بخشی از مقاله
چکیده:
ضرورت نشانه ها و یادمان های شهری در یک جامعه باعث این شده که هویت شهری وحس تعلق اجتماعی به شهر در وضیعت اجتماعی و انسانی اثرگذار باشد. سیمای شهری با وجود یادمان ها و نشانه های آن شخصیت و کار کرد فرهنگ ساکنان و کشور هستند وحفظ وارتقای آن موجب حمایت فرهنگ جامعه می شود.نمادها ونشانه های جنگ دارای ارزش های پایدار می باشند و استفاده از المان های دفاع مقدس در منظر شهری این ارزش ها را حفظ وتداعی کرده و باعث خاطرات ذهنی شهروندان می شود. همچنین یادمان هاحس مکان و زمان را برای مردم در حال حاضر بوجود می آورند.
یادمان های دفاع مقدس،با ایجاد بسترسازی مناسب وطراحی آنها به صورت مبلمان در فضاهای شهری نقش مهمی را در سطح ارتقای فرهنگی،ملی و هویت کشور ایفا می کنند. هدف این مقاله ارتقای سطح فرهنگی،ملی کشور،ساماندهی فضاهای شهری با کاربرد یادمان ها و راهکارهایی برای ایجاد سرزندگی و تنوع در فضای شهری وتاثیر آن ها بر فضاهای عمومی و توجه بیشتر شهروندان به یادمان ها ،ایجاد تقویت حس خاطره انگیزی و نقش یادمان ها در غالب مبلمان که کیفیت زیبایی شهرها را بالا می برند، است.
مقدمه:
ادمان ها،سازه و نشانه هایی هستند که بر اساس رویداد یا بزرگداشت، یا واقعه ای که هویت و قسمتی از خاطرات تاریخی شهرها را در بر دارند بنا می شوند. این یادمان ها علاوه بر اینکه به تقویت و ویژگی های زیبایی شناختی شهری کمک می کنند باعث ارتقای بصری شهرها نیز می شوند.یادمان های دفاع مقدس در واقع باعث روح بخشیدن و خلق معنای دوران جنگ در مخاطبان گذشته و امروزی می شوند؛که ازمهم ترین و بر جسته ترین نمادها در شهر ها هستند.
در کشور ما یکی از هویت های فرهنگی،ملی جامعه و کشور ،رشادت های بسیجیان در 8 سال دفاع مقدس است. و اگر این نمادها و یادمان ها کمرنگ شوند دلاوری ها ،قهرمانی ها ورشادت های سربازان ما ناخواسته به دست فراموشی سپرده می شوند؛بنابراین با حفظ و تقویت وخلق یادمان های دفاع مقدس در حوزه مبلمان شهری می توان ایثار از خود گذشتگی و کمک به همنوع و ارزش های دینی و ... را زنده نگه داشت و منظر شهری را ساماندهی کرد که در حال حاضر بسیار تاثیر گذار و خاطره انگیزند. یادمان ها به صورت آثار حجمی و المان در شهرها خود نمایی می کنند ولی در این مقاله یادمان های دفاع مقدس به شکل مبلمان کاربردی شهری - مبلمان پارکی - مورد استفاده قرار می گیرد.
طرح مساله:
سیمای شهری و المان ها و یادمان های موجود در آن نمودار شخصیت، کارکرد و فرهنگ ساکنان آن هستند و از همین روست که جلوههای معنوی شهر و به ویژه نشانها و سمبلهای اعتقادی و مرتبط با جنبههای ماوراء مادیات اعتباری شایان توجه دارند. یادمان دفاع مقدس در حفظ و ارتقا فرهنگ جامعه نقش بسزایی دارد ونیاز به طراحی و بستر سازی در شهر دارد.بسترسازی نشانه ها و یادمان های شهری به نوعی آگاهی های عمومی جامعه را افزایش می دهد؛.و فرد را برای دستیابی به فرهنگ شهروندی و جامعه و کشور آماده می کند. چنین آموزه هایی واجد فضایل جمعی و اخلاق مدنی است و از مهارت های لازم برای مشارکت در عرصه های مختلف خواهد بود.در زیبایی شناسی شهری یادمان ها باعث میشوند شهر قسمتی از هویت پنهان شده خود را پیدا کند و علاوه بر اینکه باعث ساماندهی شهری میشوند میتوانندبه نحوی ارتقا کیفی شهرها را بالا ببرند.
مبانی نظری: زیباییشناسی:
قابلیتی است برای درک بهتر اجسام و باعث تغییر در نگرش میگردد زیبایی شناسی در فرهنگ»اصطلاحات فنی و نقادانه فلسفی«لالاند،زیبایی شناسی دو معنا در بر می گیرد:
.1هرآنچه به زیبایی مرتبط شود،و هر آنچه منش زیبایی را تعریف کند.
.2علمی که موضوعش داوری و ارایه حکم،درباره تفاوت میان زیبا و زشت باشد. - - P 302/ 1926/Lalande افلاطون زیبائی را بر دو نوع می داند:طبیعی و هندسی.زیبایی طبیعی نسبی و زیبایی هندسی مطلق است.همچنین افلاطون زیبایی را هماهنگی اجزا را با کل می داند - طاهباز: - 1382 هگل نیز معتقد است که " زیبائی انبساط خاطری است که از ادراک یک چیز، فرآیند و یا رویداد، به انسان دست می دهد.
" - پاکزاد: - 1388 تئودور آدرنو:رکن اصلی زیباشناختی،ذهنی است.احساس زیباشناختی تابع مسائل ذهنیت است و نه بر عکس آن. توماس آکویناس:علامت مشخصه و یا حاصل و معیار زیبایی را لذت معرفی می کند. مفهوم و معنای زیبایی در بین ملل و تمدن های گوناگون،بسته به جهان بینی و باورها،فرهنگ و زبانشان متفاوت است. اسمیت عقیده دارد که گنجایش حسی ما برای ادراک زیبایی شناختی فضا شامل چهار اصل است که مافوق زمان و فرهنگ اند.حس نظم والگو،ادراک ریتم،شناخت تقارن و توجه به ایجاد روابط هماهنگ - کارمونا،1391،ص - 270
هنر همگانی:
عبارت است از هنر در یک مکان عمومی،کارهای فیزیکی دائم یا موقت که توسط هنرمندان یا صنعت گران خلق و یا انتخاب و یا نظارت می شوند. مبلمان شهری،کفسازی و علائم نیز می توانند به مثابه هنر عمومی طراحی شوند.که باعث تنوع،راهنمایی شهروندان و زیبایی سازی منظر شهری می شود.
زیباییشناسی در منظر شهری:
در بیانات عوام فهم زیبایی هر شهر همان چیزی است که در ذهن شهروند تداعی می شود. در نگاه متخصص ابتدا باید زیبایی را، سپس شهر را و نهایتا مولفه ها را شناخت. - عبداله زاده فرد: - 1389 در تحقیقی که توسط ماتسوکا و کاپلان - 2008 - به انجام رسیده است، اشاره به زیرساخت های مهم منظر شهری در ادبیات جهانی شده است. آنها در بررسی که به انجام رسانده اند، در نهایت به این نتیجه رسیده اند که طبیعت 64 درصد، مسائل زیبایی شناختی 50 درصد و تفریح و سرگرمی 37 درصد از کل موارد حائز اهمیت در منظرشهری را شکل می دهد.
- کریمی مشاور : - 1390 شهری زیباست که براساس شرایط محیطی و نیازهای انسانی به صورت منطقی و متناسب شکل گرفته باشد، شهری که به کیفیت زندگی و روح و روان انسان احترام بگذارد. در شهرهای امروز، توجه به فضاسازی محیطی و مبلمان شهری بهعنوان عناصری خاطرهانگیز، تحولآفرین و درآمدزا که میتواند چهره شهر را نیز بهعنوان یک نماد داخلی و بینالمللی به همگان معرفی کند شناخته میشود.
مبلمان شهری:
در فضای میان ساختمانها و بناها ، عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد ، تجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه ، امکان زندگی را در فضای محصور میان سنگ و بتن و شیشه فراهم آورد. مبلمان شهری واژهایست ترکیبی و جامع ؛ شامل وسایل و امکاناتی که با عملکردها و کارکردهای مختلف در شهرها، خیابان ها، میادین، پارک ها و فضای باز شهری جهت استفاده عمومی نصب شده اند؛ از جمله نیمکت ها، باجه های تلفن، صندوق های پستی، سطل های زباله، ایستگاه اتوبوس، ایستگاه تاکسی، سرپناه ها و... همچنین 4 جریان مهم زندگی را در شهر تنظیم میکند:
- حرکت - جابجایی/ رفت و آمد/ گردش -
- سکون - توقف/ مکث/استراحت/آرامش -
- تفریح - بازی/سرگرمی/ شوخی/ هیجان -
-اضطراب - عجله/ سردرگمی/ تنش مبلمان های شهری از یکسو ریشه در شهر و فضاهای شهری دارند و از سوی دیگر پاسخگوی شهروندان و نیازهایشان هستند . همانقدر که باید به لحاظ فرمی با فضاهای شهری تطابق داشته باشند،باید با انسان ها نیز تطبیق یابند چرا که اصولا این عناصر مهمترین عناصر کاربردی شهر ها هستند . امروزه با تغییر تعاریف شهر و تغییر اصول نگرشی به فضاهای شهری بخصوص از میانه قرن بیستم به بعد ، مبلمان شهری تنها به نیازهای فیزیکی شهروندان پاسخ نمی دهند بلکه در طول این زمان طولانی در گیر فرهنگ ، خاطره و نیازهای روانی شهروندان شده اند.
در حال حاضر مبلمان شهری اصلی ترین مفصل ارتباطی شهروند با شهر است. ابزاری که علاوه بر رفع نیاز، خاطره می سازد و احساس رضایت ایجاد می کند . در واقع زیبا ترین فضاهای شهری که اساس شهرسازی امروز است بدون عناصر مبلمان شهری ، ارتباطی با شهروندان و استفاده کنندگان برقرار نخواهند کرد . امروزه مبلمان به بخش مهمی از هویت شهری و گفتمان ملی فرهنگ شهرهای مختلف تبدیل شده است، زیرا مبنای تفکر طراحی و ساخت و ساز آنها بر اساس هنر، معماری و فرهنگ هر ملت شکل میگیرد. ساماندهی و توسعه مبلمان شهری علاوه بر پاسخگویی به نیازهای انسانی، موجب شکلدهی محیط، و زیبایی فضای شهر خواهد شد.
نقش نمادها و نشانه ها در مبلمان شهری:
بدون تردید جایگاه نمادها و نشانه های شهری در فضاها و مبلمان شهری از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار است. چرا که بسیاری از مسائل فرهنگی وآداب و رسوم و سنت های مردم از این گونه علائم سرچشمه می گیرند. نشانه هایی که بیانگر خاطرات، مبارزات و دلاوری های یک ملت است و تبلور عینی آن در یک سمبل و نماد شهری شکل گرفته است. در طراحی شهرهای ما، موقعیت سمبل ها و یادمان های دفاع مقدس وشهدا از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به تناسب فرهنگ، سنن و آداب و رسوم و با توجه به رابطه ی ساکنان و شهروندان در ارتباط با مبلمان شهری طراحی می شوند . لذا گدشته از دید بصری و زیبایی محیط و منظر، نمادهای شهری که گونه ای از مبلمان شهر محسوب می شوند و یادآور بسیاری از یادها و خاطرات گذشتگان به حساب می آیند،عموماً با سنت های مردم عجین هستند.
طراحی محیطی و نمای شهری:
-1سیما و منظر شهر: فضا سازی، محوطه سازی،کف سازی،پیاده راه سازی،مرمت،نما سازی،پاکساز ی جداره های شهری،برنامه ریزی برای احیای بافتهای با ازرش تاریخی،فرهنگی،معماری و کاربردهای شهری،آرام سازی وایجاد گشایش و آسایش روانی در محیط.
-2مبلمان و تجهیزات شهری: شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهری که در محیط شهر قرارمیگیرند و بیش از یکصد عنوان تقسیم بندی میشود. تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری در کل میتوان در چهار گروه اصلی معرفی نمود الف- مبلمان خیابانی ب- مبلمان پارکی و تجهیزات زمین بازی کودکان ج- مبلمان ترافیکی - تابلوهای خیابانی و تجهیزات راهنمای ترافیک شهری - د- سازه های اطلاع رسانی و تبلیغاتی
زیبا سازی شهری:
فرآیندی است که به شکلدهی فیزیکی بافتهای مختلف شهری منجر میشود. طراحی شهری با رویکرد ساختارگرایی به ایجاد اماکن متعدد میپردازد، فرآیند طراحی ساختمانها، فضاها و چشماندازها را در برمیگیرد و نهایتا جریانی را به راه میاندازد که به عمران و آبادی شهری کمک میکند. بعبارت دیگر "طراحی" بخشی از هنر سازمان دادن فضای کالبدی است که با رشته های مختلف علمی و هنری مانند برنامه ریزی شهری ,معماری و منظر سازی ,مهندسی فنی ,مهندسی ترافیک و حمل و نقل، روانشناسی , جامعه شناسی واقتصاد سر و کار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط دارد.
نهضت زیباسازی شهری، اصول و روشهای هنری را مبنای خلق محیط شهری قرار داده و از عناصر و فضاهایی یادمانی، مانند محورها و خیابانهای عریض، مستقیم و زیبا با نماهای هماهنگ، نمادهای متعدد در میادینی با پلان های هنری و همچنین ساختمانهای عمومی که همگی به صورت یادمانی طراحی شدهاند، استفاده میکند - بحرینی، 1388 با شکل گرفتن فضای خصوصی زندگی بشر ، فضاهای عمومی با کاربریهای مختلف نیز شکل گرفته که مهمترین آنها فضای شهری است - با مفهوم تخصصی سیما و منظر شهری - که فراهم کننده تعاملات اجتماعی و برآورده نمودن نیازهای انسانی در محیط باز و همگانی میباشد.
در بحث ساخت و ساز شهری هرمی وجود دارد که از شهرسازی، طراحی شهری، معماری و طراحی صنعتی تشکیل شده است. مبلمان شهری به عنوان یک موضوع ارتباطی بین معماری و طراحی صنعتی است، و طراحی شهری به مکان و فضای این شاخصها و تجهیزات می پردازد. زیباسازی، فرآیند توسعه ویژگیهای بصری است که در فضای شهر صورت میگیرد - آرایش و پیرایش چهره شهر - . امروزه زیباسازی فرآیند آفرینش هنری و ارتقاء کیفیت زندگی در محیط شهری دانسته میشود که هنرمند در آن، فرهنگ، ارزشها و باورهای جامعه را در معرض دید عموم قرار داده است.
زیبا سازی یک شهر مبله یعنی کلیه وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای زندگی شهری درآن فراهم است و به آنها امکانات وتسهیلات شهری یا"مبلمان شهری" گفته می شود. وسایلی مانند : آبخوری، نیمکت، ایستگاه اتوبوس و تاکسی، پل عابر پیاده، تابلوهای شهری، نرده و جداکننده ها، سطل زباله، کفپوش و کفسازی، وسایل زمین بازی کودکان و بسیاری دیگر که بیش از یکصد مورد را دربر میگیرد.
تمامی اینها، نیاز کاربردی مردم و گردشگران را فراهم میآورد. در این میان ، تاثیرات هنر و زیبایی شناسی بر روح و روان انسان ها نیز اهمیت بسیار دارد. همانگونه که در فضای خانه به تغییر رنگ دیوارها، نصب تابلوهای نقاشی، مجسمه و تزیینات اهمیت می دهید، فضای شهری هم برای آرامش و نشاط روحی شهروندان و تاثیرگذاری مثبت ، نیازمند آثار فرهنگی ، هنری و هویت بخشی است.
دفاع مقدس:دفاع مقدس چیست؟
دفاع مقدس، واژه ای است که به جنگ تحمیلی حزب بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران اطلاق می شود. شروعی که برای خاتمه آن هشت سال مردان غیور و زنان شیردل ایران زمین با ایمان، ولایتمداری، بصیرت و شهادت طلبی، همزمان با دنیایی از کفر و استکبار جنگیدند .
