بخشی از مقاله
خلاصه
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین جو روانی _ اجتماعی کلاس با انگیزش تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر زرین رود در سال تحصیلی 1394-95 انجام پذیرفت. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان دختر و پسرمقطع متوسطه شهرزرین رود در سال تحصیلی 94-95 بودند. نمونه تحقیق شامل کلیه افراد جامعه فوق بودند که به تعداد 250 نفر به روش کل شماری انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مقیاس جو روانی اجتماعی کلاس و پرسشنامه انگیزش تحصیلی استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین جو روانی-اجتماعی کلاس با انگیزش تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت ومعناداروجود دارد و جو روانی- اجتماعی کلاس با 99درصد اطمینان قادر به پیش بینی انگیزش تحصیلی دانش آموزان است، بین انگیزش تحصیلی دانش آموزان دختر وپسر تفاوت معنی داری وجود ندارد و بین جو روانی– اجتماعی حاکم بر کلاس های دخترانه و پسرانه تفاوت وجود ندارد. لذا می توان با بهبود جو روانی اجتماعی حاکم بر کلاس، انگیزش تحصیلی دانش آموزان را ارتقا داد. - P<0/01 -
کلمات کلیدی: جو روانی _ اجتماعی کلاس، انگیزش تحصیلی، دانش آموزان دختر و پسر.
-1مقدمه
از وظایف اساسی آموزش و پرورش در هر کشوری، انتقال میراث فرهنگی جامعه، پرورش استعدادهای دانش آموزان و آماده کردن آنان برای شرکت فعال در جامعه است. بنابراین، تعلیم و تربیت افراد به منظور تصدی امور مختلف ضروری می نماید و مسأله موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهمترین دغدغه های نظام آموزشی در تمامی جوامع است. موفقیت و انگیزه ی تحصیلی در هر جامعه نشان دهنده موفقیت نظام آموزشی در زمینه هدف یابی و توجه به رفع نیازهای فردی است. بنابراین نظام آموزشی را زمانی میتوان کارآمد و موفق دانست که دانش آموزان آن دارای بیشترین انگیزه ی تحصیلی باشند. از آن جایی که شرط مهم برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای وجود افراد آگاه، کارآمد و خلاق است، لذا پرورش و تقویت انگیزه تحصیلی سبب ایجاد انرژی و جهت دهی مناسب رفتار، علایق و نیازهای افراد در راستای اهداف ارزشمند و معین می شود - صمدی1، [1]. - 2008
انگیزش تحصیلی2 یکی از مهمترین انگیزه های اکتسابی هر فرد است که برای نخستین بار توسط موری مطرح شد و عبارت است از گرایش فرد برای گذر از سدها، تلاش برای دستیابی به گونه ای برتری، و حفظ معیارهای سطح بالا - وستلند3، [2]. - 2001 انگیزش تحصیلی و اهمیت آن در حوزه های مطالعه و پژوهش، بحث تازه ای نیست. به نظر می رسد آنچه بیش از همه می تواند یک فرد، خانواده و در نهایت یک کشور را در مسیر پیشرفت یاری دهد، بهره مندی از افرادی است که نه تنها از سلامت روان برخوردارند، بلکه در سیستم آموزشی نیز موفق هستند. دستیابی دانش آموزان به سطوح بالای تحصیلی با عوامل روانی-اجتماعی کلاس مرتبط است و نه تنها باعث تامین منافع برای فرد و خانواده می شود، بلکه از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز می تواند فواید زیادی برای جامعه به همراه داشته باشد - حسینی طباطبایی، [3]. - 1380
دانش آموزانی که انگیزش تحصیلی بالایی دارند، می خواهند کامل شوند و کارکرد خود را بهبود بخشند، آنان وظیفه شناس اند و ترجیح می دهند کارهایی انجام دهند که چالش برانگیز باشد و به کاری دست زنند که ارزیابی پیشرفت شان به گونه ای - خواه در مقایسه با پیشرفت دیگران یا خواه بر پایه ملاکهای دیگر - ، شدنی باشد. این افراد از عزت نفس برخوردارند، مسئولیت فردی را ترجیح می دهند و دوست دارند که به گونه ای ملموس از نتایج کار خود آگاه شوند. نمره های درسی آنها خوب است، در فعالیت های تحصیلی و اجتماعی شرکت می کنند، در انجام کارها، همکاری با کارشناسان و صاحبنظران را به همکاری با دوستان خود ترجیح می دهند و در برابر فشارهای اجتماعی بیرونی مقاومت نشان می دهند - بیابانگرد، [4]. - 2006
انگیزش تحصیلی پایین در دانش آموزان موجب ناتمام گذاشتن کارها، خودداری از انجام تکالیف، عدم تلاش برای حل مشکل خود، مشکل در تصمیمگیری، انتظار کمک از دیگران و داوطلب نشدن برای انجام کارها می گردد. عوامل مختلفی که منجر به کاهش انگیزه در دانشآموزان میشود عبارتند از: عدم هماهنگی بین میزان تکالیف مدرسه با تواناییهای دانشآموزان، یکنواخت بودن محیط آموزشی با توجه به پیشرفتهای عصر حاضر که میتوان از وسایل کمک آموزشی مثل نوار ویدیو، سیدی، اینترنت و... استفاده کرد، عدم کنترل والدین نسبت به وضعیت تحصیلی فرزندانشان، بیارتباط بودن تکالیف با نیازهای روزمره، مشکلات خانوادگی نظیر محول نمودن کارهای منزل به فرزندان از طرف والدین، تشویق نشدن برای انجام تکالیف منظم، افسردگیهای خفیف، در معرض شماتت و تنبیه بودن، نقایص فیزیولوژیکی و بدنی و طلاق در خانواده - صمدی، . - 2008
انگیزش تحصیلی در یک واحد آموزشی موجب می گردد تا حس رقابت در سایردانش آموزان برانگیخته شود. مسایلی از این قبیل در مجموع باعث می گردد تا جو حاکم بر محیط آموزشی دارای روند پویا باشد و زمینه های لازم برای رشد روحیه کنجکاوی و دقت در بین دانش آموزان فراهم می گردد که در صورت هماهنگی سایر مسائل با این وضعیت، آینده نویدبخش و درخشانی برای دانش آموزان متصوراست. در بعد اجتماعی مسئله انگیزش تحصیلی می تواند موجبات نشاط محیط خانوادگی و ابراز رضایت آنان از نهاد آموزشی جامعه را فراهم سازد و اطمینان بیشتر آنان را به دست اندرکاران امر آموزشی جامعه بیشتر کند این امر نیز به نوبه خود موجب می گردد تا پیشرفت تحصیلی دانش آموزان که در اصل به معنای ایفای نقش محول به آنان است، می تواند در تعادل نظام اجتماعی نیز مؤثر واقع شود و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزشیابی آموزش و پرورش است و تمام کوشش ها و کشش های این نظام، در واقع جامه عمل پوشاندن، بدین امر تلقی می شود. به عبارتی جامعه و به طور ویژه نظام آموزش و پرورش نسبت به سرنوشت کودک، رشد و تکامل موفقیت آمیز وجایگاه او در جامعه علاقمند و نگران است و انتظاردارد از پیشرفت تحصیلی به عنوان یکی از ابعاد پیشرفت در نظام آموزش و پرورش، مفهوم انجام تکالیف و موفقیت دانش آموزان در گذراندن دروس یک پایه تحصیلی مشخص یا موفقیت دانش آموزان در امر یادگیری مطلب درسی استفاده شود - مرادی، [5]. - 1393
یکی از عوامل موثر بر انگیزه ی تحصیلی درحیطه محیط آموزش، جو روانی-اجتماعی کلاس1 است. جو روانی-اجتماعی مفهومی کلی برای توصیف، توضیح و تبیین ویژگیهای خاص یک کلاس درس است. کلاس درس به عنوان یک گروه یادگیرنده - به معنای یک کلاس درس با یک معلم - ، آشناترین موقعیت یاددهی -یادگیری در اکثر مدارس است، و جو روانی-اجتماعی حاکم بر آن بر روی یادگیری تاثیر دارد. شناخت جو روانی- اجتماعی کلاس میتواند بازخورد با ارزشی برای معلمان فراهم کند، چون این عامل در ترک تحصیل، غیبت از کلاس، اندوه، افسردگی و مقاومت دانش آموزان در مقابل معلم، عدم رفاقت بین دانش آموزان درکلاس، عدم رضایت و علاقه به درس و یادگیری اثر دارد. جو یادگیری مطلوب از مهم ترین عوامل اثربخشی معلم در اداره کلاس درس است - ماینهارد2، [6]. - 2010
همچنین آگاهی و دریافت دانش آموزان از مشخص بودن قوانین و کنترل معلم با علایق آنها رابطه ی مثبتی داشته است. برای اینکه بتوان جو مطلوبی برای دانش آموزان فراهم آورد، محیط باید به گونه ایباشد که یادگیرنده کاملاً فعال باشد. جو حاکم بر کلاس درس بر روی دانش آموزان، جهت گیری هدف آنان، باورهای مربوط به خود، اسنادهای علی، کاربرد راهبردها، انگیزش تحصیلی و اجتماعی، عملکرد هیجانی، درگیری با تکالیف و ارزش های تحصیلی آنان اثر دارد. شرایط و نیروها و محرک های خارجی - اعم از فیزیکی، اجتماعی و ذهنی - جو روانی-اجتماعی کلاس را به وجود می آورند و درونی ترین کنش و واکنشهای اجتماعی از یک سو و نیروهای فرهنگی و سازمانی دوردست از سوی دیگر، می توانند جو روانی-اجتماعی کلاس را متاثر سازند. بی شک شناسایی عوامل موثر بر رابطه بین معلم و فراگیر، می تواند نقش مهمی در تصمیم گیریهای مربوط به بهبود این روابط و در نهایت پربارشدن محیط آموزشی ایفا کند. لذا جو روانی-اجتماعی کلاس به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثربر فرآیند یاددهی-یادگیری مطرح است - کانتر، بایمرت و کولر3، [7]. - 2007 جو کلاس به محیط کلاسی بی نظیری اشاره دارد که به وسیله همه افراد یا دانش آموزان در کلاس خاصی تجربه می شود. محیط یادگیری کلاس درس یا جو کلاس درس زمینه ای است که بیشتر یادگیری تحصیلی و اجتماعی برای هر کودک و نوجوان در آن رخ می دهد و تاثیر بسیار زیادی بر انگیزش دانش آموزان دارد. هر چند تحقیق درباره جو
