بخشی از مقاله
چکیده
فنآوریهای ارتباطات و اطلاعات از جدیدترین دستاوردهای علمی بشریاند که تواناییها و قابلیتهای بسیاری را به جامعه انسانی عرضه نموده اند و انتظار میرود بتوانند در رفع مشکلات موجود جامعه بشری مفید و موثر باشند.مدیریت روستایی نیز از این فرایند بیتاثیر نبوده است و فناوری ارتباطات و اطلاعات به طرق مختلف - دانش، تکنولوژی و ابزار و... - به این حوزه وارد شده است. با این توصیف مسالهای که در این مجال به بررسی آن پرداخته شده مشخص کردن ویژگی های ICT و بررسی نقش مثبت و منفی آن بر مدیریت روستایی است.
در این مقاله به بررسی نظریات صاحبنظران این حوزه پرداخته شد. چارچوب نظری اختیار شده در این پژوهش نظریات هواداران کاربرد منطقی ICT چون دومینک ولتون فرانسوی و همچنین نظریات اندیشمندانی است که معتقدند ICT تاثیرات مثبت و منفی بر مدیریت روستایی دارد. جهت جمع آوری اطلاعات با بهره گیری از روش اسنادی،از تکنیک فیش برداری از منابع کتابخانهای ، اینترنت و اسناد به عنوان منابع تحقیق استفاده شد. از مهمترین ویژگی های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی تبدیل شدن اطلاعات به مرکز تصمیم گیری، کاستن از محدودیت زمانی و مکانی، فراگیری تاثیرات فناوری های جدید، سرعت، تمرکززدایی، تنوع بخشی و انبوه زدایی، انعطافپذیری و شفافیت وعلنی بودن میباشد. نتایج نشان میدهد که به نظر می رسد ، ICT بر مدیریت روستایی تاثیرگذار میباشد و این تاثیر هم دارای بار مثبت و هم بار منفی است.
مقدمه
فنآوریهای ارتباطات و اطلاعات - استعلاجی، علیرضا. - 64 : 1377از جدیدترین دستاوردهای علمی بشریاند که بهنظر میرسد تواناییها و قابلیتهای بسیاری را به جامعه انسانی عرضه نمودهاند و انتظار میرود بتوانند در رفع مشکلات موجود جامعه بشری مفید و موثر باشند. بسیاری در سراسرجهان بر این عقیدهاند که تسریع و تعدیل در فرآیند تبادل دانش و اطلاعات از طریق فنآوریهای ارتباطی و اطلاعاتی نقش بسیار کلیدی در دستیابی به توسعه منابع انسانی و توسعه پایدار ایفا خواهند نمود و جامعه مبتنی بر دانش و اطلاعات ، به عنوان الگوی توسعه پایدار شناخته میشود - .
- 2001P.V.Unnikrishnan&E.M.Sreedharan, فناوریهای اطلاعات، واسطه ای است که امکان بیان طیف گستردهای از اطلاعات، اندیشه ها، مفاهیم و پیامها را فراهم میکند - حجازی، . - 458 : 1385 یکی از ویژگیهای مهمی که پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات از آن برخوردار است، این است که باعث میشود ارتباط انسان با انسان، همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقاء یابد - حجازی، . - 1385 در جوامع در حال توسعهای مثل ایران، عواملی همچون بعد مسافت، دوری مراکز اطلاع رسانی از روستاها و تمرکز آنها در شهرهای بزرگ و نیز فقدان یا کمبود فناوریهای مناسب اطلاعاتی و افراد آموزشدیده سبب شده که روستائیان نسبت به شهرنشینان از جنبه دسترسی به اطلاعات و فناوریهای اطلاعاتی محروم باقی بمانند.
با توجه به اهمیتی که ICT در توسعه کشاورزی دارد، این مسئله نه تنها به ضرر روستائیان است بلکه به ضرر توسعه کشاورزی و نهایتاً توسعه ملی نیز خواهد بود - امیدی نجفآبادی، . - 24 :1383 مهمترین رسالت فناوری اطلاعات، توزیع دانش و اطلاعات است و از این دیدگاه، با توجه به ارتباط مستقیم استفاده از دانش و تولید علم در یک جامعه و توسعه و پیشرفت آن میتوان به جایگاه واقعی فناوریاطلاعات در ارتباط با توسعه همه جانبه بیشتر واقف گردید. فناوری اطلاعات در از بین بردن موانع دسترسی به دانش نوین،که از فرصتهای اقتصادی و مشارکت اجتماعی مورد تاکید سیستم ترویج است، نقش بسیار مهمی را ایفا میکند - فلاححقیقی، . - 1385 توسعه روستایی بطور مشخص یکی از وجوه مهم فعالیت های توسعه در سراسر جهان است.
افزایش توان و آمادگی مدیران و دست اندرکاران بخش روستایی برای درک پیچیدگی های فزاینده و ارائه راه حل های راهبردی نیازمند اطلاعات بایسته و مفید، بمنظور گزینش و اجرای بهتر پروژه ها، طرح ها و سیاست های توسعه روستایی می باشد. فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند یک فرصت طلایی برای مدیران روستایی بمنظور کسب آمادگی و پاسخگویی به چالش ها و تنگناهای روستایی فراهم آورد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به گستردگی و امکانات بالقوه اش،شرایط و بسترهایی مناسبی را در راه کاربردی شدن تکنولوژ ی در کل شئون زندگی بشر به و یژه در امر اقتصاد و حیات اقتصادی جوامع فراهم کرده است، تا جایی که میتوان گفت " در دنیای حاضر، سلامت اقتصادی ملت ها با سطح مهارتها یشان در فناوری اطلاعات و ارتباطات سنجیده میشود و در ا ین میان نقش و جایگاه آموزش و توسعه ی مهارتهای علمی و عملی در روند توسعه همه جانبه جامعه بدون تردید بسیار مهم خواهد بود". از جمله بخشهای اجتماع که نیاز به توسعه فناور ی اطلاعات در آن ضروری می نماید روستاها هستند.
بیان مساله
جامعهی اطلاعاتی جها نی بسرعت در حال شکل گیری است. شتاب بهم آمیختن ارتباطات، انتشار چند رسانهای و اطلاعات به همراه توسعه سریع فناوری چه از نظر سخت افزاری و چه از نظر نرم افزاری پدیده جدیدی بنام فناوری اطلاعات و ارتباطاتICT را بوجود آورده است که در نتیجه آن هر روز شاهد تولیدات و سرویسهای متنوعی هستیم که در اغلب امور بشر از آموزش گرفته تا تجارت و بازرگانی و مسائل فرهنگی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است.
این فضا فرصت جدید و مناسبی در جهان بوجود آورده است که اگر با درایت استفاده شود فاصله کشورها را کم و اگر نسبت به آن بی توجهی شود فاصله دیجیتالی را در پی خواهد داشت این فضای جدید از طرفی شرایط حضور در بازار جهانی و بهر ه مند شدن از مزایای آن را در پی خواهد داشت و از طرفی رقابت سنگینی را حاکم خواهد کرد که بدون دانش نمیتوان در این رقابت موفق بود - سایت اینترنتی وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات - . فناوری نقش بسیار مهمی در شکوفایی وارتقای روستاییان در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. سکونتگاه های روستایی سهم عمده ای از جمعیت و منابع اقتصادی کشور را در خود دارند، ولی کمتر به نیازها و خواسته های ساکنان این سکونتگاه های کوچک اما مؤثر در تولید اقتصادی توجه شده است.
اطلاعات در عرصه کشاورزی و توسعه روستایی نه تنها به عنوان یکی از اصلیترین نهادهها و سرمایهها تلقی میگردد بلکه کاراترین »عامل ارتقای بازده« و اثربخشی دیگر منابع تولید و توسعه نیز به شمار میآید. فنآوری اطلاعات به عنوان بسترساز اطلاع رسانی شاید بزرگترین فرصت برای پژوهشگران و سیاست گذاران بخش کشاورزی محسوبشود. بهرهبرداری از این فرصت که نیازمند ابزار، دانش و مهارت است، در شرایط کنونی کشور ما یکی از اساسیترین ضرورتهاست - اشرفی و دیگران . - 1386 -
فناوری اطلا عات ایران در سالهای اخیر دوران بلوغ خود را به خوبی طی نکرد و به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد دولتی و رانت خواری های فراوان نتوانست روی پای خود بایستد و مدام چشم به دست دولت داشت تا بتواند از مواهب پروژههای دولتی بهرهای هرچند اندک ببرد، از سوی دیگر وا م های متعددی که در این حوزه ارائه شدند علیرغم انتظار کارآیی لا زم را نداشت و متاسفانه بسیاری از شرکت هایی که در سا ل های مذکور با سوابق غیرمرتبط و با اتکاء به یک یا دو پروژه فوری را ه اندازی شده بودند، تعطیل و ورشکست شدند و بسیاری از جوانانی که با رویای طی کردن ره صد ساله در یک شب وارد این وادی شد ه اند، امروز بیکار هستند و یا با درآمدهای پایین به دنبال یک شغل دولتی میگردند - حسنی، . - 1386
با توجه به گسترش روز افزون تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات این تکنولوژی بر عرصه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسانها تاثیر گذاشته است. فناوری اطلاعاتی و ارتباطی جدید به دلیل اینکه نتیجه ی پیشرفت صنعت و تکنولوژی است و در جوامع روستایی نیز ظهور پیدا کرده و بر مدیریت روستایی تاثیرگذار بوده است. بر این اساس مساله اصلی که در این مقاله به دنبال بررسی آن هستیم این است که آیا ICT بر مدیریت روستایی تاثیرگذار است؟ و با توجه به مسایل و مشکلاتی که در راه توسعه وجود دارد رابطه ی موجود بین ICT و مدیریت روستایی به چه شکل است؟
اهمیت و ضرورت
توسعه روستایی بطور مشخص یکی از وجوه مهم فعالیت های توسعه در سراسر جهان است . افز ایش توان و آمادگی مدیران و دست اندرکاران بخش روستایی بر ای درک پیچیدگی های فزاینده و ارائه راه حلهای راهبردی نیازمند اطلاعات بایسته و مفید، بهمنظور گزینش و اجر ای بهتر پروژهها، طرحها و سیاستها ی توسعه روستایی میباشد . فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند یک فرصت طلایی برا ی مدیران روستایی بهمنظور کسب آمادگی و پاسخگویی به چالش ها و تنگناهای روستایی فراهم آورد.
برای روشن شدن اهمیت این پژوهش ابتدا باید نکاتی را یادآور شویم: در جهان امروز ، تقریباً تمامی مردمی که در مناطق روستایی زندگی می کنند به طور وسیعی ازتکنولوژی اطلاعات و ارتباطات بهره می برند و به نوعی ICT مدیریت روستایی و فرهنگ مردم روستا را تحت تاثیر قرار داده است. وسایل ارتباط جمعی و اطلاعاتی نظیر کتاب، تلویزیون، رادیو، روزنامه ها و مجلات، تلفن همراه و اینترنت به همه ی حوزه های زندگی نفوذ می کنند و از قدرتمند ترین عوامل تحول در جامعه به حساب می آیند.
فناوری اطلاعات وارتباطات - - ICT نقش بسیار مهمی را در تمامی ابعاد حیات ملی - سیاست،اقتصاد،توسعه اجتماعی و فرهنگی و... - جوامع امروزی ایفا می نماید.فن آوری ارتباطات و اطلاعات به سرعت روند زندگیمان حتی شیوه ایی که به سبب آن به تجارت می پردازیم، به اطلاعات و خدمات دسترسی مییابیم و به برقراری ارتباط با یکدیگر و سرگرم نمودن خودمان می پردازیم را دستخوش تغییر میسازد .فن آوری ارتباطات و اطلاعات اقتصاد جهانی را تقویت و پشتیبانی مینماید.همچنین با حقوق بشر درارتباط بوده و در بهترین حالت، از آزادی بیان و حق استفاده از اطلاعات براساس ماده 19 بیانیه جهانی حقوق بشر حمایت میکند .
