بخشی از مقاله
چكيده:
مطالعه حاضر با هدف تعيين اثربخشي روش تدريس مبتني بر پروژه بر گروهگرايي دانش آموزان دوره متوسطه اول در درس علوم تجربي انجام شد. روش پژوهش آن از نوع نيمه آزمايشي و طرح پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماري اين پژوهش شامل تمامي مدارس پسرانه منطقه ٢ شهر بهارستان در سال تحصيلي ٩٥-١٣٩٤ است كه يكي از آنها به صورت تصادفي به عنوان نمونه انتخاب گرديد. حجم نمونه شامل ٦٤ دانش آموز پايه نهم است كه ٣٢ نفر از آنها در گروه آزمايش و ٣٢ نفر در گروه گواه قرار داده شد.
دانشآموزان گروه آزمايش با روش تدريس مبتني بر پروژه و گروه گواه با روش مرسوم آموزش ديدند. براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه گروه گرايي ايوانز و جارويس استفاده شده است. روايي محتوايي ابزار نيز به وسيله متخصصين تأييد و پايايي ابزار ٨٨/٠ به دست آمد.
تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از تحليل t مستقل نشان داد بين دو گروه از جهت متغير گروهگرايي تفاوت معنا داري وجود دارد و نتايج حاصل از سنجش احساسات فرد نسبت به كار گروهي نشان داد كه دانش آموزان گروه آزمايش علاقه زيادي به كار گروهي پيدا كرده اند بنابراين، به كارگيري روش تدريس مبتني بر پروژه در كلاسهاي درس به عنوان روشي مناسب جهت بهبود گروهگرايي دانشآموزان پيشنهاد ميشود.
مقدمه
نظام تعليم و تربيت در راستاي افزايش پيشرفت تحصيلي همه دانشآموزان در جستجوي راههاي خلاق مي باشد. از اين رو، تلاش در جهت برون رفت آموزش از موقعيتي كه در آن يادگيرنده منفعل و پذيرنده اطلاعات است در جهتي كه يادگيرنده به آموزش سمت و سو ميدهد، فعال است، خلق مي-كند، مباحثه ميكند، و سوال ميپرسد در طول چند دهه گذشته از جهتگيريهاي مهم در حوزه تعليم و تربيت بوده است. چرا كه اگر دانشآموزان مهارتها، نگرشها و دانش مورد نياز براي زندگي سالم در ابعاد فردي، شغلي، و اجتماعي را به دست نياورند، هزينههاي زيادي بر جامعه، فرد، و خانواده تحميل خواهند كرد.
تحقيقات صورت گرفته نشان ميدهد كه عملكرد تحصيلي پايين در مقطع متوسطه، مقدمه خيلي از رفتارهاي ضد اجتماعي از قبيل استفاده از داروهاي غيرمجاز، الكل، و بزهكاري محسوب ميشود از سوي ديگر، دانشآموزاني كه داراي عملكرد تحصيلي مناسبي ميباشند به احتمال زياد وارد دانشگاه ميشوند، به افرادي اجتماعي با توانايي كنترل انگيزه هاي خويش، تبديل ميشوند و درآمد بيشتري به دست ميآورند
در برنامه درسي ملي تحقق حيات طيبه به گونه اي يكپارچه، همه ابعاد فردي و جمعي زندگي انسان از جمله رعايت توازن و اعتدال را در همه ابعاد شامل مي شود. و همكاري، تعاون و مشاركت اجتماعي و احترام به آحاد جامعه به عنوان يكي از مباني ارزش ها در نظر گرفته شده است
امروزه كار گروهي اهميت زيادي در مدارس كشورهاي دنيا دارد و دانشمندان بزرگي مانند پياژه و ويگوتسگي تعامل اجتماعي را از شرايط مهم يادگيري مي دانند. اما در مدارس ما به كار گروهي كمتر اهميت داده مي شود معلمان دوست دارند كلاس ساكتي داشته باشند كه دانش آموزان تنها به حرف آنها گوش دهند. در پژوهش احمدي - ١٣٨٩ - ٧٣ درصد دانش آموزان اظهار داشته اند كه هرگز در كلاس درس كار گروهي انجام نداده اند.
از پيامدهاي بي توجهي به كار گروهي، برآورده نشدن اهداف اجتماعي آموزش و پرورش مانند پرورش روحيه مسئوليت پذيري و مشاركت در فعاليت ها است. انسان موجودي اجتماعي است كار گروهي دانش آموزان را با مشكلاتي كه در بزرگسالي بر سر را آنها وجود دارد، آشنا مي كند و راه مقابله با آنها را ياد مي گيرد.
طبق تعريف يونسكو يك يادگيرنده ي مادام العمر علاوه بر كسب دانش، مهارت هاي فرآيندي ونگرش، بايد راه و روش يادگيري را هم بياموزد تا شخص را قادر سازد كه دانش و فناوري را با زندگي و فرهنگ جامعه ي خويش مرتبط سازد. روش تدريس مبتني بر پروژه مي تواند اين توانايي ها را در دانش آموزان ايجاد كند بر اين اساس پژوهي حاضر در پي آن است كه آيا مي توان با اتخاذ روش تدريس پروژه، گروهگرايي دانش آموزان را بهبود بخشيد.
روش پروژه شامل يك رشته فعاليت هايي است كه به وسيلهي دانش آموز انجام مي گيرد و انگيزه دروني او در اولويت قرار دارد. در منابع مختلف به اين روش اشاره شده است البته در بعضي از منابع به جاي پروژه از واژه طرح استفاده شده است. در منابعي ديگر هم از واژه واحد كار استفاده شده است.
روش پروژه مانند واحد كار شاگردان است ولي در پروژه ارتباط آن با عواملي كه بايد مورد مطالعه قرار گيرد معين مي شود. در ادامه مطلب، تعريف روش پروژه از منابع معتبر آورده شده است.
در اين روش آموزشي، كه از روش هاي تدريس غير مستقيم است دانش آموزان يك كلاس مبادرت به انجام يك طرح - پروژه - مي كنند.در اين شكل از آموزش، اگر چه دانش آموزان باز به »كمك معلم« همچنان نيازمندند، اما آنها از طريق كمك معلم، كه فرايند آن بسيار غير مستقيم و توام با ظرافت خاص وغير قابل رويت صورت مي گيرد، خود به طور مستقل به يادگيري مي پردازند
پروژه - واحدكار - فعاليتي است كه از نظر آموزشي و پرورشي داراي ارزش است و متوجه هدف معيني ميباشد. واحد كار معمولاَ مستلزم بررسي، جمع آوري اطلاعات و يافتن راه حل، مطالعه و انجام كار عملي است و اغلب در خارج از مدرسه صورت مي گيرد. در جريان انجام كار روال معمول و تصنعي كلاس از ميان برداشته مي شود. معلم و دانش آموز باهم همكاري مي كنند، كار فردي و گروهي جاي فعاليت هاي كلاس را مي گيرد .
فعاليت هاي پروژه اي به فعاليت هاي گفته مي شود كه بر اساس هدف هاي برنامه درسي طراحي مي شود و تا حدودي پيچيده تر از تكاليف معمولي است و دانش آموزان به طور انفرادي يا گروهي آن را انجام مي دهند. فعاليت هاي پروژه اي براي دانش آموز فرصتي فراهم مي كند تا مهارت هاي بهتر زندگي كردن و توانايي برخورد با مسائل زندگي را كسب كند
وارد كردن »پروژه« در برنامه درسي دانش آموزان به خوبي مي تواند خصلت جستجوگري و كنجكاوي دانش آموزان را ارضا كند و به معلم هم فرصت مي دهد تا با پذيرش تفاوت هاي فردي دانش آموزان، براي آنان فرصت هاي مناسب ابراز وجود فراهم كند و اعتماد به نفس را در آنان رشد دهد. پروژه يا فعاليت هاي خارج از مدرسه فرصت مناسبي براي شناخت و پرورش هوش و استعداد غالب در دانش آموزان است
روش تدريس پروژه اي به دانش آموزان امكان مي دهد تا قدرت مديريت، برنامه ريزي و خود كنترلي را در خودشان ارتقاء بخشند. در اين روش دانش آموزان مي توانند با توجه به علاقه ي خود موضوعي انتخاب و به طور فعالانه در به نتيجه رساندن آن موضوع شركت نمايند.
براين اساس در اين روش دانش آموزان ياد مي گيرند كه چگونه به طور منظم و مرحله اي كاري را درس انجام دهند و اين روش باعث تقويت اعتماد به نفس در دانش آموزان مي شود زيرا بين آنها و معلم رابطه صحيح آموزشي برقرار است و در نهايت اين روش باعث تقويت همكاري، احساس مسئوليت، انضباط كاري صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقايد ديگران و مهارتهاي اساسي پژوهش در دانش آموزان مي شود.
