بخشی از مقاله
چکیده
بررسی و تحلیل مبلمانهای شهری از دیدگاههای مرتبط و شناخت ضعفها و قوتهای آن به عنوان یکی از عناصر مهم شهری با هدف کاهش آثار مخرب این مبلمانها و بالا بردن سطح زیبایی بصری، موجب افزایش کیفیت زیستی و هویت بخشی به سکونت ساکنان آن میگردد.
یکی از دلایل اصلی تخریب و کاهش زیبایی بصری مبلمان شهری تخریبگرایی است. با تشریح تخریبگرایی و وندالها و شناخت انواع آن و عوامل تأثیرگذار در آن میتوان تا حدی آن را کنترل و قابل پیش بینی کرد. با ریشه یابی علل بروز تخریبگرایی مشخص شد که یکی از دلایل بروز این جرم شایع، فقر فرهنگی کاربران و ساکنانی است که در نزدیکی مبلمان شهری زندگی میکنند.
سوال اصلی این پژوهش آن است که چگونه میتوان سطح فرهنگی یک شهر را در راستای کاهش تخریبگرایی مبلمانهای شهری آن شهر ارتقاء داد. مقالهی حاضر از روش توصیفی-تحلیلی با مرور برخی مفاهیم پایهای مرتبط با شهر و شهروندی به بررسی رابطهی بین فرهنگ شهروندان و تخریبگرایی مبلمان شهری می-پردازد.
با شناخت بیشتر تخریبگرایی، میتوان در راستای افزایش کیفیت فرهنگ شهری، یکسری فعالیتهای تبلیغاتی انجام داد و به موازات آن از طرحهای جدید مبلمان شهری که در تقویت جنبههای هویت جمعی و تعامل اجتماعی، مشارکت شهروند در حیات شهری و ایجاد اعتماد، موثر باشند استفاده کرد. در پایان، رهنمودها و پیشنهاداتی جهت ارتقاء سطح فرهنگ شهری در جهت کاهش تخریبگرایی مبلمان شهری پیشنهاد گردید.
.1 مقدمه
اگر چه اعتقاد عموم معماران بر آن است که ساختار فرهنگی و اجتماعی هر ملت میتواند بر تظاهرات کالبدی و فضایی مصنوعات آن تأثیرگذار باشد، اما بدون تردید ویژگیهای کالبدی و فضایی نیز میتوانند در پویایی، استمرار و یا تغییر روابط اجتماعی و فرهنگی ملت ها مؤثر باشند .[1] در این مقاله تأثیر ساختار فرهنگی یک ملت بر تظاهرات کالبدی و فضایی مصنوعات آن ملت مد نظر میباشد و از میان ظواهر کالبدی و فضایی مصنوعات شهری، عناصر شهری و بویژه مبلمان شهری مورد توجه می-باشد.
ساماندهی کاربریهای عمومی و محیطهای شهری، از جمله، مبلمان شهری، یکی از رهیافتهای سازنده شهرسازی پایدار به شمار میآید که با هدف بهبود کیفیت محیط شهری و برآوردن نیازهای مختلف انسانی صورت میپذیرد .
مبلمان شهری بیش از هر گروه دیگر از محصولات با توده مردم ارتباط مستقیم دارد و یکی از ارکان تشکیل دهندهی ظاهر کالبدی شهر است، بدین لحاظ موضوع طراحی، ساخت، نصب، جانمایی و تعمیر و نگهداری آنها به مطالعات عمیق و دقیقی نیاز پیدا میکند. با گسترش زندگی شهری در چند دههی اخیر شاهد توجه بیشتر مسئولین به زیباسازی و اهمیت پیدا کردن خواسته-ها و رفاه شهروندان هستیم. یکی از شواهد این ادعا بالا رفتن کیفیت مبلمانهای شهری مانند سطلهای زباله، کیوسک تلفن، نیمکتها، آبخوریها، گلجایها و غیره است. اما متاسفانه آسیبها و خسارتهای وارده به این عناصر شهری نیز زیاد دیده میشود که میتواند دلایل متعددی داشته باشد.
یکی از دلایل اصلی تخریب و آسیب مبلمان شهری تخریبگراییٌ است. تخریبگرایی علاوه بر زیانهای مالی میتواند موجب حادثه شود یا به نوعی در آن نقش داشته باشد. وندالیزم در تمامی گرایشهای طراحی از جمله گرافیک، مجسمه سازی، معماری، طراحی شهری، طراحی صنعتی و غیره وجود دارد و آنرا یک جرم شایع میدانند. تخریبگرایی از عوامل تأثیر گذار در طراحی و به خصوص طراحی مبلمان شهری محسوب میشود. بررسی و تحلیل مبلمانهای شهری از دیدگاههای مختلف همچون طراحی، تخریب گرایی، نصب و نگهداری و غیره به عنوان یکی از عناصر مهم شهر و در پی آن، بالا بردن سطح زیبایی بصری سیمای شهری، موجب افزایش کیفیت زیستی و هویت بخشی به سکونت ساکنان آن میگردد.
مبلمان موجود در شهرها به دلیل مشکلات فرهنگی - تخریبگرایی - و عدم رسیدگی دایمی و مدیریت نامناسب، کاربران و مسئولین شهری را با مشکلات عدیدهای روبرو ساختهاند. سوال اصلی آن است که چگونه می توان سطح فرهنگی یک شهر را در راستای کاهش تخریبگرایی های مبلمان های شهری آن شهر ارتقاء داد. در این پژوهش با شناخت بیشتر تخریبگرایی، نقش فرهنگ در کاهش آن مورد بررسی قرار میگیرد و رهنمودهای فرهنگی در این راستا پیشنهاد میگردد تا کمکی باشد شهروندان - کاربران - از محیطی زیبا، منظم و جذاب لذت ببرند.
.2 روش تحقیق
روش تحقیق بکار رفته در این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی است. در این مقاله نخست توصیفی کیفی از مفاهیم شهر و شهروندی و سپس فرهنگ بیان میشود. سپس رابطهی بین فرهنگ شهروندان و تخریبگرایی مبلمانهای شهری تحلیل گردید. اطلاعات این تحقیق از طریق مشاهدات و مطالعه کتابخانهای که در بردارنده پایاننامهها، کتابها و مجلات و مطالعات اینترنتی جمع آوری شده است.
.3 شهر و فضاهای شهری
فضاهای شهری بخشی از فضاهای باز و عمومی شهرها هستند که به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی میباشند. یعنی جایی که شهروندان در آن حضور دارند. فضاهای شهری صحنهای است که داستان زندگی جمعی در آن گشوده میشود
شهرها خود مصنوعاتی فرهنگی هستند. بسیاری از آنها برای آراسته و تبدیل به زایندگان زندگی سعادتمندانه گردند، هنرمندان، طراحان و معماران را به کار میگمارند .
شهرها مانند دیگر مکانهای جغرافیایی به دست انسانها مسکونی شدهاند و بیانگر نظم و آرایش جالبی از چشم اندازهای فرهنگی هستند. این چشم اندازها روابط پیچیده متقابل انسان و محیط پیرامونش را بیان میکنند
شهر یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد. هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی دلنشین و راحت برای مردمی است که در آن زندگی میکنند. فضای شهری محلی است که مردم بیشترین وقت خود را در آن سپری کرده، حداکثر ارتباط را با یکدیگر و پیرامون خود برقرار میسازند. بنابراین آرایش فضا و ایجاد امکانات و تسهیلات لازم در آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است
کیفیت فضاهای شهری، نتیجهی تعامل میان فرهنگ انسانی و ویژگیهای محیط طبیعی است. پس میتوان گفت که فرهنگ، عامل تعیین کننده در شکل گیری فضای شهری است و در ریخت شناسی فضایی توجه به فرهنگ اهمیت اساسی دارد. از آنجا که هر ساخت و سازی در فضای شهری برخاسته از طرز تفکر برنامه ریزان و مردم شهر است، آنها بر پایه سطح فرهنگ و اندیشههایشان دست به خلق آثار میزنند و بر تأثیرپذیری فضای شهری از فرهنگ صحه میگذارند
فضای شهری بستری محاط شده بوسیله عناصر شهری است که در آن روابط و فعالیت های اجتماعی متبلور شده و شکل می یابد. چنین مکانی به سبب خصوصیات کالبدی نمادین خود و واقعه و حادثه های جاری در آن هویت بخش بوده و موجه خاطرات فردی و جمعی در اذهان افراد و جامعه میگردند
بطور خلاصه، این بستر پراهمیت و تأثیرگذار فضای شهری، شامل عناصر شهری است که متاثر از فرهنگ شهری میباشد و میبایست بیانگر نظم و آراستگی و ایجاد کنندهی محیطی آرامشبخش برای شهروندان باشد. یکی از عناصر سازندهی شهری، مبلمان شهری است که دارای نقش و جایگاهی ویژه در ایجاد محیطی زیبا، منظم و جذاب میباشد.
.4 مبلمان شهری و اهمیت آن
با شروع شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشینان و طبع مشکلات بوجود آمده، ضرورت فراهم آوردن امکاناتی برای رفاه حال شهروندان بیش از پیش شناخته شد. با گذشت زمان و با افزایش تعداد امکانات مختلف شهری، »مبلمان شهری« نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیاء، دستگاهها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصری گفته میشود که چون در شهر و خیابان و در کل فضای باز نصب شدهاند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شدهاند
یکی از کاربردهای اساسی هر مبلمان شهری علاوه بر کاربری ویژه آن، ایجاد محیطی زیبا، منظم، جذاب و متنوع برای شهروندان میباشد.
