بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه کمال گرایی با احساس تنهایی دانش آموزان مقطع متوسطه اول بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان آمل در سال تحصیلی 1396-1397 بودند که از این میان 327 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی خوشهای انتخاب شد. داده های پژوهش به وسیله مقیاس کمال گرایی فراست - 1990 - و پرسشنامه احساس تنهایی راسل و پیلوا و کورتونا - 1980 - جمعآوری شدند.
دادههای جمع آوری شده به وسیله آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه و SPSS-20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد متغیرهای انتظارات والدین، نگرانی در خصوص اشتباهات، انتقادگری والدین و معیارهای فردی به میزان 17/1 درصد قادر به پیش بینی احساس تنهایی بوده اند . - P<0/05 - همین طور بین کمالگرایی و حیطه های نگرانی در خصوص اشتباهات، معیارهای فردی و احساس تنهایی، انتظارات والدین و انتقادگری والدین با احساس تنهایی رابطه مثبت و معناداری وجود داشته است . - P<0/05 - با توجه به نتایج پژوهش میتوان نتیجه گرفت که کمال گرایی در احساس تنهایی دانش آموزان نقش دارد.
مقدمه
ماهیت انسان به طور ذاتی اجتماعی است و افرادی که در برقراری و حفظ روابط رضایت بخش با دیگران ناتوان هستند و در نتیجه در برآوردن »نیاز تعلق داشتن«مشکل دارند، احتمالاً حس محرومیتی را تجربه میکنند که خود را با احساس تنهایی نشان می دهد. احساس تنهایی ممکن است مداوم یا موقتی باشد. با وجود اینکه، احساس تنهایی موقتی غالباً موقعیتی و تجربه ای عادی است، احساس مداوم تنهای نگران کننده است - آشر و پاکیوتی2، . - 2003 تنهایی احساس ناخوشایندی است که از تفاوت در روابط بین فردی که فرد خواهان آن است و روابطی که در شرایط واقعی با افراد دارد، ایجاد می شود و در آن، فرد احساسی از جداشدگی و یا طرد شدگی از طرف دیگران را تجربه می کند و نیازمند یک وابستگی عاطفی در رابطه ای دوطرفه است.
این تجربه نامطلوب و پریشان کننده می تواند به ناسازگاری های شناختی، هیجانی، رفتاری و نارضایتی ادراکی فرد در روابط بین فردی، اجتماعی و ناسازگاری اجتماعی وی در مرحله نوجوانی منجر شود - بهامین و کوروشنیا، . - 1396 تنهایی به فرایندی اشاره دارد که توسط آن کودکان خودشان را از مقتضیات تعاملات اجتماعی جدا نموده و دوری می جویند و به طور مکرر رفتارهای تنهایی جویانه را در بستر و شرایط اجتماعی از خود نشان می دهند که این موضوع می تواند از عوامل گوناگونی ناشی شود - دینگ، لیو، کاپین، چن، لی و سانگ1، . - 2014 بدین ترتیب آموختن مهارت های ارتباطی و داشتن پیوندهای اجتماعی در جهت جلوگیری از احساس تنهایی از جمله جنبههای مهم رشد هر کودک و نوجوانی می باشد و پژوهشگران عوامل گوناگونی را در رابطه با احساس تنهایی مورد بررسی قرار داده اند و متغیرهای مختلفی را مورد بررسی قرار داده اند.
گرایش به کمال گرایی2 یکی از ویژگی های شخصیتی است که در نهاد همه انسان ها وجود دارد و میتواند هم جنبه سازنده و مفید داشته باشد و هم جنبه منفی و ویرانگر. کمالگرایی ممکن است یکی از عوامل مهم برای بروز علائم روان شناختی و مشکلات بین فردی میباشد. کمالگرایی به عنوان تمایل افراطی به در نظر گرفتن معیارهای کامل و ارزیابی خودانتقادگری شدید تعریف شده است - شفیعی، بشرپور و حیدری راد، . - 1396 پژوهش های اخیر در مورد کمالگرایی به این سازه به مثابه سازه ای چند بعدی می نگرند که شامل کمال گرایی سازگارانه و کمال گرایی ناسازگارانه می باشد - وطن خواه و سامانی، . - 1395 کمالگرایی سازه ای چند بعدی است که با تلاش برای بی عیب و نقص بودن و وضع معیارهای عالی برای عملکرد همراه با ارزشیابی انتقادی و حساسیت در مورد اشتباهات مشخص می شود. کمالگرایی انتظارات و تصورات غیرواقع بینانه فرد از خود و دیگران است.
بنابراین افراد کمال گرا در روابط بر اساس ملاک های ذهنی ارتباط برقرار می کنند و معمولا به اهداف خود نمی رسند - بشارت و کاشانکی، . - 1396 مدل های گوناگونی از کمال گرایی ارائه شده است که فلت و هویت - 2006 - 3 کمالگرایی را برحسب مؤلفه های بهنجار - مثبت - و نابهنجار - منفی - تعریف کرده اند. این مؤلفه ها به ترتیب با انتظارات شخصی منطقی و غیرمنطقی مشخص میشوند. بعد مثبت کمالگرایی، از طریق ویژگی هایی مانند واقع بینی، پذیرش محدودیت های شخصی، انعطاف پذیری، احساس رضایت و خرسندی از عملکرد شخصی، تقویت عزت نفس و اعتماد به خود و همچنین برداشت مثبت فرد از حمایت ها و ارزشیابی های اجتماعی شناخته می شود.
بعد منفی کمال گرایی، به عنوان بعد نوروتیک، ناسالم یا ناسازگار در نظر گرفته شده، نظیر توجه افراطی به اشتباه ها و شک و تردید فرد نسبت به عملکردهای خود است - کریمی و اندام، . - 1394 پژوهش گران همواره بیان داشته کمال گرایی بر طیف گسترده ای از متغیرهای روان شناختی همچون اضطراب و تجربه عاطفه منفی تاثیر دارد - موسوی مقدم، ظهیری و باورصادجانی، 1394؛ پارک و جونگ4، . - 2016 در راستای بررسی نقش کمالگرایی در احساس تنهایی، ذبیحی و علیزاده - 1395 - در پژوهشی نشان دادند که کمالگرایی و جهتگیری مذهبی با احساس تنهایی رابطه معناداری دارد.
همین طور بهمئی، قادری و صالحی - 1393 - در پژوهشی دریافتند تصویر بدنی و کمالگرایی با احساس تنهایی دانش آموزان رابطه وجود دارد. احساس تنهایی و انزاوای اجتماعی در نوجوانان از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد و این شرایط می تواند به مختل شدن روابط اجتماعی، کاهش تعاملات سازنده و کناره گیری و انزوای اجتماعی منجر شود. وجود احساس تنهایی میتواند بر جنبه های مختلف زندگی نوجوانان از جمله مسائل تحصیلی، خانوادگی و بین فردی تاثیر سوء گذاشته و حتی زندگی آینده ایشان را نیز تحت الشعاع قرار دهد. با توجه به موارد بیان شده در رابطه با اهمیت احساس تنهایی در دوره نوجوانی و نظر به اینکه پژوهش ها در این زمینه محدود میباشد، در این پژوهش به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا بین کمال گرایی با احساس تنهایی دانش آموزان مقطع متوسطه اول رابطه وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش با توجه به هدف از نوع مطالعات بنیادی و از لحاظ ماهیت موضوع، در زمره ی مطالعات توصیفی- گذشته نگر با طرح همبستگی است که در آن روابط زمانی و پیش بین میان متغیرها مورد بررسی قرار میگیرد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان آمل در سال تحصیلی 1396- 1397 می باشد که حجم جامعه برابر با 2200 نفر بودند. شرکت کنندهها پژوهش بر اساس جدول مورگان و با توجه به حجم جامعه، تعداد 327 نفر محاسبه شده که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای گزینش شدند. بدین صورت که از بین مدارس مقطع متوسطه اول شهر آمل، تعداد 4 مدرسه انتخاب شده و سپس با حضور در این مدارس، از هر مدرسه 6 کلاس - هر مقطع تعداد 2 کلاس - انتخاب شده و در نهایت از بین کلاس های مورد نظر، نمونه های پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها از دو پرسش نامه استفاده شده است.
مقیاس کمال گرایی فراست :1 - FMPS -
مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست در سال 1990 توسط فراست و همکاران بر پایه مدل چند بعدی کمالگرایی، ساخته شد. مدل چندبعدی کمالگرایی که توسط فراست و همکاران در سال 1990 معرفی شده است شامل شش مولفه است. این مقیاس شامل 35 سؤال است و کمال گرایی را در شش بعد می سنجد که 9 سؤال به مؤلفه نگرانی در خصوص اشتباهات، 7 سؤال به مؤلفه معیارهای فردی، 5 سؤال به مؤلفه انتظارات والدین، 4 سؤال به مؤلفه انتقادگری والدین، 4 سؤال به مؤلفه تردید در مورد کارها و 6 سؤال باقیمانده هم به مؤلفه سازماندهی اختصاص دارد.
در مقابل هر سؤال پیوستاری ازکاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقمو کاملاً موافقم قرار گرفته است، که از 1 تا 5 نمره گذاری می گردد. از جمع نمرات سؤالات مربوط به هر زیر مقیاس، نمره آن زیر مقیاس و از جمع نمرات زیر مقیاس ها، نمره کلی به دست می آید. ارزش آلفای کرونباخ نگرانی در خصوص اشتباهات 0/88، معیارهای فردی 0/83، انتظارات والدین 0/84، انتقادگری والدین 0/84، تردید در مورد کارها 0/77، تمایل به نظم و سازمان دهی 0/93 گزارش شده است - فراست و همکاران، . - 1990 ضرایب زیر مقیاس های این مقیاس در جامعه ای از دانشجویان ایرانی به ترتیب برابر با 0/83، 0/72، 0/77، 0/63، 0/77، 0/81 و همچنین اعتبار آزمون- باز آزمون این مقیاس برابر با 0/86 و همسانی درونی برابر با 0/75 بوده است.
پرسش نامه احساس تنهایی:
پرسش نامه احساس تنهایی توسط راسل و پیلوا و کورتونا در سال 1980 ساخته شد که شامل 20 سوال و به صورت 4 گزینه ای، 10 جمله منفی و 10 جمله مثبت است. این پرسشنامه برای یافتن راهی، جهت حل مشکلات نوجوانان طرح شده است.
