بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر بخشی مشاوره ی گروهی به شیوه ی التقاطی بر بهبود نگرش، انگیزش و سازگاری تحصیلی دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان ناحیه ی 5 شهر اصفهان و به روش نیمه تجربی، با طرح پیش آزمون - پس آزمون و آزمون پیگیری و با دوگروه آزمایش و کنترل انجام شد.16 نفر - 8 نفر گروه آزمایش و 8نفر گروه کنترل - ، به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند.
ابزار پژوهش مقیاس نگرش نسبت به تحصیل - ATAS - ، مقیاس انگیزش تحصیلی و سازگاری برای دانش آموزان دبیرستانی“AISS” بود. گروه آزمایش 8 جلسه، هر هفته یک جلسه، مشاوره ی گروهی به شیوه ی التقاطی دریافت کردند، ولی گروه کنترل هیچ برنامه ای دریافت نکردند؟ نتایج آزمون t مستقل نشان داد که مشاوره ی گروهی به شیوه ی التقاطی، موجب بهبود نگرش، انگیزش و سازگاری تحصیلی دانشآموزان شده است - p <0/01 - و در طول زمان از پایداری مناسبی برخوردار است.
مقدمه
نوجوانی، دوران آزمایش محدودیتها، رد وابستگی ها و ایجاد یک هویت جدید، زمان تعارض به ویژه بین تمایل به بیرون آمدن از زیر کنترل والدین و ترس از تصمیم گیری های مستقل و پذیرش پیامدهای آن می باشد - کری1، . - 2012 طول این دوره از زندگی حدود 10 سال، بین سنین 11 تا 22 سال است - آقایی، افسر و نوری، - 2012؛ مرحله ی گذر از کودکی به بزرگسالی است - کاستیلو و وازسونی2، 2011، کری، - 2012؛ همراه با تغییرات اجتماعی، شناختی و فیزیکی است - حمیدی و محمد حسینی، - 2010 و با توجه به تغییرات عمده ی بیولوژیکی، روانی و اجتماعی، در ارتباط با خانواده، مدرسه و همسالان خود دچار چالش و کشمکش میشوند
از جمله شایع ترین مسائل و مشکلات نوجوانان در سطوح مختلف تحصیلی به خصوص سال اول دبیرستان، نوع نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، انگیزش پایین تحصیلی و ناسازگاری آموزشی و تحصیلی آنها است
در مباحث مربوط به موفقیت در زمینه های مختلف و بخصوص تحصیل و عوامل مؤثر بر آن، بحث آمادگی دانش آموزان به منظور برنامه ریزی منظم و مدون، تلاش و کوشش واستفاده مفید از لحظه به لحظه زندگی در زمینه ی ویژگیهای ورودی عاطفی مورد بحث قرار می گیرند. ویژگیهای ورودی عاطفی به نگرش، انگیزش و علاقه آنها نسبت به تحصیل مربوط می شود
در این زمینه چنین بیان می دارند که ”اندازه های متغیر ویژگیهای ورودی عاطفی، 25 درصد از واریانس موفقیت تحصیلی را تبیین می کند.
“ رابینز - 1991 - 1، نگرش را عبارت از یک حکم ارزشی مطلوب یا نامطلوب در باره ی اشیاء، مردم، رویدادها که نشان دهنده نحوه ی احساس شخصی در باره ی چیزی می باشد؛ می داند. چاپمن - 1987 - 2، نگرش را به دوگروه مثبت و منفی تقسیم می کند و از نگرش مثبت به عنوان بزرگترین دارایی انسان نام می برد و مهمترین رمز موفقیت انسانها را در نگرش مثبت و حفظ آن می داند. نگرش دارای سه عنصر شناختی، عاطفی و رفتاری است
فورد و گال - 2001 - 1، در زمینه رابطه نگرش و رفتار در زندگی انسان چنین بیان می دارند که این دو در زندگی روزانه انسان به هم تنیده اند و تغییر در یکی منجر به تغییر در دیگری می شود و هر چه بتوان بیشتر ارتباط میان نگرش و رفتار و عواملی که این دو را تحت تاثیر قرار می دهند، درک نمایند، بیشتر و بهتر می توان به افراد در حل مسائل و مشکلاتشان کمک کرد.
از متغیرهای دیگری که برای تبیین رفتارهای افراد، در زمینه های مختلف بخصوص تحصیل علم و دانش، مورد تاکید قرار گرفته است، انگیزش تحصیلی است که بر جنبه های مختلف فردی و اجتماعی انسان تاثیر زیادی دارد. انگیزش تحصیلی به رفتارهایی که به یادگیری و پیشرفت منجر می شود؛ اطلاق می شود - بیابانگرد، . - 1384 به اعتقاد بلوم راه ایجاد انگیزش، به وجود آوردن شرایط موفقیت است
برای تببین این متغیر و چگونگی ارتباط آن، نظریه های زیادی ارائه شده است. یوسفی، فرخی و صرامی - 1392 - ، سه نظریه خود تنظیمی، خودکارآمدی و راهبردهای یادگیری معرفی کرده اند و عبدخدایی و همکاران - 1385 - ، هشت نظریه ی نیاز به پیشرفت، انتظار - ارزش، هدف گرایی، انگیزش توانش، خودارزشی، خودکارامدی، اسنادی و انگیزش درونی - بیرونی نام برده اند و سه مقوله ی نیاز به پیشرفت، خودکارآمدی و انگیزش درونی به عنوان مقوله های فراگیر انگیزش به حساب می آیند.
سیتراک4 یکی از دغدغه های نظام آموزشی و تربیتی را رویارویی و برخورد صحیح با مشکلات ناسازگاری دانش آموزان در مدرسه می داند چرا که ناسازگاری موجب اشکال در روابط اجتماعی می شود
مطالعات نشان می دهد که دانش آموزانی که در سازگاری مشکل دارند با مشکلاتی مانند افت تحصیلی، پیشرفت تحصیلی پایین، ترک تحصیل، اضطراب، افسردگی، سو مصرف مواد و گوشه گیری مواجه هستند - سیاروچی و اسکات6، - 2006 و آنهایی که مهارتهای ارتباطی کار آمدی دارند، با معلم و همکلاسی ها، ارتباط مناسب و مثبتی برقرار کرده و محیط مساعدی را برای یادگیری خود خلق می کنند
لذا از جمله پیش نیازهای موفقیت در آموزشگاه و تحصیل از نظر راتزن و همکاران - 2009 - 8 سازگاری مناسب با محیط آموزشی در فرآیند تحصیل است، سازگاری با خود و محیط، برای هر موجودی یک ضرورت حیاتی به شمار می رود و یکی از مهمترین نشانه های سلامت روانشناختی است
سازگاری آموزشی9، در بر گیرنده ی رضایت از آموزشگاه، معلمان، ارتباط با همکلاسی ها و سایر دانش آموزان، برنامه ریزی درسی، پیشرفت تحصیلی، انجام تکالیف مدرسه است و به مجموعه واکنشهایی که فرد را برای پاسخ سازگارانه و هماهنگ با شرایط آموزشگاه و فعالیتهای درسی آماده می کند، گفته می شود
انطباق با محیط مدرسه، معلمان، همکلاسی ها، مواد درسی و داشتن علاقه به تحصیل و توجه به درس را در بر می گیرد و پیشرفت و کارایی فرد در زمینه های مربوط به تمرکز و توجه در کلاس، انجام تکالیف و برنامه ریزی را افزایش می دهد
از جمله برنامه های مهم و موثر برای کمک به انسانها بخصوص نوجوانان در زمینه های مختلف، مشاوره ی گروهی است. اولین کوششها در زمینه ی گروه درمانی و مشاوره ی گروهی به وسیله پرات11 و پس از آن لازل، مارش، مورنو12 و امروزه یکی از روشهای متداول و درمانگران و مشاوران در موقعیتهای مختلف از آن به وفور استفاده می کنند
مشاوره ی گروهی با توجه به این که محیطی را فراهم می سازد که نوجوانان بتوانند در آن احساسات متعارضشان را بیان کنند، عدم اعتمادبنفسشان را کشف کنند و بفهمند که سایر همسالان آنها نیز با مشکلاتی روبه رو هستند، بتوانند به طور معمول ارزشهایشان را زیر سوال ببرند و آن دسته از ارزشهایشان که نیاز به تغییر دارند، اصلاح کنند، یاد بگیرند چگونه با همسالانشان ارتباط برقرار کنند، امنیت را در معنای واقعی تجربه کنند، محدودیتهای خود را محک بزنند، به بیان مشکلاتشان بپردازند و توسط دیگران شنیده شوند و در مسیر خود فهمی و خودپذیری به یکدیگر کمک کنند، بسیار مناسب است چرا که گروه های مشاوره ای بر رشد، پیشرفت، توسعه، پیشگیری، خودآگاهی و رفع موانع رشد تاکید دارند
شواهد نشان می دهد که گروه درمانی و مشاوره ی گروهی تغییرات مثبتی را در بر دارد: مهارتهای اجتماعی را ارتقاء می بخشد و مشکلات اجتماعی را کم می کند؛ رفتارهای مخرب و ضد اجتماعی را کاهش می دهد؛ عزت نفس را افزایش می دهد
