بخشی از مقاله
چکیده:
سیاستهای پولی و تأثیرگذاری آنها بر متغیرهای حقیقی در اقتصاد از دیرباز مورد بحث اقتصاددانان بوده است. مکاتب مختلف اقتصادی در خصوص تاثیر یا عدمتاثیر سیاستهای پولی بر متغیرهای واقعی اقتصاد در کوتاهمدت و بلندمدت نظرات متفاوتی دارند. هدف این مقاله، بررسی تاثیر سیاستهای پولی بر ارزش افزوده بخش انرژی و زیر بخش های آن - نفت، گاز، برق و آب - در اقتصاد ایران با استفاده از آمار سالانه سری زمانی دوره 1338- 1394 و همچنین الگوی خودرگرسیون برداری با وقفههای توزیعی - - ARDL است.
نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در دوره مورد بررسی، در کوتاهمدت سیاستهای پولی - حجم پول - خنثی نمیباشند. به عبارت دیگر تغییرات حجم پول در کوتاهمدت تاثیر معناداری بر ارزش افزوده بخش انرژی دارد. همچنین در بلندمدت سیاستهای پولی - حجم پول - در تمامی مدلهای مورد بررسی بجز مدل ارزش افزوده زیر بخش برق خنثی میباشند. به عبارت دیگر تغییرات حجم پول در طول زمان تاثیر معناداری بر ارزش افزوده بخش انرژی و زیر بخش های آن بجز زیر بخش برق ندارد.
- 1 مقدمه
سیاستهای پولی و تأثیرگذاری آنها بر متغیرهای حقیقی در اقتصاد از دیرباز مورد بحث اقتصاددانان بوده ا ست. مکاتب مختلف اقت صادی در خ صوص تاثیر یا عدمتاثیر سیا ستهای پولی بر متغیرهای واقعی اقتصاد در کوتاهمدت و بلندمدت نظرات متفاوتی دارند - یحیایی و فلیحی، . - 1382 اهمیت این مسئله از آن جهت است که ابتدا میبایست در هر اقتصاد نسبت به نحوه اثرگذاری یا حتی عدم اثرگذاری سیاستهای پولی اطمینان حا صل نمود، سپس ن سبت به اعمال آن اقدام نمود، چرا که سیا ستهای بیاثر پولی نهتنها متناظر با صرف هزینههای بیثمر اعمال سیاست بودهاند، بلکه هزینههای دیگری همچون رشد قیمت - ایجاد تورم - در دورههای آتی را به اقتصاد تحمیل مینماید.
همچنین قالبی که این سیاستها به خود میگیرند حائز اهمیت است. بهعبارتدیگر ممکن است در یک اقتصاد سیاستهای پولی فعال - پیشبینین شده - اثرگذار با شند. حالآنکه همان سیا ستها به صورت قاعده - پیشبینی شده - تأثیر چندانی نداشته باشد، بنابراین لازم است تا سیاستهای پولی ازلحاظ تأثیرگذاری بر متغیرهای حقیقی مانند تولید ناخالص داخلی و ... و نیز ماهیت این تأثیرگذاری مورد بررسی قرار گیرد. این امر میتواند راهنمای مناسبی در امر سیاستهای پولی باشد
علیرغم روند رو به رشد و توسعه استفاده از انرژیهای نو مانند انرژی هستهای در سطح جهان، هنوز عمدهترین بخش از تقا ضای انرژی جهان تو سط سوختهای ف سیلی تأمین می شود - شریفی و همکاران، . - 1387 پیشبینی تقا ضای انواع مختلف حاملهای انرژی از مباحثی ا ست که بهویژه پس از جنگ جهانی دوم موردتوجه محافل علمی و اقتصادی جهان واقع گردیده است. نقش مهم انرژی در رشد و توسعه اقتصادی عامل اصلی چنین توجهی بوده است و از این رو اهمیت به موضوع ارزشافزوده بخش انرژی حائز اهمیت است.
بخش انرژی یکی از بخشهای مهم و حیاتی اقتصاد هر کشوری است کهتقریباً تمامی صنایعادرِم به آن وابسته هستند که تأثیرات قابل توجهی بر روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی درون کشوری و برون کشوری دارد، لذا توجه به آن بهمنظور رشد و توسعه، جزء اهداف بیشتر جوامع قرارگرفته است. در کشور ما در دهههای اخیر آنچنان تحولات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی رخداده که شاید مشابه آن را کمتر کشوری در جهان در این مدت کوتاه شاهد بوده است.
این تحولات مهم شامل تغییر رژیم حکومتی، 8 سال جنگ تحمیلی و نو سانات شدید درآمد نفتی ک شور و گ سترش حجم نقدینگی، تمامی فعالیتهای اقتصادی کشور ازجمله فعالیتهای انرژی را تحت تأثیر قرار داده است. این تأثیرات در درجه اول ناشی از تأثیرات مستقیم عوامل ذکرشده بر خود بخش انرژی بوده و بعدی اثرات این تحولات بر متغیرهای کلان اقتصادی مرتبط با بخش انرژی از قبیل ابزارهای سیاست پولی که شامل نرخ بهره، تغییرات نرخ ارز، تغییرات قیمت انرژی و ...؛ که همه این موارد جزء ابزارهای سیا ست پولی میبا شند، و از طریق تغییر در حجم نقدینگی بر این بخش بازتاب داشته است.
این مطالعه با هدف پاسخ به این پرسش، در پی آن است که با استفاده از اطلاعات کشور ایران طی دوره 1393-1338 به بررسی تاثیر سیاست پولی بر ارزش افزوده بخش انرژی و زیربخشهای آن - نفت،گاز،برق و آب - ، به روش اقتصادسنجی خودرگرسیون برداری با وقفههای توضیحی - - ARDL با استفاده از نرم افزار Eviews 9 مورد آزمون و تجزیه و تحلیل قرار دهد. برای این منظور ادامه مقاله به این شکل سازماندهی شده است:
در بخش دوم پایههای نظری موضوع بیان شده و در بخش سوم مهم ترین مطالعات تجربی صورت گرفته درباره مدل ارائه میشوند. در بخش چهارم ضمن توضیح کوتاه روش تحقیق، مدل تحقیق معرفی گرد یده و برآورد تجربی مدل و تجز یه و تحل یل یاف ته ها در بخش پنجم گزارش می شود. سرانجام در بخش پایانی نتیجه گیری کلی و توصیه های سیاستی مبتنی بر نتایج تحقیق بیان می شود.
- 2 مبانی نظری
اثرگذاری سیاستهای پولی بر بخش حقیقی اقتصاد از اهمیت خاصی برخوردار است. صاحبنظران اقتصادی اثرگذاری سیاستهای پولی بر بخش حقیقی اقتصاد اختلافنظر دارند. تعدادی از اقتصاددانان معتقدند اعمال سیاستهای پولی تنها بخش اسمی را تغییر میدهد و تأثیری در بخش حقیقی نخواهد داشت. عدهای دیگر از اقتصاددانان اعتقاد دارند که سیاستهای پولی در شرایط خاصی علاوه بر بخش ا سمی، بخش حقیقی را در کوتاهمدت و حتی در بلندمدت تغییر میدهد. اقت صاددانان مکتب کلا سیک و چرخههای تجاری حقیقی اعتقاد دارند پول خنثی است و سیاستهای پولی تأثیری در متغیرهای حقیقی اقتصاد نظیر تولید ندارد، اعمال سیاست پولی انبساطی تنها متغیرهای اسمی اقتصاد را افزایش میدهد. در سایر مکاتب اقت صادی اعمال سیا ستهای اقت صادی به نحوی بر متغیرهای حقیقی تأثیر دارد
