بخشی از مقاله
چکیده
فضاهای آموزشی همواره یکی از فضاهای پر دردسر و مشکل ساز برای طراحان و همچنین دانشجویان بوده است. یکی از شاخصهای که میتواند باعث بهبود انگیزش تحصیلی دانشجویان گردد عوامل معماری می باشد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که تاثیر عوامل معماری در کلاس درس بر انگیزش دانشجویان معماری اندازهگیری گردد.
در این تحقیق از دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده گردیده استدر. گام اول عوامل موًثر معماری و انگیزش تحصیلی بصورت کتابخانهایاز کتب و مقالات معتبر استخراج گردده است. سپس بصورت کمّی از دو ابزار پرسشنامه - معماری و انگیزش تحصیلی - استفاده گردیده است. جامعه آماری مورد نظر تعدادی از دانشجویان معماری دانشگاه آزاد استان فارس بوده که بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردیدند. نحوه انتخاب بصورت خوشهای ساده می باشد. در نهایت به وسیله نرمافزار آماری اطلاعات آنالیز گردیده است.
نتایج حاصله نشان میدهد که عوامل کیفیت کلاس و طراحی فضا بترتیب بیشترین ارتباط مستقیم با انگیزش دانشجویان را دارد. این عوامل شامل متغیرهایی همچون نور، دما، آکوستیک، تهویه و فضای سبز میباشند. در نتیجه جهت افزایش انگیزش تحصیلی دانشجویان، طراحان میبایستی به این دو فاکتور توجه بیشتری کنند.
مقدمه
یکی از نقاطی که در آن از نظر شهری عقلانیت میتواند رشد کند دانشگاه است. دانشگاه نتیجه شهرنشینی است و فردی که از دانشگاه خارج میشود خود یک شهروند جدید است و با دید و ذهنیت جدید به شهر خود، و هم شهروندهای خود مینگرد - حبیب، . - 1385 دانشگاه بستر اصلی زندگی دانشجویان و مکانی برای تحقق ارمان ها،بروز خلاقیت،جستجوی سعادت و رضایت انان است فقط یک سیستم کالبدی جهت انتقال دانش به دانشجویان محسوب نمیشود
از طرف دیگر، اکتشافات مربوط به باستان شناسی از هفت هزار سال پیش تا کنون آثار معماری در فلات ایران به دست آمده است. با به قدرت رسیدن هخامنشیان و بعد ساسانیان و سپس در دوره اسلامی معماری ایران با یک روحیه جدیدتر و نظام متفاوتتری به اوج خود رسیده است. این تحول تا دوره قاجار نیز ادامه پیدا میکند - مظاهریان، . - 1389 در سال1317 ه.ش مقرر شد که دانشکده ای به نام مهندسی معماری تحت ریاست ابوالحسن صدیقی و تحت نظارت وزارت - صنایع پیشینه وهنر - تاسیس شود.
در آن زمان رشته معماری در ایران چندان شناخته شده نبود و در بازار کار هم از وجود بنایان و معماران سنتی استفاده میکردند هنرکدهی معماری به مدت دو سال در مدرسهی مروی تشکیل شد. از این رو، این هنرکده را با الگوبرداری از مدرسهی عالی هنرهای زیبای پاریس ایجاد کردند. هنرکده پس از دو سال به ساختمان جدید دانشکدهی فنی دانشگاه تهران منتقل شد و زیرنظردانشگاه تهران قرار گرفت
از طرف دیگر،ریشه علاقه هر دانش آموز به آموختن در مدرسه و قرار گرفتن در محیط آموزشی شکل میگیرد و در صورت ناهماهنگ بودن محیط با انتظارات فرد حس دافعه و عدم علاقه به یادگیری در فراگیر شکل میگیرد. شکل و چیدمان کلاسها، رنگ، نور وتهویه، امکانات آموزشی، دکوراسیون داخلی و همه و همه در آموزش پذیری و ایجاد علاقه ورغبت در دانشآموزان مؤثر است
یکی از اهداف تعلیم و تربیت فراهم کردن شرایط مساعد برای شکوفایی استعدادهایی است که بخشی از ان در محیطهای آموزشی پی گیری می شود. مدرسه و دانشگاه به عنوان مهمترین جایگاه نسل های اینده، باید محیطی سالم و پویا باشد - ایزدی و همکاران، . - 1390 متاسفانه، در حال حاضر کمتر ساختمان آموزشی را می توان دید که دارای تمام اسلوبها و استانداردها باشد. در بسیاری از کلاس های درس نمودی از تغییر و تحول مشاهده نمی شود و یا در اکثر آنها به صورت کمرنگ نظارهگر تغییرات آنهم شاید بیشتر صوری و ظاهری میتوان بود
اصطلاح انگیزش نخستین بار از واژه لاتین موو>Move@ که به معنی حرکت است گرفته شد .انگیزش انسان اعم از خودآگاه یا ناخودآگاه، ناشی از نیازهای اوست. بنابراین در تعریف انگیزه می توان گفت: انگیزه یا نیاز عبارت است از حالتی درونی و کمبود یا محرومیتی که انسان را به انجام یک سری فعالیت وا می دارد - سید جوادین ، . - 1386 تعریف دیگر انگیزه به این شکل می باشد که »میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدفهای سازمان به گونه ای که این تلاش در جهت ارضای برخی از نیازهای فردی سوق داده شود«
انگیزش یک فرایند زنجیره ای است که با احساس نیاز یا احساس کمبود و محرومیت شروع می شود، سپس خواست را به دنبال می آورد و موجب تنش و کنش بسوی هدفی می شود که محصول آن، رفتار نیل به هدف است. توالی این فرایند ممکن است منجر به ارضای نیاز شود .بنابراین انگیزه ها موجب تشویق و تحریک فرد به انجام یک کار یا رفتار می شود در حالی که انگیزش یک خواست کلی را منعکس می نماید - سید جوادین،. - 1386 از طرف دیگر، پژوهش های انجام شده نشان می دهد که محیط بر عناصر کالبدی شامل پیام ها، معانی و رمزهایی است که مردم بر اساس نقش ها، توقعات، انگیزه ها و دیگر عوامل ان را رمزگشایی و درک می کنند
نرمی و پاسیو - 2007 - در پژوهشی بینا کردند که تنها مدل موًثر برای آموزش و ارتقا کار آفرینی سطح خودکفایی، خلاقیت و انگیزه تحصیلی می باشد. همچنین اسلاوین - 2006 - در پژوهش خود بیان نمود که افرادی که سطح بالایی از انگیزش دارند برای حل مشکلات و رسیدن به موفقیت بسیار کوشا هستند. یکی از محیطهایی که مقوله انگیزههای تحصیلی در آن بسیار حائز اهمیت میباشد، دانشگاه است؛ چرا که به نظر میرسد ارتباط دانشجویان با محیط زندگیشان تاثیر مستقیمی بر انگیزه آنان دارد و در نتیجه موجب کسب پیشرفت تحصیلی در دوران دانشجویی آنها میشود. درک انگیزههای تحصیلی دانش آموزان به ویژه در متن دانشگاه با اهمیت است. دانشگاه دوره مهمی است که منجر به استقلال و اهمیت فکری دانشجویان می شود و همچنین مهارتهای مهمی در طول دوران زندگی آنان است
با توجه به کمبودها و نقصان های موجود در فضاهای آموزشی در این تحقیق سعیبر آن شده است که عوامل معماری موًثر در فضاهای آموزشی استخراج و بر انگیزش دانشجویان آزمایش گردد. این تحقیق در سه قسمت انجام گردیده است:
1 -شناسایی عوامل معماری موجود در دنشکدهای معماری
2 -شناسایی عوامل مربوط به انگیزش
3 -تاثیر عوامل معماری بر روی انگیزش دانشجویان.
گام اول و دوم بر اساس مطالعات کتابخانه بوده و عوامل موثر معماری و انگیزش تحصیلی در کتب و مقالات معتبر استخراج میگردد. هدف اصلی در این مقاله میزان تاثیر عوامل معماری بر روی انگیزش دانشجویان می باشد که بصورت میدانی و بر اساس پرسشنامه از استفاده کنندگان فضا که دانشجویان میباشند گرد آوری شده است.
بر اساس مطالعات کتابخانه ای عوامل موثر معماری به 2 دسته کلی تقسیم بندی میگردد که شامل کیفیت و طراحی میشود. این دو گروه از عوامل معماری در برگیرنده متغیرهای معماری همچون نور، صدا، دما، فضای سبز و به طور کّل عوامل کالبدی معماری میباشند. عوامل انگیزش تحصیلی بر اساس تحقیقات هرمنس به 9 گروه دسته بندی میگردندبه. طور کّل عوامل معماری در دو گروه کیفیت کلاس و طراحی فضا به زیر مجموعههایی تقسیم میگردد. جدول 1-1 زیر مجموعههای این دو گروه معماری را نمایش میدهد .
جدول - 1-1 - زیر مجموعههای کیفیت کلاس و طراحی فضا
