بخشی از مقاله
چکیده:
در سال های اخیر، استفاده از یادگیری مبتنی بر چند رسانه ای در کلاس درس به طور گسترده افزایش یافته است. این مطالعه پاسخی به تاثیرات یادگیری بر اساس چند رسانه ای به سمت یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی در تدریس و یادگیری درس شیمی می باشد. این آزمایش در کلاس دوم تجربی - پایه دهم - در یکی از دبیرستان های شهر اردبیل انجام شده است. محقق برنامه ی کامپیوتری را بر اساس مواد شیمیایی ایجاد می کند و بر حسب نتایج به دست آمده قضاوت می کند. داده های یادگیری دانش آموزان با استفاده از پرسشنامه های استاندارد اندازه گیری شدند. پرسش نامه شامل سه مولفه ی فراشناخت، انگیزه و رفتار بود. نتایج نشان دادند که یادگیری دانش آموزان بر اساس خود آموزی، قبل و بعد از شرکت در آموزش شیمی تفاوت های فاحشی وجود دارد که تاثیر گذاری آموزش بر اساس چند رسانه ای در شیمی را نشان می دهد.
کلمات کلیدی: رسانه، خود آموزی، آموزش، یادگیری، شیمی
مقدمه:
شیمی قسمتی از علم می باشد که به دنبال پاسخ به سوالاتی است که چه، چرا و چگونه پدیده های طبیعی، ترکیب و ساختار و خواص یک مواد به هم مرتبط هستند. در مسائل مربوط به شیمی دو موضوع مهم وجود دارد، اولین مورد محصول ها می باشد - دانش شیمی در قالب حقایق، مفاهیم، اصول، قوانین و نظریه ها - و دیگری فرآیند - کار علمی - می باشد. - رتنو دوی سویانتی، - 2010در تدریس و یادگیری درس شیمی در دبیرستان معلم باید بتواند در مدت زمان کوتاهی مفاهیم مختلفی را به دانش آموزان ارائه بکند. در پایان معلم می تواند که مسائل که مهم را در کلاس درس حل کند ، به همین دلیل باید فرصت های بیشتری را برای دانش آموزان به ارمغان بیاورد تا آن ها خودشان بتوانند تمرین کنند و مفاهیم شیمی را به اثبات برسانند. در بخش هایی از شیمی لازم است که تمرین های زیادی انجام گیرد مانند بخش اسید - باز یا بخش استوکیومتری و... .
براساس مشاهدات پژوهش در برخی از مدارس اردبیل، امکانات و فن آوری برای تدریس و یادگیری درس شیمی تا حدودی وجود دارد. به عنوان مثال می تواند به پروژکتور ، کامپیوتر و همچنین تا حدودی لوازم آزمایشگاهی اشاره کرد. البته که با کار های خلاقانه می توان امکاناتی را فراهم آورد که مورد نیز تدریس و یادگیری می باشد. با این حال مشاهده شد که معلمان به صورت محدود از این امکانات در جریان آموزش و تدریس خود به کار می برند. در حالی که استفاده از رسانه های آموزشی در فرایند تدریس، تاثیر شگرفی را در یادگیری و یاددهی به دانش آموزان دارد.
یادگیری چند رسانه ای یک نظریه شناختی است که توسط ریچارد میر و همکاران وی مطرح شده است. این نظریه چگونگی ساختاردهی به تمرین های آموزشی و کاربرد موثرتر راهبردهای شناختی را برای کمک به یادگیری بهتر انسان ها مورد توجه قرار می دهد. میر بیان می کند انسان ها از طریق کلمات و تصاویرعمیق تر یاد می گیرند تا فقط از طریق کلمات. پژوهشگران چند رسانه ای به طور کلی چند رسانه ای را به صورت ترکیبی از متن درسی و تصاویر تعریف می کنند؛ و بر این عقیده اند که یادگیری چند رسانه ای زمانی رخ می دهد که ما از این کلمات و تصاویر بازنمایی های ذهنی خلق می کنیم - میر،. - 2005
کلمات هستند که می توانند به صورت گفتاری یا نوشتاری باشند، تصاویر هم می توانند به صورت هر گونه تصویر سازی گرافیکی از جمله انیمیشن، عکس یا ویدئو باشد ، و در تعریف دیگر یادگیری مبتنی بر چند رسانه ای یک آموزش و روش یادگیری می باشد که رسانه های مختلف باهم در تعامل هستند که با تصاویر، متن ها، تصاویر پویا و حتی با ویدئو نیز همراه می باشد - نزیر، ات آل، . - 2012 هدف از این نوع روش یادگیری بهبود بخشیدن و سریع تر کردن جریان آموزش و یادگیری وهمچنین تشویق دانش آموزان برای یادگیری مستقل یا همان یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی می باشد. از طریق یادگیری چند رسانه ای معلم می تواند کارهای ابتکاری انجام دهد و همچنین این نوع یادگیری باعث ترغیب هر چه بیشتر دانش آموزان برای مطالعه با علاقه و عمیق تر درس ها می شود. تدریس درس شیمی بر اساس یادگیری چند رسانه ایی می تواند خیلی موثرتر از ارائه مطالب بر اساس روش سخنرانی باشد - اوساما، . - 2010
مسئله ی دیگری که موفقیت تدریس و فرایند یادگیری را ثمر بخش تر میکند یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی می باشد. آموزش و یادگیری باید طوری انجام گیرد که خود دانش آموز ها بخش بیشتر یادگیری را بر عهده داشته باشند و بر اساس ابتکارات خودشان بتوانند مسائل مربوطه در درس خود را حل کنند به طور کلی می توان گفت که معلم ها نباید به مستقیما مطالب را به دانش آموزان ارائه دهند بلکه باید دانش آموزان را برای حل مسئله راهنمایی کنند تا فراگیران با توجه به دانش و ابتکارات خود از عهده ی مسئله ها برآیند. اکثر کارشناس های آموزش و پرورش اتفاق نظر دارند که یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی عامل مهمی در ایجاد انگیزه یادگیری - انگیزه ی تحصیلی - و نتایج یادگیری - پیشرفت تخصیلی - می باشد. دانش آموزانی که فرایند یادگیری آن ها بر اساس خود آموزی می باشد، در این ضورت می توانند بهتر برای خود برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی را انجام دهند - زامبورن، . - 2011
دانش آموزانی که از نظر علمی نسبت به بقیه در سطح بالاتری قرار دارد یعنی ارزش علمی اش - نتایج یادگیری - نسبت به بقیه بهتر می باشد، علاقه ی بیشتری برای یادگیری بر اساس خودآموزی دارند - توران ، . - 2010از توضیحات بالا می توان اینطور نتیجه گرفت که یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی عامل و نقش بسیار مهمی برای موفقیت دانش آموزان در مدرسه می باشد. فلذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر یادگیری بر اساس چند رسانه ایی در تدریس شیمی می باشد.همچنین کشاندن فرایند آموزش به سمت و سوی یادگیری دانش آموزان بر اساس خودآموزی و همچنین شکار سازی این نوع یادگیری می باشد.
روش اجرا:
این پژوهش یک مطالعه ی تجربی مشاهده تحت شرایط مصنوعی می باشد که محقق شرایط و زمینه های لازم را در جهت پژوهش و تحقیق خود فراهم آورده است. روش استفاده شده در این مطالعه یک رویکرد کمی است، به این معنی که تمام اطلاعات و یا داده های تحقیق در قالب اعداد می باشد. که پس از تجزیه و تحلیل داده های آماری نتیجه ی مورد نظر توصیف و شرح داده می شود.
متغیر های تحقیق:
متغیر مستقل در این تحقیق روش تدریس شیمی و یادگیری آن بود. متغیر وبسته یادگیری دانش آموزن بر اساس خودآموزی بود. متغیر های قابل کنترل معلم نیز شامل دانش قبلی دانش آموزان و مواد قابل تدریس و تعداد جلسات درس بود.
تکنیک های نمونه گیری:
این مطالعه در کلاس دوم تجربی - پایه دهم - در یکی از دبیرستان های اردبیل بود. تکنیک نمونه گیری در این پژوهش، نمونه گیری تصادفی ساده بود. در تحقیقی که انجام گرفته شده است دو کلاس اتخاذ شده بود، یکی از کلاس ها ، کلاس آزمایشی و دیگری به عنوان کلاس کنترل شده - تحت نظر - انتخاب گردید. تعداد دانش آموزان کلاس آزمایشی 27 نفر و همچنین تعداد دانش آموزان کلاس کنترل شده 26 نفر بود. در کلاس آزمایشی نوع تدریس و آموزش شیمی بر اساس تاثیر یادگیری بر اساس چند رسانه ای بود در حالی که در کلاس دیگر یعنی کلاس کنترل شده تدریس بر پایه چند رسانه ای اتفاق نمی افتاد.
ابزار های پژوهش:
ابزار های پژوهش شامل موارد زیر بود:
1. طرح درس - بر اساس درس پژوهی -
2. راسانه های مبتنی بر کامپیوتر
3. پرسشنامه هایی بر اساس یادگیری دانش آموزن بر اساس خود آموزی
