بخشی از مقاله
چکیده
انطباق اصول معماری هر بوم با اصول طراحی پایدار اتفاقی و تصادفی و غیر قابل توجه نیست، بلکه پایداری، تدوام،استمرار مفاهیم و اندیشه های عالی معماری بومی وگویای وجود اندیشه و فنونی است که سازندگان آن در ورطه ی انسانیت به معماری بومی شاخص رسیده اند.
معماری به عنوان یکی از ضروری ترین نیازهای بشر برای در امان ماندن از شرایط سخت آب و هوایی،فراهم آوردن شرایط آسایش، آرامش و رفع نیاز های می باشد.معماری هر منطقه همراه با بستر،فرهنگ ،اجتماع و مذهب بوده است. که نشانه پایدار بودن معماری بومی هر منطقه است..لذا بامعرفی معماری بومی می تواند پایدار بودن آنها را اثبات کند .
در این تحقیق به بررسی معماری بومی منطقه خلیج فارس می پردازیم ،که می توان با بررسی دقیق به این موضوع ،گامی در جهت رسیدن به توسعه پایدار برداشت . معماری بومی این مناطق حاصل عوامل متعددی است که مهم ترین آن ها خلیج فارس و گذشته تاریخی آن بوده است.
این معماری همساز با بوم و همسو با فرهنگ می باشد. معماری بومی خلیج فارس در میان سایر سرزمین های اطرافش ،منحصر به فرد است..با توجه به هویت والای این منظقه تاثیر آن بر معماری فاخر ایران،کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس سعی دارند تجربیات منتقل شده توسط نیاکان هنرمند ایرانی را در سرزمین های کنونی خود با نام معماری عرب در محافل فرهنگی و هنری معرفی نمایند.لذا حفظ آثار معماری بومی این بوم و ،بازرویش اصول آن ،معرفی آن در مجامع علمی و حتی بین المللی ضروریست.
مقدمه
معماری بومی ایران،سندی پیوسته از تجربه مردمانیست که نسل به نسل از سال های دور تا امروز توسط معماران، هنرمندان و مردم این سرزمین پهناور تداوم یافته است و بر پایه ی بر فرهنگ، مذهب، اجتماع و طبیعت شکل گرفته است،در آن اندیشه و عمل در کنار یکدیگر قرارگرفته است. این همراهی و هماهنگی معماری در زمان ها و مکان های مختلف با بستر اجتماعی فرهنگی و مذهبی و زیست محیطی باعث شده است معماری ایران هموارپاسخ گوی خوبی برای نیاز فرد و جامعه باشد. و در زمان خود با بوم خود همگون گشته و پایداری را داشته است.
خلیج فارس از عهد باستان تا به امروز، همواره از مهم ترین راه های دریایی جهان به لحاظ اقتصادی و به لحاظ انتقال فرهنگ های سرزمین های گوناگون بوده است. به واسطه قرار گرفتن بر سر راه های بزرگ بازرگانی بین باختر و خاور و برخورداری از جایگاه استراتژیک همواره به عنوان یکی از نقاط برخوردار از فرهنگ های بزرگ جهان، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است فرهنگ، آداب و رسوم یک منطقه تأثیر بسزایی بر شکل گیری معماری که ساخته می شوند دارد. آثار و بناهای تاریخی سراسر سواحل خلیج فارس حاکی از این مسئله است که گونه ای هنر پیشرفته معماری در منطقه وجود داشته و دارد. پس باید با یک نگاه هوشمندانه و منطقی آن را شناخت و در معرفی آن کوشید و تعامل آن با توجه به بستر فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی را عرضه کرد.
ضرورت تحقیق
با توجه غنای معماری بومی، پاسخ گویی مکانی و زمانی معماری بومی وهمچنین فراهم آوردن شریط آسایش برای ساکنان و بهره گیری معماری بومی از فرهنگ، مذهب و اجتماع و نگاه اقتصادی و همسازی با اقلیم متوجه ماندگار بودن آن می شویم.معماری با ارزش گذشته این منطقه پاسخگوی کاملی بر مسائلی هم چون اقلیم ، آب و هوا و ... می باشد. از همین رو است که ما شاهد معماری بومی خاص هر بوم با توجه به اقلیم ، فرهنگ ،اجتماع واقتصاد آن منطقه هستیم که این معماری بومی در درون خود اصول پایداری را متجلی کرده است.با توجه به معماری شاخص منطقه خلیج فارس و سکونت اقوام مختلف در این منطقه و در این زمان که بیشترین فشار های سیاسی بر این منطقه است، معرفی معماری بومی این منطقه درعرصه های ملی و دانشگاهی ضروری می باشد.
اهداف تحقیق
بررسی معماری بومی و انطباق آن با معماری حال و معرفی آن هدف تحقیق پیشرو است و این بررسی را در معماری بومی بوم خلیج فارس بررسی خواهیم کرد.لذا با بررسی معماری بومی خلیج فارس و طراحی بومی آن را مدنظر قرار می دهیم و نکاتی را بیان می کنیم :
- در معماری بومی خیلج فارس همسویی با بستر،فرهنگ و مذهب وجود داشته است. -معماری بومی خلیج فارس با اقلیم سازگار بوده است.
فرضیات
با توجه به معماری غنی ایران زمین و معماری خاص منطقه ی خلیج فارس و در راستایی تحقیق مورد نظرفرضیات زیر بیان می شود:
الف - معماری سنتی با بوم هر منطقه منطبق بوده است.
ب - معماری بومی خلیج فارس ویژگی های همچون احترام به طبیعت ، فرهنگ و هنر، اجتماع را دارد؟
روش تحقیق
بدیهی است هر پژوهش علمی نیاز به یک روش تحقیق متناسب با موضوع خود دارد. روش تحقیق ،توصیفی، تاریخی با مطالعه کیفی با تکیه به منابع علمی است جامعه تحقیق معماری بومی خلیج فارس در اقلیم کوهپایه های نیمه مرتفع می باشد. روش نمونه گیری هدفمند و ابزرا جمع آوری اطلاعات منابع مکتوب، اسناد، نقشه ها، نگرش و مشاهدات عینی است.با مطالعات میدانی جهت تبیین نقش بوم آوری در معماری بومی خلیج فارس ابتدا به استخراج و بررسی مولفه های فرهنگی معماری بومی پرداخته و سپس با بررسی و معرفی نمونه ها اصول منتخب بوم آوری بیان و بررسی می شود .
پیشینه تحقیق
به منظور ارائه دیدگاه های محققانی که در زمینه بوم آوری تحقیق کرده اند. گزیده ای از نظرات برخی از محققین را انتخاب کرده ام. با توجه مطرح شدن بوم آوری به عنوان یکی از اصول معماری ایرانی توسط دکتر پیرنیا ایشان در این زمینه بحث خود بسندگی معماری ایرانی را مطرح می کنند که :
معماران ایران تلاش می کردند ساختمایه مورد نیاز خود را از نزدیک ترین جاها بدست آورند و چنان ساختمان می کردند که نیازمند به ساختمایه جاهای دیگر نباشد و خود بسنده باشند. بدین گونه کارها ساخت با شتاب بیشتری انجام می شد و ساختمان با طبیعت پیرامون خود سازوار تر در می آمده است و هنگام نوسازی آن همیشه ساختمایه آن در دسترس بوده است
- داراب . دیباو شهریار یقین = ایشان در مطالعه خود به بررسی معماری بومی گیلان پرداخته و به بررسی طراحی مسکن در خطه گیلان اشاره نمود. و ویژگی های کلی معماری روستای گیلان را بر شمرده و در نهایت با بیان مشکلات ساختمان امروزی اشاره می نماید » معماری جدید باید از مصالح رایج در محل استفاده نماید و محدودیت های اقلیم را به دقت در نظر بگیرید.
- محمد جواد ثقفی و اصغر ساعد سمیعی = در تحقیقات ایشان ارتباط محیط با سازگاری مصالح همجوار و صرفه جویی در ساختمان مورد بررسی قرار گرفته و بیان می کنند با توجه به بحران انرژی در جهان عدم سازگاری مصالح و استهلاک رو به افزایش ساختمان بایستی مورد ارزیابی قرار گیرد.
مبانی نظری
معماری بومی
معماری بومی یعنی مجموعه واحدهای معماری -شهری که که در سرزمینی معین گرد هم آمده اند، با هماهنگی هایی که در زمینه شکل،در زمینه حجم گذاری یا پلان ولومنریک،در زمین کاربردی،در زمینه رنگ آمیزی و آهنگ سطوح پر و خالی و هم چنین در زمینه مصالح و نظام های ساختمانی در آن پایدار است،سری اصلی و اساسی را در بر می گیرد
