بخشی از مقاله
چکیده
فضاهای سبز درون شهری به سبب تشدید عوارض توسعه شهری و تغییرات کاربری های زمین شهری بیش از پیش مورد توجه پژوهشگران و سازمان های مرتبط قرار می گیرد. هدف ازاین تحقیق بررسی فضای سبز درون شهری و تاثیر آن بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان می باشد.
برای بررسی موضوع از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایتمندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف است.
این مهم به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های برنامه ریزی شهری و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. بنابراین شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. واژه کیفیت زندگی بیشتر با محیط طبیعی و شرایط خارجی زندگی افراد از قبیل آلودگی، کیفیت مسکن، جنبه های زیبایی شناسانه، تراکم، شیوع جرم و مانند این ها مرتبط است.
.1 مقدمه
مطالعات کیفیت زندگی می تواند به شناسایی نواحی مساله دار، عدم نارضایی مردم، اولویت های شهروندان در زندگی، تاثیرفاکتورهای اجتماعی- جمعیتی بر کیفیت زندگی و پایش وارزیابی کارایی سیاست ها در زمینه کیفیت زندگی کمک کند
کیفیت زندگی از موضوعاتی است که امروزه در مطالعات شهری، از منظر علوم اجتماعی، روانشناسی، اقتصاد، مدیریت، علوم سیاسی و.... مورد توجه قرار گرفته است، کیفیت زندگی برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است. امروزه کیفیت زندگی هدف اصلی تمام برنامه ریزی هاست که توسط اندیشمندان و برنامه ریزان تهیه می شود
نتایج مطالعات کیفیت زندگی میتواند به ارزیابی سیاستها، رتبه بندی مکانها، تدوین استراتژیهای مدیریت و برنامه ریزی در شهر کمک کرده و درک و اولویتبندی مسائل اجتماع برای برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان را تسهیل سازد. همچنین یافته های کیفیت زندگی میتواند برای بازشناسی استراتژیهای سیاسی قبلی و طراحی سیاستهای برنامه ریزی آینده استفاده شود
نتایج مطالعات زیلند - 2009 - 1در مطالعه ای با عنوان »دوست یابی در پارکهای شهری زوریخ: نقش فضای سبز عمومی شهری در راستای همبستگی اجتماعی جوانان فرهنگهای مختلف… که به بررسی نقش کارکردهای فضای سبز در شهر زوریخ پرداخته شده است بیان می کند تفاوتهای فرهنگی ساکنین جوان یک چالش اساسی برای مؤسسات سیاسی و آموزشی در سوئیس به شمار میرود .
در این مطالعه ضمن انتخاب یک نمونه 437 تایی از معلمان و دانش آموزان، عملکرد و تعامل آنها در زمان اوقات فراغت در فضاهای سبز شهری مورد ارزیابی قرار گرفت .نتایج این بررسی نشان داد که پارکهای شهری برای جوانان و کودکان صرف نظر از ویژگیهای فرهنگی آنها، عملکرد مهمی در خصوص ارتباط سازی آنها با یکدیگر و ایجاد و تقویت دوستی داشته است.
قالیباف و همکاران - 1390 - با ارائه مقاله ای کیفیّت زندگی را به عنوان مفهومی چند بعدی و با اهمیت درزندگی جوامع امروزی، در بسیاری از رشته های علمی از جمله برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار داده اند و در مباحث مرتبط با این رشته ،کیفیّت زندگی را در طیف وسیعی از شاخص ها موثر دانسته اند. این شاخص را می توان در ابعاد کلان اجتماعی- اقتصادی و محیطی طبقه بندی کرد. رفع و بهبود زیرساختها،وضعیت آموزشی، مسکن، حمل و نقل، فضای سبز که بخشهای از شاخص کیفیّت زندگی شهری محسوب می شوند و این شا خص ها میتوانند کیفیّت زندگی انسان ها در شهر را در تمام زوایا تحت تأثیرقراردهد.
نتایج محمودی و شکری - 1391 - در بررسی و تحلیل کیفیت فضای سبز شهری بر پایه سنجش میزان رضایتمندی شهروندان نشان میدهد سطح رضایت عمومی شهروندان از کیفیت فضای سبز شهری در شهر سقز از متوسط بیشتر است و نزدیک به %56 میباشد، اما از نظر ویژگیهای اجتماعی پاسخ دهندگان مانند جمعیت، سن، تحصیلات و میزان آگاهی از وظایف شهرداری تفاوتمعناداری میان نظرات شهروندان وجود دارد.
در مطالعات احدنژاد و قاسمی - - 1392 با استفاده از تکنیک SWOT، کاربری فضای سبز منطقه 1 شهر زنجان که از جهت مساحت و سرانه در وضعیت مناسبی قرار ندارد و کمبودی نسبت به این کاربری در این منطقه احساس می شود، مورد بررسی قرار گرفته است، تا با تلفیق نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت ها، راهبردهایی را که از تقابل و تعامل عوامل درونی و بیرونی شکل می یابد، ارائه نماید. نتایج نشان داد که راهبردهای توسعه فضای سبز منطقه 1 شهر زنجان، به راهبردهای تهاجمی نزدیک می باشد و مسئولین باید سعی کنند از نقاط قوت و فرصت نهایت استفاده را برده و به سمت این راهبردها گام بردارند.
نتایج پژوهش مقیمی - - 1394 نشان داد که توسعه پایدار شهری می بایستی دستیابی به شناختی از ویژگی های اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی الزامی گردد و التفات به حقوق شهروندی مورد توجه قرار گیرد. طراحی پایدار شهری، جز از طریق مشارکت شهروندی امکان پذیر نیست که بایستی بر توسعه انسانی پایدار منطبق گردد و سعی کند با دیدگاهی اصولی درمرحله برنامهریزی، طراحی و اجرا، بهبود کیفیت زندگی جمعی را ممکن گرداند که افزایش رفاه اجتماعی شهروندی را نیز در پی دارد.
یوسفی ایل ذوله و شمس - - 1394 در بررسی عوامل موثر برکیفیت زندگی از جمله عوامل اجتماعی اقتصادی و کالبدی درسطح محلات و همچنین تاثیر عوامل ذهنی کیفیت زندگی احساس امنیت اعتماد درضایت از زندگی و ... عوامل عینی کیفیت زندگی درامد اشتغال مسکن دسترسی به خدمات و ... بر رضایتمندی شهروندان شهرکنگاور از زندگی مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصل ازاین تحقیق بیانگر تفاوت در رضایتمندی شهروندان از میزان کیفیت زندگی در سطح محلات و اهمیت عوامل موثر بر کیفیت زندگی عینی و کیفیت زندگی ذهنی می باشد.
در پژوهش شمشادی - 1394 - در تحلیل و بررسی کاربری فضای سبز شهری وتاثیر آن بر کیفیت زندگی شهروندان در شهر کبودر آهنگ که با توجه به مشاهدات و برداشت میدانی انجام شد شهر کبودر آهنگ در راستای موضوع مورد مطالعه با مشکلاتی همچون :عدم سرانه استاندارد، کمبود فضا های سبز ، توزیع و عدم پراکنش و مکانیابی صحیح فضای سبز و .... مواجه میباشد که این وضعیت موجبات نارضایتی شهروندان از فضای سبز شهری و نزول تدریجی کیفیت زندگی وآرامش و سلامت شهروندان در شهر کبودر آهنگ را فراهم آورده است.
نتایج پژوهش منصوری و همکاران - - 1394 نشان می دهد که فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی-اکولوژیکی بالایی هستند که مهم ترین این اثرات کارکردهای زیست محیطی آنهاست که محیط شهری را برای زندگی مساعد می سازد و باعث کاهش آثار منفی توسعه صنعت نظیر کاهش آلودگی هوا،کاهش آلودگی صوتی، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، تلطیف هوا وجذب گرد و غبار است، می گردد و موجب ارتقای کیفیت زندگی شهری افراد می شود. امروزه وجود این کاربری به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع به حساب می اید و این موضوع اهمیت فضاهای سبز شهری را پیش از پیش نشان می دهد.
مواد و روش
به منظور تحکیم مبانی نظری تحقیق و با هدف تعریف و تحدید مسئله تحقیق، قرار دادن یافته های تحقیق در چارچوب تحقیقات قبلی، اجتناب از دوباره کاری و در نهایت انتخاب روشها و ابزار اندازه گیری دقیقتر، سعی شده است در قالب مطالعه اسنادی و کتابخانهای، بررسی جامعی در اسناد، مدارک، پایان نامهها، گزارش طرحها و سمینارها و مجلات علمی و پژوهشی صورت گیرد.
نتایج
مفهوم کیفیت زندگی
این امر یا به این علت است که تعریف آن را بسیار ساده می انگارند یا به جهت پیچیده بودن این مفهوم از تعریف آن اجتناب میکنند، در حالی که با توجه به عدم اجماع در مورد تعریف این واژه، انتظار میرود در پژوهش های مربوط، این مفهوم وابعاد در نظر گرفته شده برای آن به صورت شفاف مشخص شوند
آنچه که در این تعریف اهمیت زیادی دارد این است که با آن بتوان میان این مفهوم و سایر مفاهیم مرتبط مانند "خوب بودن،"وضعیت سلامت"، "رضایت از زندگی" و" امید" تمایز قائل شد.
با توجه به تعاریف ارائه شده، می توان گفت مفهوم کیفیت زندگی، نه تنها در نزد محققان و صاحبنظران امری نسبی است، بلکه هر یک از شهروندان ساکن در یک شهر یا حتی یک محله نیز تعریف متفاوتی از کیفیت زندگی دارند، اما برای ترسیم مفهومی موضوع مورد نظر شاید بتوان گفت کیفیت زندگی مفهومی است که چهار بعد اساسی زندگی انسان یعنی ابعاد اقتصادی، ابعاد زیست محیطی، ابعاد اجتماعی و در نهایت، ابعاد فرهنگی- سیاسی را در بر گرفته و حد استانداردی از انتظارات فرد را تامین کند
