بخشی از مقاله
چکیده
بهره وری گوهر سازمانی است که می تواند پایداری و بقای سازمانها را تضمین و مکانیزمی برای کسب مزیت رقابتی باشد. با توجه به اهمیت منابع انسانی برای تحقق اهداف سازمان، توجه به عملکرد کارکنان که جزء سرمایه های اصلی هر سازمانی محسوب می گردند نیز بسیار حائز اهمیت می باشد. یکی از عوامل مهم بهره وری کارکنان مدیریت زمان می باشد.
در واقع زمان ارزشمندترین سرمایه هر فرد، گروه و سازمان است . مدیریت زمان درواقع همان مدیریت بر خویشتن است؛ بنابراین شناخت درست و به موقع عواملی که وقت کارکنان را در سازمان را هدر می دهند بسیار مهم است تا بتوان از زمان به نحو مؤثری بهره گرفت که بهره وری کارکنان و در نتیجه بهره وری سازمان را افزایش داد. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و ضرورت وجود مدیریت زمان و بهره وری در سازمانها سعی کرده رابطه بین مدیریت زمان و بهره وری را در سطح سازمان شهرداری زاهدان مورد بررسی قرار دهد.
جامعه آماری تحقیق، کارکنان شهرداری مرکز به تعداد200 نفر می باشند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی 120 نفر از جامعه آماری به عنوان نمونه انتخاب می شوند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه مدیریت زمان و بهروری کارکنان استفاده شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار spss از طریق ضریب همبستگی پیرسون در آمار استنباطی و همچنین آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شد و آلفای کرونباخ در این تحقیق 0/8 محاسبه گردید.نتایج تحقیق نشان داد که بین مدیریت زمان وبهره وری کارکنان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
مقدمه
در طول تاریخ تمدنها به زمان و ابعاد آن توجه داشتهاند و این توجه در این دوران نیز وجود دارد و عباراتی مانند »وقت طلاست« گویای این توجه است. جوامع امروزی جوامعی هستند که در آنها تعداد ساعات کافی در طول روز وجود ندارد. فناوریهای نو محیطی فراهم آوردهاند که تقریباً در مدت زمان کم میتوان به خیلی از اطلاعات دسترسی پیدا کرد و خیلی کارها را سریعتر و آسانتر انجام داد اما تمایل به سریعتر انجام دادن کارها و بیشتر کار انجام دادن روز به روز بیشتر میشود. این رویکرد که همواره با بشر همراه بوده است این احساس را برای او به وجود آورده است که از زمان عقب میماند و نمیتواند از آن به صورت مؤثر بهره گیرد.
تاریخ به ما می گوید که مدیریت ضعیف زمان یک مسئله قدیمی است، مسئلهای است که فناوری آن را به وجود نیاورده است و آن را نمی تواند حل کند. مدیریت زمان، یکی از مؤلفه های علم مدیریت می باشد و در واقع استفاده مؤثر از منابع و راهی جهت رسیدن به اهداف شخصی است. علاوه بر آن، مدیریت زمان شامل مهارت هایی از قبیل انضباط شخصی، هدف گذاری، کنترل وقفه ها، روش سازماندهی امور و غیره است . این مهار تها به خوبی می توانند باعث حذف بسیاری از منابع استرس سازمانی شده و اثرات منفی آن را کاهش دهند
مدیریت زمان آن دسته از توانایی ها و مهارت هایی است که به کنترل بهینه زمان توسط فرد منجر می شود - پورظهیر،1380،ص. - 79 مدیریت زمان ارائه شیوه های علمی و موثر صرفه جویی در وقت و مهار کردن آن جهت دستیابی به موفقیت بیشتر در کار و زندگی است .این شیوه ها عبارتند از هدف گذاری، تعیین اولویتها و رعایت اولویتها
یکی از موارد مهمی که در بحث مدیریت زمان مطرح می شود، بحث از بین بردن یا کاهش اتلاف گران وقت می باشد.
میتوان گفت برای نخستین بار لغت »بهره وری« توسط فردی به نام »کوئیزنی«4 در سال 1776 بکار برده شد. تحلیل علمی بهره وری و کاربرد آن در سازمان هایمختلف حدوداً از 100 سال پیش شروع گردیده و اولین تحقیقات در این زمینه توسط رایت در آمریکا منتشر شد و هدف اولیه وی از تحقیقادت اندازه گیری بهره وری کار ماشین و کار انسان بود.
از اوایل شروع دهه 1970 بهره وری یکی از مهمترین موضوعاتی بوده است که در سطح سازمانها و در سطح کشورها توجه ویژه ای را به خود جلب کرده است. بهره وری در سازمان فرایند سلسله اقدامها و فعالیت های هماهنگ و برنامه ریزی شده بمنظور بهبود وضعیت موجود برنامه ها و استفاده بهتر و اثر بخش تر از استعدادها ، امکانات و تجهیزات فضاها و اماکن است. امروزه بهره وری ارزشمند ترین جایگاه را در نزد مدیران دارد وهمه درجستجوی بهره وری افزون ترند و دستاوردهای جدید علم مدیریت، نیل به بهره وری بالا درسازمان ها را مرهون توسعه ی منابع انسانی می داند
از طرفی از آنجا که منابع انسانی اساس ثروت واقعی یک سازمان را تشکیل می دهد و بین سرمایه انسانی و بهره وری رابطه ای مستقیم وجود دارد
لذا می توان نیروی انسانی را مهمترین عامل در افزایش بهره وری در سازمان به شمار آورد؟ در خصوص عوامل موثر بربهره وری کارکنان نظریه های مختلفی بیان شده است؟مدل ارائه شده توسط هرسی بلانچارد عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی را به ×ْ دسته شامل توانایی، شناخت شغل، حمایت سازمانی، انگیزش، بازخورد عملکرد، مدیریت زمان، سازگاری محیطی تقسیم می کند؟
این مدل نسبت به سایر نظریه های ارائه شده در زمینه بهره وری، در حین سادگی از جامعیت و وضوح بیشتری برخوردار است
با توجه به اهمیت نیروی انسانی در یک سازمان و نقش وی در رشد وتحقق اهداف سازمانی، پرداختن به مبحث بهره وری کارکنان یکی از مهمترین دغدغه های مدیران امروزی است و در این بین سازمان ها و ادارات به عنوان مرکز پرورش نیروی انسانی توانمند و متخصص از اهمیت بیشتری برخوردارند وطبیعتاً مدیران نیز علاقمندند تا تمام ابزارهای مدیریتی را بکار بگیرند تا کارکنانی بهره وری و پویا داشته باشند. یکی از عوامل مهم در بهره وری کارکنان مدیرت زمان می باشد بدین معنا که با افزایش بکارگیری مدیریت زمان میزان بهره وری کارکنان افزایش می یابد.
رضائیان - - 1372 نشان داد اگر از زمان استفاده صحیح و منطقی شود-که در فرمول بهره وری منبع اصلی را در بخش بازخورد تشکیل می دهد-می توان بهره وری لازم را درحیطه فعالیت های خود بدست آورد.
همچنین پارکینسون - 1376 - در تحقیقی بر روی مدیران به این نکته تأکید می کند که یک مدیر باید بیاموزد که در وقت خود صرفه جویی کند و برای آن برنامه داشته باشد،در غیر اینصورت در کار غرق می شود بی آن که نتیجه و بهره وری مطلوب به دست آورد.
جواهری - - 1379 هم بیان داشته از عوامل مؤثر در مدیریت زمان و بهره وری کارکنان عبارتند از: نظم و انضباط در کارها و برنامه ریزی در امور . وی همچنین مشخص نبودن ابعاد کار و عدم برنامه ریزی را از موانع مدیریت زمان و بهره وری کارکنان دانسته است.
رحمانی - - 1377 عدم برنامه ریزی، عدم رعایت اولویت در انجام کارها و فقدان انضباط شخصی را از موانع مدیریت زمان و بهره وری کارکنان می داند.
روش شناسی
این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی می باشد و تلاش نموده است رابطه متغیرهای مدیریت زمان و بهره وری کارکنان را با روش توصیفی مورد بررسی قرار دهد. بنابراین هدف اصلی از پژوهش حاصر تأثیر مدیریت زمان بر بهره وری کارکنان شهرداری مرکز زاهدان می باشد. جامعه آماری این پژوهش را همه کارمندان شهرداری مرکز زاهدان - 300 نفر - تشکیل می نمونه گیری این پژوهش تصادفی است که 120 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این تحقیق از دو ابزار اندازه گیری، پرسشنامه مدیریت زمان و بهره وری کارکنان استفاده شده است.
یافته های تحقیق
فرضیه. مدیریت زمان می تواند در بهره وری کارکنان مؤثر باشد.
برای پاسخ به این فرضیه از رگرسیون خطی ساده استفاده شد که نتایج در جدول 1 آمده است.
جدول شماره :1 نتایج رگرسیون خطی بهره وری کارکنان از روی مدیریت زمان - - n=120
در جدول 1 نتایج رگرسیون خطی حاکی از آن است که نمرات مدیریت زمان به میزان %9/1 واریانس را برای بهره وری کارکنان تبیین کرد و رابطه مثبت و معنی داری - Beta=0/302,p=0/001 - با آن داشت و پیش بینی کننده مثبتی برای بهره وری کارکنان بود.
بحث و نتیجه گیری
همانطور که مطرح شد هدف تحقیق بررسی تأثیر مدیریت زمان بر بهره وری کارکنان بود. یافته ها نشان می دهد که بین مدیریت زمان و بهره وری کارکنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، بدین معنا که با افزایش بکارگیری مدیریت زمان، بهره وری کارکنان افزایش می یابد، این نتایج با یافته های تحقیقات پیشین که توسط رحمانی - - 1377، پارکینسون - - 1376، جواهری - - 1379،رضائیان - - 1372، انجام دادند مطابقت دارد. جواهری به این نتیجه رسید که یکی از عوامل افزایش بهره وری کارکنان اعمال مدیریت زمان در انجام امورشان می باشد. رضائیان نیز نشان داد که اگر از زمان استفاده صحیح و منطقی شود در افزایش بهره وری کارکنان تأثیر بسزایی دارد. رحمانی، انضباط شخصی و برنامه ریزی را از عوامل مؤثر در بهره وری کارکنان می داند.
یکی از عوامل مهم در بهره وری کارکنان مدیرت زمان می باشد بدین معنا که با افزایش بکارگیری مدیریت زمان میزان بهره وری کارکنان افزایش می یابد. بنابراین با توجه به مباحث نظری و یافته های تحقیق پیشنهادهایی برای بکارگیری مدیریت زمان به منظور بهره وری کارکنان ارائه می گردد:
-برای انجام کارها همیشه اهداف تعیین شوند و اولویت ها برای انجام مشخص گردند.
-کارها به صورت مکتوب نوشته شود و برنامه ها زمان بندی داشته باشند.
-فراگیری مهارتهای تندخوانی و درست خوانی به منظور استفاده بهینه از زمان در دسترس.
