بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شهرداری ها به بیش از 70 درصد جمعیت کشورها علی الخصوص کشورهای در حال توسعه، خدمات می دهند. این در حالیست که نقش، اهمیت و جایگاه این نهادهای غیر دولتی و مردمی چندان در تحقق سیاست ها و راهبردهای توسعه فرهنگی و اجتماعی روشن نشده است. شهر زاهدان از جمله بزرگ شهرهای ایران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی، قابلیت تبدیل شدن به قطب فرهنگی و اجتماعی شرق کشور را دارد.
از این رو، شهرداری زاهدان می تواند نقشی ارزشمند در تحقق این مهم ایفا نماید. ما در مقاله حاضر به بحث پیرامون مهم ترین چالش هایی که شهرداری ها از جمله شهرداری زاهدان در راستای تحقق سیاست های توسعه مسائل فرهنگی و اجتماعی با آنها مواجه می باشد را مورد بررسی قرار داده ایم. این چالش ها را در 4 حوزه دسته بندی کرده ایم که عبارتند از: حوزه قوانین و مقررات، مسائل مدیریتی، منابع انسانی، مشارکت شهروندان.
روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی است واطلاعات و دادههای پژوهش با روشهای آماری در محیط نرم افزار SPSS مورد پردازش و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که بیشترین چالش مربوط به کمرنگ شدن نقش شهرداری ها در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی شهرها به ترتیب مربوط به حوزه قوانین و مقررات، مسائل مدیریتی، منابع انسانی و مشارکت شهروندان می باشد.
مقدمه
امروزه در شرایط کنونی که بحث مسائل فرهنگی و اجتماعی به میان می آید و دولت با مشکلات فراوان در تحقق اهداف خود مواجه می باشد به نظر می رسد اصلاح نقش شهرداری ها پیش گامی اساسی در تحقق اهداف، بویژه در حوزه فرهنگی و اجتماعی خواهد بود. اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه های فشار ومتعاقباً تلاش برای کنترل و بی اثر کردن و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت استکه قطعاً باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریت های عقلایی و مدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است.
در دهههای اخیر مدیریت شهری در ایران به طور فزاینده ای با چالشهای فراوانی روبرو بوده است که این امر ناشی از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اجرایی، مالی و حقوقی متعددی است. به عبارتی رشد و توسعه شهر، تابعی از میزان توسعه و رشد سایر متغیرهای اقتصادی و فرهنگ عمومی است. توسعه شهرها را میتوان نتیجهای از توسعه بدون برنامهریزی یا از تصمیمات گرفته شده به وسیله مسئولین در سطوح مختلف براساس موقعیت و وضعیت موجود و انتظارات آنها از آنچه به دنبال خواهد داشت دانست.
رشد سریع و شتابزده و غالبا ًبیرویه شهرها یکی از مسائلی است که بر ابعاد مشکلات و معضلات شهری افزوده است [5] و مدیریت شهری در شهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهد بود با روش های سنتی و معمول گذشته این مشکلات را حل کند . در مدیریت شهری پویا رویکرد عمومی از این قرار است که تا چه حد می توان از افکار عمومی و توان مردم برای اداره شهر بهره جست تا از این رهگذر به واسطه این ارتقای معنوی - دخیل بودن مردم در اداره شهر - یک ارتقای مادی نیز صورت پذیرد. هنگامی ارتقای مادی شهر پا برجاتر خواهد بود که ارتقای معنوی شهر استوار باقی بماند. لذا، یکی از مسائل اساسی در رشد اقتصادی شهرها میزان موفقیت مدیریت شهری در جلب مشارکت بیشتر شهروندان است.
در واقع سازمان شهرداری به عنوان سازمان محلی و غیر دولتی به منظور اداره ی امور محلی و ارایه خدمات لازم با هدف مدیریت و توسعه ی کالبدی،اقتصادی،اجتماعی در محدوده ی شهر و اطراف آن به وجود آمده است و وظیفه ی آن برآورده ساختن نیازهای مشترک شهروندان بوده که هرکدام از افراد به تنهایی قادر به برآورده ساختن آنها نیستند
پژوهش حاضر با شناخت چالشهای شهرداری های کشور در ارتباط با مسائل فرهنگی و اجتماعی در پی آن است با تبیین و تحلیل چالشهای مذکور در حوزههای مختلف و مرتبط، میزان تأثیرگذاری آنها را مشخص نموده و اولویت بندی نماید و راهکارها و راهبردهایی را جهت رفع یا تقلیل این چالشها پیشنهاد نماید.
.2 بیان مسأله و ضرورت تحقیق
شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان با سابقه سکونت 90 سال، ابتدا با کارکرد سیاسی و اداری بوجود آمد و سپس با جذب دیگر بخشهای خدمات شهری همچون خدمات بازرگانی و تجاری، آموزشی، نظامی، پیشهوری، مهاجرپذیری و غیره به یکی از بزرگ شهرهای ایران درآمد. در حالیکه این شهر سابقه تاریخی چندانی نداشته است اما به دلیل دارا بودن موقعیت سیاسی و جغرافیایی، بستر مناسبی را جهت رشد وگسترش جمعیتی و فیزیکی و اقتصادی داشته است.
ازاین رو زاهدان قابلیت تبدیل شدن به یک قطب فرهنگی و اجتماعی در شرق کشور را با توجه به دارا بودن مرز خاکی و آبی طویل و قرار گیری در مجاورت کشورهای همسایه - افغانستان و پاکستان - ، اتصال به خط راه آهن بین المللی توانایی آن را دارد که به عنوان یک قطب فرهنگی و اجتماعی در کشور موجبات تحقق سیاست های توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور را فراهم نماید.
یکی از عمده دلایل رشد و مرکزیت یافتن شهر زاهدان مراودات اقتصادی با کشور های همسایه بالاخص افغانستان و پاکستان بوده و از این رو این ظرفیت وجود دارد که با توجه به جمعیت بسیار بالای این دو کشور و همچنین وضعیت فعلی آنها از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به مقصدی مطمئن برای الگوبرداری از جلوه های با شکوه رشد فرهنگی واجتماعی جامعه ایرانی اسلامی تبدیل شده و موجبات رشد فرهنگی و اجتماعی کشور و تاثیرات مثبت آن در شهر زاهدان و استان کمتر برخودار سیستان و بلوچستان را فراهم نماید.
از طرفی مرز مشترک ایران وکشور افغانستان و پاکستان با توجه به گرایشات دو طرف می تواند بسیاری از مشکلات کشور را در زمینه توسعه مسائل فرهنگی و اجتماعی و در پی آن سیاسی و اقتصادی .... مرتفع نماید. تکیه بر توانایی بالقوه ی این مرز و تمایل فراوان ساکنین این دوکشور مرادات مختلف با کشور عزیزمان ایران اسلامی، خود پتانسیل بسیار بالایی است که می تواند موجبات رشد مسائل فرهنگی و اجتماعی شرق کشور و تحقق سیاست های اجتماعی و اقتصادی کشور را فراهم سازد.
.2-1 نقش شهرداری ها
در تحقق سیاست های فرهنگی و اجتماعی کشور شهرداری ها به عنوان حکومت های محلی نقش مهمی را در امورات روزمره جامعه شهری ایفا می نمایند و این در حالی است که همه روزه بر گستردگی و کیفیت اینخدمات افزوده می شود تا جایی که عملاً هیچ اقدام و فرایندی وجود نخواهد داشت که بدون دخالت شهرداری ها به نتیجه برسد. لذا جای دارد مقداری تأمل نماییم چرا شهرداری ها با وجود این همه نقش و اهمیت در شهرها چندان در تحقق سیاستهای اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار نگرفته اند. بدون شک در زمان بحران و فشارهای ناشی از مسائل فرهنگی و اجتماعی در کلانشهرها با توجه به تمرکز جمعیت بالا شاهد افزایش تبعات و هزینه های هنگفت ناشی از رفع معضلات فرهنگی و اجتماعی هستیم.
