بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود. نمونه پژوهش شامل 15 - 30 نفر گروه آزمایش، 15 نفر گروه کنترل - از دانش آموزان بود که به صورت نمونه گیري داوطلبانه انتخاب شدند. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود و به ابزار پژوهش که عبارت بودند از معدل پیشرفت تحصیلی پاسخ دادند
براي تحلیل داده ها از روش تحلیل کواریانس - آنکوا - استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد، مداخلههاي مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور باعث تفاوت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل نشد.
مقدمه
عدم انگیزش در دانش آموزان از مهمترین نگرانیهاي اکثر معلمان است. مفهوم پیشرفت تحصیلی به کیفیت درگیري دانش آموزان در فعالیتهاي هدفمند آموزشی اشاره دارد. نظریه پردازان پیشرفت تحصیلی را به گونههاي متفاوتی مفهوم سازي کرده اند که عبارت است از مشارکت خودآغازگرانه و هدفمند در فعالیتهاي تحصیلی که نشان دهنده نوعی سرمایهگذاري روانشناختی پایدار و تسهیل کنندهاي یادگیري، همراه با حالات هیجانی مثبت، در میزان کوششهاي فردي است، کوششهایی که به دنبال ارتقاء درك، یا تسلط فرد بر دانش مهارتهایی است که آموزش، هدف برنامههاي تحصیلی میباشد
نقطه مقابل پیشرفت تحصیلی، عدم درگیري یا بیتفاوتی است که بر عدم تلاش و پایداري دلالت دارد و به صورت انفعال، فقدان ابتکار، کاستی تلاش و رها کردن کار بروز میکند و نمایانگر هیجاناتی منفی از قبیل هیجانات تضعیف کننده - خستگی، غمگینی، ملامت - ، هیجانات بیگانگی - ناکامی، عصبانیت - و احساس فشار در فعالیت - اضطراب - است
دانش آموزان با درگیري انگیزه پیشرفت تحصیلی، از طریق نشان دادن هدفمندي، تمرکز، اشتیاق، پایداري و علاقهمندي مشارکت فعال خود را در تکالیف نشان میدهند. در مقابل، انفعال افراد غیر درگیر در بیتفاوتی، پریشانی، دل شکستگی درماندگی و افت تحصیلی آنان نمایان میشود
در مدلی که توسط فین 1989 - ، به نقل از اپلتون و همکاران، - 2006ارائه شده است پیشرفت تحصیلی داراي سه بعد است. بعد رفتاري شامل متغیرهاي مانند رفتار مثبت، تلاش و مشارکت، بعد شناختی شامل متغیرهاي مانند خودتنظیمی، اهداف یادگیري، سرمایه گذاري در یادگیري و بعد انگیزشی متغیرهایی مانند علاقه، تعلق و نگرش مثبت درباره یادگیري را شامل میشود. خودتنظیمی در یادگیري، توانایی یادگیرندگان براي درك و کنترل یادگیري شان است که براي موفقیت در مواد درسی بسیار مهم است و آنها را به یادگیرندگانی اثربخش و کارآمد تبدیل میکند.
از نظر اپلتون و همکاران - 2006 - انگیزه پیشرفت داراي چهار بعد تحصیلی، رفتاري، شناختی و روان شناختی است. دانش آموزان دبیرستانی به دلیل اینکه در پایه حساسی هستند، خانواده و مدرسه انتظارات بالایی از آن ها دارند، چالش هاي متعددي در ابعاد تحصیلی، خانواده و نظام آموزشی را تجربه می کنند که دچار اضطراب در تحصیل و پیشرفت تحصیلی می شوند.
-1بیان مسأله
امروزه یکی از نگرانی ها و دغدغه هاي نظام آموزشی هر کشوري مسأله پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان است
اضطراب پیشرفت که در حین تحصیل دانش آموزان رخ می دهد، مهم ترین نوع اضطراب در طول دوره تحصیلی است که پیشرفت تحصیلی را مختل می سازد. این نوع اضطراب سلامت روان دانش آموزان را تهدید کرده و بر کارآمدي و شکوفایی استعدادها، شکل گیري شخصیت و هویت اجتماعی آنان اثر سوء می گذارد.
در واقع عدم انگیزه پیشرفت نوعی اشتغال به خود می باشد که با خود کم انگاري و تردید درباره توانایی هاي فردي مشخص می شود و غالباً به ارزیابی شناختی منفی، عدم تمرکز حواس، واکنش فیزیولوژیک نامطلوب مثل بالا رفتن ضربان قلب، سردي انگشتان و اُفت فشار خون و اُفت تحصیلی فرد منجر می گردد
در کشورمان به نظر می رسد که وحشت از گرفتن نمره ضعیف و سرزنش خانواده، تمسخر همکلاسی ها و دوستان، ترس از ناتوانی براي ادامه تحصیل و به ویژه ورود به دانشگاه همواره دانش آموزان به ویژه دانش آموزان مقطع دبستان را مورد آزار و اذیت روانی قرار می دهد و پیشرفت تحصیلی را مختل می سازد
نائینیان و نیک آذین - 1392 - نشان دادند که بین استفاده از برنامه ریزي مشاوره با اضطراب پیشرفت دانش آموزان همبستگی منفی معنی دار وجود دارد و بین استفاده از برنامه ریزي مشاوره با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان همبستگی مثبت معنی دار وجود دارد. اما براي افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یک روش که در تحقیقات اخیر تاثیر آنها گزارش شده است، مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور می باشد.
لی و گرین - 1999 - معتقدند که درمان راه حل - محور گفتگویی درمانی بین مشاور و مراجع است که در آن درمانگر سوال هاي هدفمند را به منظور کمک به مراجع براي تفکر به گونه اي متفاوت درباره وضعیت خود و درگیر کردن او در فرایند ساختن راه می پرسد. هدف در این مشاوره کمک به مراجعان براي ساختن راه حل هایی براي مشکلاتشان است. مشاوره راه حل محور یک رویکرد متمرکز بر آینده و هدف محور است
در این رویکرد تمرکز بر برجسته سازي توانایی ها و موفقیت هاي افراد به عنوان تجربههایی ارزشمند در طی فرایند درمان است.
آنت - 2015 - 2 در خصوص تاثیر مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر درگیري شناختی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در یک نمونه 50 نفري نشان داد که، مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور در طی 10 جلسه بر روي دانش آموزان گروه آزمایش سبب تفاوت معنادار درگیري شناختی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دو گروه آزمایش و کنترل شد.
نتایج گویاي آن است که مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور موجب افزایش درگیري شناختی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می شود و رویکرد مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور اثربخشی در بهبود عملکرد تحصیلی است.
کاپاآیدین - 2014 - به بررسی تاثیر مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر میزان خودتنظیمی، هیجانهاي منفی تحصیلی و اضطراب امتحان دانشآموزان در حین امتحان پرداخت. نمونه پژوهش شامل 30 نفر از دانشآموزان بود که یافتهها نشان داد که آموزش مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر خودتنظیمی و باورخودکارآمدي تحصیلی اثربخش است و سبب افزایش خودتنظیمی تحصیلی دانش آموزان می شود.
لیندا - 2014 - بر روي یک نمونه 40 نفري از دانش آموزان، اثر مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور را بر کیفیت زندگی تحصیلی و فرسودگی هیجانی بررسی نمود و نشان داد که مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور میزان کیفیت زندگی تحصیلی را افزایش و فرسودگی هیجانی دانش آموزان را کاهش می دهد.
کاستا - 2014 - 3 در پژوهشی به بررسی تاثیر مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر اهمالکاري و انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پرداخت. نمونه تحقیق شامل 30 نفر بود. یافتهها نشان داد که مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور در 10 جلسه به دانش آموزان سبب تفاوت در نمره پس آزمون اهمالکاري، پیشرفت تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان شد.
در نتیجه مشخص شد که مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور سبب کاهش اهمالکاري و افزایش انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان می شود. اسکاتز، بنسون و با توجه به آنچه گفته شد این پژوهش به دنبال این مسئله است که مشاوره گروهی به شیوه راه حل محور بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثربخش است؟
-2روش تحقیق
در این پژوهش از روش تحقیق نیمه آزمایشی - طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل برابر - استفاده شد. جامعه آماري پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه - دوره دوم - دخترانه ناحیه 4 مشهد در سال تحصیلی 93-94 بود. نمونه این پژوهش مشتمل بر 30 دانش آموز بود که به صورت نمونهگیري در دسترس و داوطلبانه از بین دانش آموزان انتخاب شدند و به صورت تصادفی به دو گرو آزمایش 15 - نفر - و گروه کنترل 15 - نفر - گماشته شدند.
ابزار تحقیق شامل: پیشرفت تحصیلی:
در این تحقیق منظور از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان معدل تحصیلی دانش آموزان در دو مرحله آخر تحصیلی بود.
