بخشی از مقاله
چکیده
حقوق متقابل زن و شوهر، در قرآن و روایات بطور مفصّل ذکر گردیده که این از معجزات فرهنگِ پاك اسلام است. در این مقاله به طور مختصر با استناد به آیات قرآن و روایات معصومین، نمونه هایی از این حقوق که لازمه زندگی به سبک اسلامی است، ذکر گردیده؛ از جمله حقوق زن: تهیه لوازم زندگی، احترام، خوش زبانی، مدارا و همسرداري؛ و از جمله حقوق شوهر: اطاعت، تمکین، خوب شوهرداري، خدمت درخانه، احترام به شوهر. نتیجه این که اداره زندگی و تدبیر نیکوي خانواده، نیازمند دانش کافی، دل آگاهی و بصیرت است. یافته هاي پژوهش حاضر نشان داد، مرد باید ُاسوه خوبی ها براي همسر، همسر نیز الگویی براي شوهر و هر دو سرمشق نیکویی براي فرزندان باشند و از ابتداي ازدواج باید به جذب عوامل سعادت و دفع علل شقاوت با کمک یکدیگر اقدام کنند تا محیط خانه، محیطی پاك براي تربیت دینی فرزندان باشد.
واژه هاي کلیدي: نظام خانواده، زندگی به سبکِ اسلامی، زن و شوهر، حقوق متقابل
-1 مقدمه
نخستین مجموعه و نهادي که با کم ترین افراد و بیش ترین ارزش ها در جامعه تشکیل می شود، »خانواده« است.محفلی که در آن شالوده ي شخصیّت انسان ها و بنیان باورهاي آنان پی ریزي می شود و از چنان عظمتی برخوردار است که گاه پرورش یافته هاي آن، مسیر تاریخ انسانیت را تغییر داده، »چراغ مصطفوي« یا »شرار بولهبی« می افروزند.1 خانواده سنگ بناي هر جامعه ي بزرگ انسانی است و در استحکام روابط اجتماعی، رشد و تعالی یکایک اعضاي جامعه نقشی بنیادین دارد. تلاش در جهت استوار سازي روابط خانوادگی، زمینه را براي سلامت اخلاقی و سعادت عمومی امّت فراهم می سازد - امینی،1385،ص. - 11 ایمان و اخلاق در مراحل مختلف حیات خانواده، ابتدا معیاري براي همسرگزینی، سپس عامل تضمین کننده ي روابط سالم زن و شوهر و در مرحله ي بعد، پایه اي براي تربیت فرزندان است - بستان،1389،ص. - 293
لذا مسئولیّت خانواده بسیار سنگین و حسّاس است و همسر داري و تربیت فرزند داراي آئین و احکام ویژه اي است و هر یک از ارکان خانواده وظیفه اي بر عهده دارد. تنها با انجام این وظایف متقابل است که کانون خانواده همواره گرم و سالم خواهد ماند. »یا اَیﱡهَا الﱠذینَ امَنوا قوا اَنفُسَکُمَوَاهلیکُم ناراً2؛ اي کسانی که به خدا ایمان آورده اید، بر خود و خانواده خویش از آتش - دوزخی - که آتش افروزش مردم و سنگند، بترسید« زیرا: »ﱠاِن الخاسِرینَ الﱠذینَ خَسِروا اَنفُسَهُمَو اَهلیهِم یَومَ القیامَه.«3 لذا ّاولین و مهم ترین مساله در خانواده، نزدیک بودن نظام ارزشی زن و شوهر و دست زدن به یک انتخاب خوب است. اداره ي خوب یک خانواده می تواند در جهت بهبود اوضاع داخل خانواده ها، ارتقاء روابط بین زوجین و افراد درون آن و مستحکم تر شدن اجتماع باشد
- اردکانی،1384،ص. - 13 انتخاب همسر و تاسیس زندگی مشتركِ خانوادگی یک خواسته ي طبیعی است که در وجود انسان ها نهاده شده است و این خود یکی از نعمت هاي بزرگ الهی است. به راستی آیا غیر از کانون گرم خانوادگی، جایی را می توان سراغ داشت که براي جوانان پناهگاه مطمئنی باشد؟ علاقه به خانواده است که انسان را از افکار پراکنده و اضطراب هاي درونی نجات می دهد. پیمان مقدّس زناشویی رشته اي است آسمانی که قلب ها را به هم پیوند می زند، دل هاي پریشان را آرامش می دهد و افکار پراکنده را به سوي یک هدف متوجّه می سازد. خانه، جایگاه عشق و محبّت، کانون انس و مودّت و بهترین آسایش گاه است - امینی،1392،ص. - 9 پیامبر اسلام - ص - فرمودند: »بنایی در اسلام پایه گذاري نشده که نزد خدا محبوب تر و عزیزتر از ازدواج باشد.«4
-2 عوامل مهم در نظام خانواده
بنابراین، در نظام خانواده و روابط مرد با همسرش دو مساله ي مهم وجود دارد: مساله ي اول، قوانین حاکم بین آن دو، یعنی: حقوق زن نسبت به شوهر و حقوق شوهر نسبت به زن. مساله ي دوم، که مهم تر و لطیف تر است، تفاهم، مهربانی، صفا و صمیمیّت است. »آن چه که در خلوت زندگی و فرصت هاي شخصی براي زوجین فراهم می شود، حائز اهمیّت اساسی است. زن و شوهر، باید براي لحظه هایی که دور از هیاهوي زندگی، در کنار هم هستند، توجّهی خاص قائل شوند و این لحظه ها را »براي هم« و »با هم« باشند. تفاهمی که زاییده ي چنین فرصتی باشد، رشد نموده و در حضور دیگران به بار می نشیند« - شرفی،1384،ص. - 63 اگر زن و شوهر به وظایف خود آشنا بوده و به آن ها عمل کنند، محیط خانه، مانند بهشت با صفا و دوست داشتنی خواهد شد. عوامل مختلفی در به وجود آمدن اختلاف هاي خانوادگی نقش دارند، امّا مهم ترین عامل ناسازگاري و اختلافات داخلی، آشنا نبودن زن و شوهر به
