بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه :. محیط یادگیري گفتگو محور مبتنی بر وب براي آموزش مهندسی کار آمد است. هدف این تحقیق تعیین مولفه هاي الگوي طراحی محیط یادگیري گفتگو محور مبتنی بر وب و تاثیر آن بر میزان یادگیري و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان مهندسی برق بود.
روش شناسی: ابتدا به روش کیفی، مولفه هاي الگوي طراحی محیط یادگیري گفتگو محور مشخص شد. سپس با پژوهشی از نوع شبه آزمایشی، تاثیر این الگو بریادگیري و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان تعیین گردید. 35 نفر از دانشجویان مهندسی برق انتخاب شدند.
از آزمون براي میزان یادگیري ، از پرسشنامه براي تعیین انگیزش پیشرفت تحصیلی و نیز تعیین نگرش و میزان مهارت و زمان استفاده از وب و اینترنت - متغییر هاي تعدیل گر - استفاده شد. تحلیل داده ها در مرحله اول از کدگذاري و در مرحله دوم از آمار توصیفی و آمار استنباطی - آزمون T گروههاي مستقل و تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیري با استفاده از روش قدم به قدم - استفاده شد.
یافته ها: الگوي بدست آمده با هشت مولفه و در سه سطح با پنج راهبرد مشخص شد . تحلیل دادهاي کمی نشان داد الگوي مذکور بر میزان یادگیري موثراست. تفاوت میانگین نمره گروه آزمایش و کنترل - p= /04 - معنیدار بوده و حاکی از تاثیر آن بر انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. تفاوت معنیداري بین دو گروه - p= /03 - وجود داشت. الگو در سطوح یادگیري فهم و کاربرد و نیز سطوح بالاتر موثر بود.
تفاوت میانگین نمرات گروهها در سطح فهم با توجه به F کمتر از 0/05 معنیدار است. این تفاوت میانگین نمرات در سطح کاربرد و بالاتر با توجه به T در سطح کمتر از 0/01 معنیدار است.در نهایت طراحی محیط یادگیري تعاملی و یادگیرنده محور مبتنی بر وب علاوه بر اینکه بر میزان یادگیري در سطح بالا موثر است بلکه انگیزه پیشرفت تحصیلی را نیز افزایش می دهد.
مقدمه
نظام هاي آموزش عالی به عنوان بارزترین نمود سرمایه گذاري نیروي انسانی نقش اصلی را در تربیت نیروي انسانی کارآمد بر عهده دارند. پژوهش در مؤسسات آموزش عالی نشان می دهد. که برنامه هاي سنتی براي تضمین استانداردهاي دانشگاهی کافی نیستند. جایگاه آموزش مهندسی به دلیل تربیت نیروي انسانی متخصص تاثیر گذار درتوسعه و پیشرفت کشورداراي اهمیت ویژه اي است. به کارگیري روش ها وفناوري هاي موثر در تسهیل گري و بهبود فرآیندهاي یاددهی و یادگیري لازم و ضروري است. امروزه همکاري متقابل فناوريهاي ارتباطات و اطلاعات با رویکردها و نظریههاي جدید یادگیري یکی از بنیانهاي تغییر و بازنگري نظامهاي آموزشی در عصر اطلاعات است.
فناوريهاي اطلاعات و ارتباطات، اینترنت و شبکه وب در فرایند یادگیري تغییر پدید آورده و الگوي نوینی از فرآیند یاددهی و یادگیري را ترویج نموده که مرکز ثقل آن یادگیرنده1 است. این نوع یادگیري آنچنان که تاکنون جریان داشته است مبتنی بر انتقال اطلاعات از بالا به پایین نیست، معلم یا استاد تنها منبع اطلاعات تلقی نمیشود. در این الگو یادگیري در حال تبدیل به فرآیندي تعاملی است که از رهگذر آن، معلم- استاد در جایگاه تسهیلکننده2 از طریق ابزارهاي ارتباطی در جهت عمق و سرعت بخشیدن به فرایند یادگیري است
یادگیري الکترونیکی مهمترین تکنولوژي است که می تواند رویکردهاي جدید یاددهی - یادگیري را مورد حمایت قرار دهد. با تأمل در ساختار یادگیري الکترونیکی و بررسی تعاریف و نظریات مربوطه می توان آن را رویکردي خلاق در ارائه محیط یادگیري مجهز به نرم افزارهاي کاربردي و روش هاي مبتنی بر تکنولوژي به شکل تعاملی، جذاب و یادگیرنده محور براي هر فرد در هر کجا و هر زمان با بهره گیري از منابع متعدد و همسو با شکل هاي دیگر محیط هاي آموزشی در نظر گرفت. یادگیرنده در این محیط آموزشی با سهولت و سرعت بیشتري می تواند با توجه به نیاز و شرایط خود به یادگیري بپردازد
بسیاري از دانشگاه ها از این ظرفیت استفاده کرده و اقدام به برگزاري دورهاي آموزش الکترونیکی می کنند. در جهان از این ظرفیت به خوبی استفاده شده و رشد و توسعه یافته است. آموزش الکترونیکی در کشور ما نیز طی سالهاي اخیر به عنوان یک اولویت اساسی در سیاست ها و برنامه ریزي هاي نظام آموزشی به ویژه آموزش عالی قرار گرفته و به یکی از انواع تحصیلات رسمی تبدیل شده است به طوري که هر ساله به تعداد دانشگاه هایی که اقدام به برگزاري دوره هاي آموزش الکترونیکی می کنند افزوده می شود.
اهمیت چنین موضوعی توجه به رشد کیفی در کنار رشد کمی این قبیل دوره ها را برجسته می سازد؛ چرا که رشد کمی بدون توجه به کیفیت آن مانع اثربخشی و کارآمدي این نوع از آموزش ها در توسعه پایدار جامعه می گردد. از این رو عدم توجه به مسائلی که موجب موفقیت این دوره ها می شود نرخ ترك تحصیل و نارضایتی یادگیرندگان را افزایش می دهد. نرخ ترك تحصیل کننده ها در دوره هاي آموزش از راه دور مبتنی بر وب را 70درصد در مقایسه با دوره هاي سنتی 51درصد است. بیش از 35 درصد یادگیرندگان در دوره هاي الکترونیکی قبل از اینکه دوره تحصیلی خود را به اتمام برسانند ترك تحصیل کرده اند. در گزارش هاي دیگري میزان افت و ریزش دانشجویان مجازي دو برابر دانشجویان دانشگاه هاي سنتی گزارش شده است
و دیویس1،. - 2013 محققان و صاحب نظران یکی از دلایل مهم و اساسی براي شکست و عدم موفقیت این دوره ها را تعامل برشمرده اند و معتقدند که رضایت یادگیرنده از تجربه یادگیري در محیط هاي آموزش مجازي وابسته به کارآمدي تعامل یادگیرنده در این محیط ها می باشد و تعامل را یک عامل افزایش دهنده رضایتمندي و ماندگاري یادگیرنده در دوره هاي آموزش الکترونیکی مبتنی بر وب در نظر گرفته اند -
در یادگیري الکترونیکی خصوصا اگر غیر حضوري ویا غیر همزمان اجرا شود، سازمان دهی محتواي یادگیري الکترونیکی و روش ارائه آن می بایست مؤثر و کارآمد و مبتنی برمبناي نظریه هاي یادگیري تولید شود. استفاده از قابلیت ها و ظرفیت هاي هریک از مدل ها و رویکرد هاي طراحی آموزشی براي دستیابی به اهدافی خاص در یاگیري مغتنم است، یکی از نظریه هاي بسیار مهم سازنده گرایی3 است .این رویکرد، بیشتر بر ایجاد و طراحی محیط هاي یادگیري تأکید دارد که یادگیرنده محور، مشارکتی،مبتنی بر تکالیف اصیل و ارزشیابی زمینه اي باشد و با تصورات شناخت موقعیتی، آموزش پیوندي، انعطاف پذیري شناختی و کارآموزي شناختی همخوانی داشته باشند
مؤلفه هاي طراحی آموزشی مبتنی بر رویکرد سازنده گرایی در یادگیري الکترونیکی را شامل بر شش مولفه ي بیان اهداف، محتوا و سازماندهی، تجارب یادگیري، راهبردهاي آموزشی ، محیط و منابع یادگیري و در نهایت ارزشیابی معرفی کرده است. طبق نظریه گفتگو، یادگیري یک مکالمه مداوم با خود، جهان خارج و مصنوعاتش است. این نظریه، یادگیرنده محور، مبتنی بر مشارکت، تعاملی و بر اساس ابعاد یادگیري اجتماعی است.
ظهور و ساخت دانش به وسیله توافق جهت دار در اثر مکالمات بین مشارکت کنندگان در فرایند ارتباطات مناسب و عمل مشترك و به پشتیبانی امکانات نمونه سازي صورت می گیرد - بولیگر و واسیتیک5،. - 2009 اما جن لینک و کرر - 1996 - 6 چهار نوع گفتگو را تحت عناوین دیالوگ،مباحثه، مناظره وطرح مطرح کرده اند. یکی دیگر از ارکان اصلی در نظریه گفتگو" اشخاص "یا به عبارتی دیگر عامل هاي گفتگو - معلم و یادگیرنده - هستند.معلم در نظریه گفتگو هدایت گر مباحثه است .او در جریان گفتگو همپاي یادگیرنده بحث و گفتگو می کند. باورها و اندیشه هاي یادگیرنده را با اشتیاق گوش می دهد .کمک می کند به یادگیرنده تا بر یادگیري خود نظارت داشته باشد
براي عملیاتی نمودن نظریه گفتگو در فرآیند یاددهی و یادگیري نیازمندبه وجود حداقل دو مشارکت کننده است.چنین مشارکتی می تواند در چند سطح انجام شود: سطح گفتگو - توضیح و ارائه موضوع - ، سطح حمل محتوا - تعمیم بحث ها و اتصال تجربیات مشارکت کنندگان باهم - و سطح فرا گفتگو یا فرا زبان - تفکر در مورد چگونگی هدایت گفتگو - .در موردنظریه گفتگو و به منظور کاربرد آن در فرآیند یاددهی و یادگیري می توان الگوي طراحی آموزشی گفتگو به شرح ذیل ارائه نمود:
