بخشی از مقاله
چکیده
با افزایش روز افزون شرکت های وارد کننده و افزایش حجم واردات در سال های اخیر، بازار واردات به بازاری جذاب برای بازرگانان تبدیل گردیده است. شرکت ها در صحنه رقابت بازار در تلاش برای بکارگیری روشه های نوین هستند تا قابلیت ها، مزیت های رقابتی و عملکرد خود را بهبود ببخشیده و سهم بیشتری از بازار را در اختیار داشته باشند.
شرکتهای وارد کننده به دلیل گستردگی انواع کالا وارداتی و تاثیر عملکرد آنها بر متغیرهای اقتصادی تحولات اساسی و بنیادی در ساختار آنها را می طلبد. لزوم ارتقاء متغیرهای قابلیت های بازاریابی به منظور بهبود عملکرد و مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده با تاثیر نقش تعدیلگر مدیریت ریسک از دلایل انتخاب این پژوهش می باشد.
این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل 100 شرکت های وارد کننده که به صورت فعال از طریق گمرک فرودگاه بین المللی امام اقدام به واردات می نمایند، بوده که 80 شرکت به عنوان حجم نمونه تعیین و پرسشنامه تحقیق بین 120 نفر از کارشناسان وارادات به عنوان ارزیاب عملکرد شرکت ها در نمونه آماری توزیع و جمع آوری شده است.
در تحلیل آماری و تجزیه تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS استفاده شده. نتایج تحقیق بیانگر آن است که قابلیت های بازاریابی بر مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده تاثیر می گذارد و قابلیت بازاریابی بر عملکرد شرکت های وارد کننده نیز تاثیر دارد و مزیت رقابتی بر عملکرد شرکت های وارد کننده تاثیر گذار است.
-1 مقدمه
کشورهای محدودی وجود دارند که توان تولید کالا و خدمات مصرفی مورد نیاز در انواع بی شمار آن را داشته باشد. لذا در زمینه واردات این گونه کالاها، علاوه بر مزیت هایی که از طریق قیمت ها و یا هزینه های مطلق و نسبی تولید در کشورهای تجاری می تواند نصیب یک کشور شود باید به تفاوت های کیفی کالاهای مختلف نیز توجه داشت
اثر کیفی یک کالا می تواند اثر قیمت را به راحتی خنثی نماید. لذا حتی کالاهایی می توانند وارد شوند که اثر کیفی آن بیشتر از اثر قیمتی آن باشد. واردات کالاهای ارزان قیمت و با کیفیت بالا می تواند درجه مصرف و رفاه جامعه را افزایش دهد
مطابق گزارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ارزش ریالی کالاهای وارد شده از چین در سال 1392 معادل760،118 میلیارد ریال می باشد. با توجه به حجم بالای واردات از کشورهای دیگر، شرکت های بازرگانی در تلاش هستند تا بتوانند سهم بیشتری از مشتریان عمده بازار را از آن خود کنند. واردات در یک کشور می تواند برای اقتصادآن جامعه مفید باشد و نقش مهمی در تعیین راهبرد توسعه اقتصادی در ساختار فعلی اقتصاد جهانی را ایفا می نماید، همچنین اتخاذ راهبرد صحیح برای واردات، منوط به در نظر گرفتن عوامل موثر بر واردات است
در مطالعات اخیر قابلیت های بازاریابی به عنوان فرآیند به کار گیری دانش، مهارت و منابع سازمان جهت ایجاد ارزش افزوده برای کالاها و خدمات، برآوردن تقاضای رقابتی و پاسخگویی به نیازهای مرتبط با بازار مطرح شده است یکی از ضروریات کلیدی برای موفقیت شرکت ها در محیط رقابتی، شناسایی این نکته است که چگونه می توان فواید و مزایای رقابتی را همیشگی کرد؟
برای توسعه و بکارگیری یک مزیت رقابتی، شرکت ها بایستی قابلیت هایی داشته باشند که بتوانند در ایجاد منابع غیرقابل تقلید، با ارزش، کمیاب و غیرقابل جایگزینی مورد استفاده قرار گیرند - بارنی، . - 1991 مزیت رقابتی پایدار را می توان به عنوان شرایطی تعریف نمود، که قادر است از رقبای خود پیشی گرفته و بازده خود را بیش از حد شرکتهای رقیب نگاه دارد
این مفهوم به معنی برتری موقعیتی، مبتنی بر ارائه ارزش مشتری برتر یا دستیابی به هزینه های نسبی پائین تر و کسب سهم بازار و عملکرد سودآوری می باشد - عطاران و همکاران،. - 1391 تلاش برای تحقق این مزیت ها باعث ایجاد رقابت در بین وارد کنندگان گردیده است.
نلسون در سال 1985 اعلام کرد شرکت های موفق با اصطلاحاتی نظیر سلسله مراتب، روتینهای عملی سازمان، در برداشتن تنظیم کمتر، هماهنگی سازمانی کمتر دستوری و مناسب آن نظم بیشتر در رویههای تصمیم گیری شناخته می شوند. این روتین های تجربه شده به عنوان مجموعه ای از قابلیت های محوری سازمانی و یا آن چیزهایی که شرکت به صورت قطع قادر به انجام آنهاست، بررسی می گردند.
یک بحث مهم از تحقیقات استراتژیک در مطالعه بازارگرایی نهفته است. بر اساس مفهوم بازاریابی، شرکتهای بازارگرا به دنبال درک اظهارات و نیازهای بالقوه مشتری و توسعه ی راه حل های اساسی برای این نیازها هستند
این مهم می تواند به عنوان یک مزیت رقابتی مهم برای شرکت ها باشد. یکی از مهم ترین راههای کسب و به دست آوردن عملکرد مناسب، بهره مندی از منابع کلیدی است. امروزه قسمت اعظم دارائیهای سازمانها را دارائیهای نامشهودی تشکیل میدهند که روشهای حسابداری سنتی قادر به اندازه گیری آنها نیستند. دارائیهای نامشهود بیانگر مجموعهای از قابلیتها و توانمندی های یک سازمان است که به عنوان منبعی برای مزیت رقابتی پایدار و رشد و توسعه اقتصادی به کار گرفته می شوند.
اگر چه ما قادر به اندازه گیری دقیق این دارایی ها نیستیم ولی حداقل با توجه به آنها و اطلاع از نقش آنها در عملکرد سازمانی، به اهمیت سرمایه گذاری بر روی این دارایی ها پی خواهیم برد. ما در حال وارد شدن به عصر اقتصاد دانش محور هستیم که در آن دارائیهای نامشهود - دارائیهای دانشی - منبع اصلی اقتصادی را تشکیل میدهند و سایر عوامل سنتی تولید مانند زمین، نیروی کار و سرمایه در مرتبه بعدی اهمیت قرار میگیرند. دارائیهای نامشهود منبع اصلی سود رقابتی سازمانی است. از این رو، محصول یک موسسه اقتصادی نه تنها بر منابع مشهود بلکه به دانش و دارائیهای نامشهود، بستگی دارد
با افزایش روز افزون شرکت های وارد کننده و افزایش حجم واردات در سال های اخیر بازار واردات، به بازاری جذاب برای بازرگانان تبدیل گردیده است. با عنایت به این موضوع، شرکت ها در صحنه رقابت بازار در تلاش برای بکارگیری روشه های نوین هستند تا قابلیت ها، مزیت های رقابتی و عملکرد خود را بهبود بخشیده و سهم بیشتری از بازار را در اختیار داشته باشند
. وارد کنندگان فاقد تجربه، از درک کامل وظایف و مسئولیت های هر یک از عاملان خدمات تخصصی در روندی که با رسیدن کالا شروع شده و با ترخیص کالا برای مصرف خاتمه می یابد، عاجزند و این امرغالباً به از دست رفتن وقت، حبس کالا برای مدتی بیش از حد در انبار و به طور کلی به هزینه های اضافی می انجامد - پور سید،. - 1373 وقتی برای واردات کالاها بین شرکت های وارد کننده رقابت ناسالمی برقرار باشد،مطمئناً کیفیت کالاهای وارد شده در اولویت آخر آن شرکت های قرار می گیرد. وضعیت کنونی مزیت رقابتی در شرکت های وارد کننده و آثارمشهود آن بر اقتصاد و متغیرهای اقتصادی به گونه ای است که ضرورت انجام تحولی اساسی و بنیادی را در ساختار اقتصادی و سیاست های این شرکت ها اجتناب ناپذیر می سازد.
شرکتهای وارد کننده به دلیل گستردگی نوع کالا دارای فعالیت هستند که عملکرد آنها می تواند نتایج مهمی به بار آورد. در رقابت سالم بین شرکت ها سهم بیشتر بازار در اختیار شرکتی است که بتواند به بهترین نحو ممکن، خواستهای مشتری را درک و بالاترین منفعت را برای مشتریان هدف خود تأمین کند. برای هر شرکتی در هر صنعتی که باشد کلید موفقیت تنها اتکاء بر یک منبع برای کسب مزیت نیست بلکه بهترین و موفق ترین شرکت ها می دانند که همواره باید از زوایای تازه ای به مزیت رقابتی بنگرند و از انواع منابع برای خلق مزیت رقابتی بهره گیرند - نصیری و همکاران، . - 1392 لزوم ارتقاء متغیرهای قابلیت های بازاریابی به منظور بهبود عملکرد و مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده با تاثیر نقش تعدیل گر مدیریت ریسک از دلایل انتخاب این پژوهش می باشد.
-2 روش تحقیق
دستیابی به شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر اینکه با روش شناسی صحیح صورت پذیرد. روش شناس علمی، نظامی است از قواعد روشهایی که تحقیق بر آن بنا نهاده شده است و ادعاها در مورد مسأله تحقیق مورد ارزشیابی قرارمی گیرد.
جامعه آماری این پژوهش عبارتست از 100 شرکت که به طور مداوم اقدام به واردات کالا از طریق گمرک فرودگاه بین المللی امام می نمایند. نمونه آماری براساس جدول مورگان مشتمل بر 80 شرکت بوده که پرسشنامه بین 120 نفر کارشناسان بازاریابی و بازرگانی شرکت ها در نمونه آماری، به عنوان ارزیاب و کارشناس در امور واردات برای ارزیابی صفت های سازمانی متغیر های پزوهش، توزیع و جمع آوری شده است.
قلمرو موضوعی پژوهش عبارتند از تاثیر قابلیت های بازاریابی بر مزیت رقابتی و عملکرد، با نقش تعدیلگر مدیریت ریسک در شرکت های وارد کننده و قلمرو زمانی پژوهش نوامبر 2015 تا جولای 2015 بوده است. پرسشنامه در طیف پنج گزینه ای لیکرت با عناوین خیلی زیاد،
زیاد، متوسط، کم، و خیلی کم مورد استفاده قرار گرفته است. اعتبار محتوای پرسشنامه توسط اساتید و خبرگان بازاریابی و بازرگانی مورد بررسی و اعمال نظرات اصلاحی و نهایتا مورد تائید قرار گرفته است، همچنین برای هر از گروه متغیرهای پژوهش آلفای کرونباخ محاسبه شده که نتایج آن بیشتز از 0/7 بوده و از پایائی قابل قبولی برخوردار بوده است.
-3 نتایج فرضیه اول: قابلیت های بازاریابی برروی مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده تأثیر دارد؟
برای بررسی صحت این فرضیه از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است. با توجه به اینکه سطح معنی داری کمتر از 0/05 بدست آمده است و نتایج حاصل از برازش مدل رگرسیونی نشان می دهد، ضریب تعیین مدل 2 = 0.486 می باشد و حاکی از این که این مدل توانسته است 48/6 درصد از تغییرات مزیت رقابتی را از طریق متغیر مستقل قابلیت بازاریابی تبیین نماید. بنابراین فرضیه تاثیر قابلیت های بازاریابی برروی مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده پذیرفته می شود.
فرضیه دوم: قابلیت های بازاریابی بر روی عملکرد شرکت های وارد کننده تاثیر دارد.
برای بررسی صحت این فرضیه از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است. برای بررسی صحت این فرضیه از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است. با توجه به اینکه سطح معنی داری کمتر از 0/05 بدست آمده است
نتایج حاصل از برازش مدل رگرسیونی نشان می دهد، ضریب تعیین مدل 2 == 0.214 می باشد و حاکی از این که این مدل توانسته است 21/4 درصد از تغییرات عملکرد شرکت های وارد کننده را از طریق متغیر مستقل قابلیت بازاریابی تبیین نماید. بنابراین فرضیه تاثیر قابلیت های بازاریابی برروی عملکرد شرکت های وارد کننده پذیرفته می شود. همچنین میزان ضریب تعیین آزمون این فرض در مقایسه با آماره ضریب تعیین میزان تاثیر مزیت رقابتی بر عملکرد شرکتهای وارد کننده نشان می دهد که تاثیر متغیر مزیت رقابتی به عنوان میانجی پذیرفته می شود.
فرضیه سوم: مزیت رقابتی بر عملکرد شرکت های وارد کننده تاثیر می گذارد.
برای بررسی صحت این فرضیه از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است . برای بررسی صحت این فرضیه از آزمون رگرسیون خطی استفاده شده است. با توجه به اینکه سطح معنی داری کمتر از 0/05 بدست آمده است و نتایج حاصل از برازش مدل رگرسیونی ضریب تعیین مدل 2 = 0.519 می باشد و حاکی از این که این مدل توانسته است 51/9 درصد از تغییرات عملکرد شرکت های وارد کننده را از طریق متغیر مستقل مزیت رقابتی تبیین نماید. بنابراین فرضیه تاثیر مزیت رقابتی برروی عملکرد شرکت های وارد کننده پذیرفته می شود.
فرضیه چهارم: مدیریت ریسک تاثیر مزیت رقابتی بر عملکرد شرکت های وارد کننده را تعدیل می کند.
برای انجام این فرضیه از رگرسیون سلسله مراتبی استفاده می شود بطوریکه با وارد کردن متغیر مدیریت ریسک چه تغییری در رابطه بین مزیت رقابتی و عملکرد شرکت های وارد کننده صورت می گیرد. اگر در مدل با وارد کردن مدیریت ریسک ارتباط بین مزیت رقابتی و عملکرد شرکت های وارد کننده برقرار باشد تاثیر این متغیر مثبت بوده است و بر عکس. نتایج مربوط به آزمون معناداری مدل پس از ورود متغیر مدیریت ریسک نشان می دهد سطح معنی داری بیش از 0/05 مدیریت ریسک در میزان تاثیر مزیت رقابتی بر عملکرد شرکتهای وارد کننده تاثیرگذار نیست. لذا فرض چهارم تحقیق پذیرفته نمی شود.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق
فرضیه اول: قابلیت های بازاریابی بر مزیت رقابتی شرکت های وارد کننده تاثیر می گذارد.
با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها این فرضیه پذیرفته می شود. قابلیت های بازاریابی بر مزیت رقابتی شرکتهای وارد کننده تأثیر معنی داری دارند. قیمت گذاری، توسعه محصول جدید و قابلیت های ارتباطات بازاریابی تاثیر جهت گیری بازار را در دستیابی به مزیت رقابتی نشان می دهد. در مطالعات کامبوج و همکاران به این نتیجه دست یافتند که قابلیت های بازاریابی بر روی مزیت رقابتی تاثیر گذار است.
فرضیه دوم: قابلیت های بازاریابی بر عملکرد شرکت های وارد کننده تاثیر می گذارد.
با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها این فرضیه پذیرفته می شود. همچنین آزمون بارون و کنی برای بررسی متغیر میانجی مزیت رقابتی در رابطه قابلیت های بازاریابی بر عملکرد انجام گرفت
