بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد بازسازی شناختی - مبتنی بر تمثیل - بر افزایش شادکامی زنان سرپرست خانواده است. جامعه ی آماری شامل کلیه زنان سرپرست خانواده شهر تهران است، که از بین آنان 40 نفراز زنان سرپرست خانواده تحت پوشش امور بانوان شهرداری منطقه 5تهران به روش هدفمند، داوطلبانه و در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی دردو گروه گواه و آزمایش کاربندی شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی شادکامی پترسون استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی - آزمون تحلیل واریانس بین گروهی و t همبسته - استفاده شد. شواهد به دست آمده در این پژوهش حاکی از آن است که مشاوره گروهی با رویکرد بازسازی شناختی - مبتنی بر تمثیل - بر افزایش شادکامی زنان سرپرست خانوار موثراست.
واژگان کلیدی: راهنمایی گروهی، گروه درمانی، روان درمانی گروهی، خانواده تک سرپرست.
مقدمه
خانواده کوچکترین و در عین حال منسجم ترین گروه موجود در جامعه محسوب می شود. ویرانی و آبادانی فردای جامعه در خانواده ی امروز رقم می خورد. تعداد خانوارهایی که توسط زنان اداره می شود در همه کشورهای جهان در حال افزایش می باشد. بر اساس سر شماری سال 1385در ایران،در کل کشور تعداد زنانی که سرپرستی خانواده را به عهده دارند، به 9/4 درصد و در سال 1390 به 12/1 درصد رسیده است. فقط 18 درصد از این زنان شاغل می باشند، به علاوه شاخص سطح حمایت در شهر تهران نشان می دهد که حدود 39 درصد آنها نیازمند حمایت شدید و 52 درصد به حداقل حمایت نیاز دارند. زنان سرپرست خانواده از جمله گروههای آسیب پذیرجامعه هستند که عواملی چون طلاق، فوت، اعتیاد همسر، از کار افتادگی همسر و رها شدن توسط مردان ، موجب آسیب پذیری این طیف وسیع از جامعه می شود. زنانی که به دلایل مختلف همسرشان را از دست می دهند و یا از همسرشان جدا می شوند به یکباره با جهان دیگری روبرو می شوند. دنیایی که بسیاری از مختصات آن نا آشنا است - کیمیایی، . - 1390
گر چه حادثه مرگ پدر یا مادر برای خانواده ، بر اساس تعداد فرزندان و موقعیت سنی و اجتماعی آنها متفاوت است، اما از دست دادن پدر به دلیل نقش مدیریتی همه جانبه او آثار قابل توجهی بر همه ارکان خانواده دارد. یکی از تبعات مرگ پدران در دوره رشد و شکوفایی فرزندان، تک سرپرست شدن خانوار و پیامدهای روانی و اجتماعی این سرپرستی برای مادران سرپرست خانوار است. از تجلیات این وضعیت احساس ناخشنودی و افسردگی است. Pila & veporlman, 1982 - ؛ به نقل از Bakkalogla, . - 2010 موضوع شادی و نشاط افراد جامعه چند سالی است که به دغدغه عمده ای در کشور تبدیل شده است . افزون بر یافته های پژوهشی که بیان می کنند حداقل 20 درصد افراد جامعه به ناشادی و افسردگی مبتلا هستند، مشاهدات روزمره و شواهد از نبود نشاط اجتماعی در جامعه حکایت دارد. اگر بپذیریم که خلاقیت در جوامع شاد بارور شده و به ثمر می نشیند و اگر باور کنیم که شادی چسب روابط اجتماعی و موضوع الفت بخش آدمیان به یکدیگر است، تلاش برای یافتن راهکارهایی مناسب جهت افزایش احساس خشنودی از زندگی و معنا داشتن زندگی - به عنوان مولفه های اصلی شادکامی آدمی - می تواند در راستای بهبود کیفیت زندگی و افزایش نشاط و شادابی افراد و سلامتی روانی اجتماعی و معنوی جامعه باشد. موضوعی که می تواند هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت به آسایش روانی افراد و جامعه کمک موثر و سودمندی نموده و از میزان بالای مشکلات فردی ، خانوادگی و اجتماعی بکاهد.
از آنجایی که زن یکی از مهم ترین اعضای خانواده و مسئول تامین آرامش و ایجاد محیطی امن و سرشار از عواطف برای همسر و فرزندان خود می باشد، توجه به رضایت و شادکامی او امری بسیار مهم است. با آموزش های مهارت های زندگی سالم می توان سطح شادکامی افراد جامعه را بالاتر برده و بالطبع زندگی آنها را تحت تاثیر قرار داد . چون به احتمال زیاد وقتی شخص از زندگی خود خشنود و راضی باشد و از لحظات زندگی اش احساس شادی و لذت نماید. امروزه جوامع مختلف توانمند سازی زنان سرپرست خانواده را در زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و مخصوصا روانی در برنامه های خود گنجانده اند. این گروه از افراد جامعه با موانع و مشکلات بسیاری روبرو هستند. آموزش بازسازی شناختی می تواند به این افراد کمک کند شرایط غیر قابل تغییر را بپذیرند و برای حل مشکلات پایداری نشان دهند.
بازسازی شناختی می تواند با بسیاری از اشکال درمانی ترکیب شود Korey,2001 - ترجمه اعتمادی و هاشمی ، . - 1385 به طور مثال بهره گیری از ابزارهایی مانند تمثیلات روشن ، داستانها ، استعاره های مناسب ، تصویر سازی ذهنی در به کار بردن خلاق و موثر شناخت درمانی کمک می کنند - نیومن ، 2000 به نقل از نظیری ، . - 1383 مضمون - باورهای هیجانی - در قالب کلام نمی گنجد و در چنین مواقعی استفاده از قصه، تمثیل و شعر بیانگر مضمون یک اتفاق است Teasdale,1993 - به نقل از سلیمی . - 1388 حسینی، مینا - 1393 - در تحقیقی با عنوان تاثیر آموزش مولفه های معنوی بر بهزیستی روانی زنان سرپرست خانواده به این نتیجه دست یافت که آموزش مؤلفه های معنوی بر افزایش بهزیستی زنان سرپرست خانوار مؤثر است.
- 1989 - Brown & Mc Grill در تحقیقات خود دریافتند که هنگام وجود احساس ناراحتی و فقدان شادکامی، عزت نفس افراد کاهش می یابد. به عبارت دیگر ، بین شادکامی و عزت نفس ارتباط علی متقابل وجود دارد، اما آرگیل و لو - 1990 - ضمن مخالفت با این نظر، معتقدند که عزت نفس شادکامی را افزایش می دهد، اما فقدان شادکامی موجب کاهش عزت نفس نمی شود . در بررسی هایی که توسط گیلهام و ریویچ - 2004 - در خصوص مداخلات شناختی - رفتاری صورت گرفت به این نتیجه رسیدند که مداخلات شناختی - رفتاری به عنوان یک مقیاس وسیع ، خوش بینی و امید را ترویج می کند و از افسردگی و اضطراب می کاهد.
در پژوهش نیلی احمدآبادی - 1391 - با عنوان اثربخشی راهبردهای توانمند سازی مبتنی بر بازسازی شناختی - رفتاری بر تقویت خود پنداره زنان پس از طلاق در شهر تهران صورت گرفت نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار آماری میان دو گروه پس از آموزش راهبردهای توانمندسازی در جهت افزایش خود پنداره زنان مطلقه پس از آموزش مبتنی بر بازسازی شناختی - رفتاری مشاهده شده است. پژوهشگر در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است : تا چه اندازه بازسازی شناختی مبتنی بر تمثیل بر افزایش شادکامی زنان سرپرست خانوار تاثیر دارد؟
روش
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری
این پژوهش بر روی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش امور بانوان شهرداری منطقه 5 به صورت نمونه هدفمند و در دسترس اجرا شده است . به این صورت که طی فراخوانی - جهت مشاوره گروهی با رویکرد بازسازی شناختی مبتنی بر تمثیل جهت افزایش
