به عدالت آموزشی و تربیتی ،تربیت نیروی انسانی توانمند،کارا و خرد ورز،ارتقاء مهارتهای عمومی غیر مدرسی وخلاقیت های بومی وملی می باشد .الگوی موردنظر در قالب پنج فصل ،مبانی ،نظام آرمان ها ،رسالت،افق ها وتدابیر ،نقدهای کلی بر پیش نویس الگوی پایه طراحی وتدوین شده است.
الگوی مذکوربا مشارکت و مشورت پژوهشگران و اساتید حوزه وداشگاه و با روش های پژوهشی همچون بررسی اسنادی،تحلیل منطقی و تخیل خلاق ،گروههای کانونی ، مصاحبه های اکتشافی و اجتهادی در حال تکوین و تکمیل می باشد. هرچند الگوی مورد نظر در حال تکوین و تکامل می باشد و نیاز به تحلیل و بررسی عمیقتر دارد اما یکی از مهمترین موضوعاتی که در این الگو پیگیری می شود توجه به مسائل تربیتی و ارتقاء سطوح اجتماعی و اقتصادی معلمان و اساتید وتوجه به روش های تربیتی فعال و پویا و در نهایت پرورش انسان فاضل و فرهیخته می باشد و از راهکارهای پیشنهادی جهت تحقق اهداف تربیتی الگوی اسلامی -ایرانی پیشرفت توجه به آموزش مهارتهای زندگی و اجتماعی از دوره پیش دبستان و دبستان می باشد.
بنابراین پژوهش حاضر با مرور تحلیلی محتوای تربیتی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت ، بررسی وتاکید بر آموزش مهارتهای زندگی در دوره ابتدایی آموزش و پرورش به عنوان حلقه مفقوده در نظام آموزشی موجود ،طراحی و تدوین برنامه های درسی مهارت زندگی در قالب کتب درسی ، اجرا و ارزشیابی آنها رادر سطح مدارس و نظام آموزشی دنبال می کند.
مرور تحلیلی محتوای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس چشم انداز افق ایران 1444
در سند الگوی پیشرفت اسلامی -ایرانی ذیل سند تدابیر تعلیم وتربیت آمده است:ترویج آموزه های اخلاق اسلامی نظیر صداقت،مدارا و گذشت ،فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر وهنجارهای مدنی از قبیل انضباط و قانون گرایی، ارتقاء موقعیت شغلی ، کرامت و منزلت اجتماعی اقشار فرهنگی به ویژه معلمان و استادان، تربیت نیروی انسانی توانمند و خرد ورز با تاکید برفرهنگ جهادی و روحیه محکم کاری در مدارس و مراکز علمی و تدوین و ارزیابی مستمر شاخص ها، معرفی و ترویج الگوهای برتر اجتماعی، به کارگیری سازکارهای تشویق و ارتقای ذوق، علایق، هنرها، مهارتها و خلاقیت های بومی ، ملی و محلی .
تبیین ، ترویج و نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی ایرانی خانواده محور،توجه به کیفیت آموزش و تربیت و پرهیز از مدرک گرایی .تقویت و گسترش تولید علمی اصیل ، بومی و مفید در رشته های علوم انسانی با بهره گیری از مبانی ،منابع اسلامی و دستاوردهای بشری ،توسعه علوم بین رشته ای و مطالعات و پژوهش های چند رشته ای بدیع و مفید، اموزش و ترویج سلامت و بهداشت عمومی ، مشارکت ،مسئولیت پذیری ،پایش و هشدار همگانی در حفاظت و احیای پایدار محیط زیست با اصلاح و ارتقای سبک زندگی، عمومیت بخشیدن به سازو کارهای شایسته گزینی.حفظ مردم سالاری دینی ، گسترش مشارکت مردمی و تقویت ثبات سیاسی
باتوجه به محورهای تربیتی سند تدابیر تربیتی افق ایران 1444 ، آموزش و پرورش از دوره ابتدایی محل شکل گیری بخش اعظم شخصیت و فرهنگ سازی دانش آموزان می باشد و باید به تربیت و آ موزش کودکان همت گمارد و البته مهمترین عنصر تربیتی توجه به وضعیت معیشتی و اجتماعی معلمان می باشد که نقش مهمی در اجرای الگوی مورد نظر دارند معلمان می بایست با فراغ بال کامل به فکر پیاده سازی الگوی پیشرفت اسلامی -ایرانی باشند و پیش نیاز این مهم تربیت معلمان خلاق و فکور می باشد که هم از لحاظ موقعیت اجتماعی و هم وضعیت معیشتی مرتفع باشند و هم برای رشد وبالندگی دانش آموزان با محوریت توسعه پایدار انسانی و اجتماعی ایمان و باور قلبی داشته باشند.
بعد از توجه به مقام وموقعیت معلمان ،برنامه های درسی و کتب درسی هم می بایست براساس مولفه های تربیتی فوق دگرگون شوند به عنوان مثال آموزش مهارتهای زندگی براساس مولفه های تربیت اجتماعی از قبیل مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی ، قانون مداری، توجه واحترام به هنجارهای مدنی و قانونی ، الگوهای برتر اجتماعی ، خرد ورزی ، مشارکت ، مشورت ، تفکر خلاق و انتقادی ،آموزش و ترویج سلامت و بهداشت عمومی ،اموزش حفاظت و احیای پایدار محیط زیست و شایسته سالاری و شایسته گزینی را مدنظر قرار دهند و در سطح مدارس عملیاتی سازی نمایند ، به تقویت و توسعه علوم انسانی بر اساس منابع اسلامی و مطالعات میان رشته ای بدیع و مفید اقدام نمایند.
مولفه های اساسی آموزش مهارتهای زندگی متعادل و متعالی در دوره ابتدایی آموزش و پرورش
مهارتهای زندگی مجموعه نظامند و هدفمند از مولفه های اساسی برای زندگی مطلوب و روبه تکامل و توسعه فردی و اجتماعی می باشد که افراد یک جامعه را توانا می سازد نسبت به خود و دیگران رفتار مناسب ومتعاددلی از خود نشان دهند .آموزش مهارتهای زندگی از دوره پیش دبستان و دبستان کمک می کند تا کودکان مقدمات لازم برای ورود متعادل و متعالی به جامعه پیرامونی خود را درک وفهم کنند ودر تعاملات اجتماعی در سنین جوانی و بزرگسالانی از آسیب های اجتماعی مصون بمانند و در مقابله با مسائل اجتماعی متعدد فردی ، خانوادگی و اجتماعی نقش فعالانه خود را به خوبی ایفا نمایند و کنشگران فعال عرصه مسائل اجتماعی و تربیتی باشند.
