بخشی از مقاله
چکیده
عوامل حقیقی اقتصادی نظیر رشد اقتصادی، جمعیت و شهرنشینی ازجمله عوامل اثرگذار و تعیین کننده مصرف انرژی هستند. با این حال فاکتورهای مهمی دیگر نیز می توان یافت که از کانال های متفاوتی بر تقاضای انرژی اثر بگذارند یا مکانیسم های دیگر را تشدید کنند . فاکتورهای مالی و سیستم مالی یکی از این عوامل است که نقش مهمی نیز در بخش حقیقی اقتصاد به عهده دارند. وظیفه متداول سیستم مالی یک اقتصاد، واسطه گری مالی، اتصال عرضه و تقاضای وجوه استقراضی و تسهیل مبادلات اقتصادی است. بنابراین تاثیری که سیستم مالی بر عملکرد اقتصادی می گذارد و اثر تکاثری بالقوه آن بر فعالیت های اقتصادی قادر خواهد بود که حتی مصرف انرژی را متاثر کند. تأثیر فناوری اطلاعات وارتباطات و استفاده از اینترنت بر زندگی افراد از جنبه های مختلفی قابل بررسی است. از منظر اقتصادی و زیست محیطی، نتایجی همچون تغییر کارایی و بهرهوری فعالیتها، دارای اهمیت ویژه ای است چرا که با بهبود کارایی فعالیت ها، زمینه برای کاهش مصرف انرژی فراهم می گردد. هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر توسعه مالی و مصرف اینترنت بر مصرف برق با استفاده از الگوی دادههای ترکیبی برای کشورهای حوزهی منا - منطقه ی خاور میانه و شمال آفریقا - طی سالهای 2005-2016 میباشد. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان دهنده تأثیر مثبت و معنادار توسعه مالی بر مصرف انرژی می باشد. مصرف اینترنت تاثیر منفی و معنیداری بر مصرف برق دارد. همچنین، ضرایب شهرنشینی و شدت انرژی مثبت و معنادار به دست آمد.
-1 مقدمه
سیر تحولات اقتصادی در قرون اخیر با کاربرد متنوع انرژی همراه بوده است اما در دهه هفتاد میلادی تکانههای نفتی همراه با رکود اقت صادی در غرب سبب شد تا نقش انرژی در تحولات اقت صادی جایگاه ویژهای پیدا کند. به دلیل واب ستگی اقت صاد به مصرف انرژی و کمبود منابع انرژی به خصوص منابع انرژی فسیلی و همچنین نقش این عامل کمیاب در زنجیره عرضه هم به عنوان کالای نهایی و هم به عنوان نهاده تولیدی، تعیین عوامل تأثیرگذار بر رشد مصرف انرژی همواره از مسائل مهم اقتصاددانان و سیاستگذاران بوده است. گرچه ایران و کشورهای حوزهی منا دارای منابع و ذخایر متنوع انرژی هستند، اما به دلیل لزوم درک پایان پذیربودن این منابع خدادادی و نیز جلوگیری از به وجود آمدن بحران م صرف انرژی در آینده برر سی عوامل تعیین کننده م صرف انرژی از اهمیت خاصی برخوردار است. از اینرو شاهد انجام مطالعات زیادی در رابطه با مصرف انرژی هستیم. اغلب مطالعات انجام شده به نقش و اهمیت رشد تولید ناخالص ملی در تعیین مصرف انرژی تمرکز داشته اند. از این مطالعات می توان به ، یو، چوی1 - 1985 - ،کارنیت و ناچانه - 1988 - 2، یو، جین - 1992 - 3، استرن - 1993 - 4، مسیح1997 - 5، - 1996، لای و چنگ - 1997 - 6، لی و گلاسر - 1997 - 7 و در مطالعات داخلی به ابریشمی و مصطفایی - 1380 - ح سنی صدرآبادی و همکاران - 1386 - ، مهرآرا - 2007 - ، نظیفی و راسخی 1388 اشاره نمود
اما کارانفیل - 2009 - 8 ا شاره می کند که بازار های مالی از جمله عواملی ه ستند که ر شد و تو سعه آن می تواند ازطریق اثر گذاری آن بر رشد اقتصادی و همچنین اثرگذاری بر کاهش محدویت خانوارها بر رشد مصرف انرژی مؤثر باشند. فناوری اطلاعات و ارتباطات علاوه بر تسریع در روند تبادل اطلاعات و تسهیل مدیریت و افزایش کارایی در بخش های مختلف اقتصادی، بر میزان مصرف انرژی نیز تأثیرگذار می باشد. تجهیزات ICTاز جمله تجهیزات مصرفکننده انرژی هستند که با افزایش کاربرد آنها میزان مصرف انرژی افزایش می یابد. از طرفی کاربرد این گونه تجهیزات با افزایش کارایی در بخش های مختلف اقت صادی، زمینه کاهش م صرف انرژی را فراهم میکند. کنترل و مدیریت فرآیند تولید به و سیله ICTو افزایش بازدهی تولید، جایگزینی کالاهای مجازی به جای کالاهای فیزیکی - به عنوان مثال کاربرد پست الکترونیکی وخواندن کتابهای الکترونیکی به جای استفاده از نامه و یا خواندن کتاب - ، تحرک مجازی - خرید ازراه دور، دورکاری، ملاقات مجازی - ، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، دولت الکترونیکی، سیستم حمل ونقل هوشمند و... از جمله کاربردهای گسترده ICTدر بخش های مختلف اقتصاد است که باعث میشود، میزان مصرف انرژی در این بخشها، تحت تأثیر قرار گیرد. بخش حمل و نقل با توجه به جایگاهی که در تقاضای سوخت های فسیلی دارد و نیز تأثیرپذیری زیادی که میتواند از ناحیه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات - به طور مستقیم و غیر مستقیم - ، داشته باشد، حائز اهمیت است. با توجه به تاثیر بازار های مالی بر رشد اقتصادی و به تبع آن رشد مصرف انرژی، و تاثیر مصرف اینترنت بر مصرف برق، مطالعه حاضر تاثیر مصرف اینترنت و توسعه بازارهای مالی بر مصرف انرژی را برای کشورهای حوزه ی منا با استفاده از داده های ترکیبی مورد آزمون قرار می دهد. ساختار مقاله به شرح ذیل ا ست: ق سمت اول: مقدمه، ق سمت دوم: مبانی نظری، ق سمت سوم: مروری بر مطالعات انجام شده، قسمت جهارم: تصریح مدل ، قسمت پنجم: روش برآورد مدل، قسمت ششم: تجزیه و تحلیل نتایج تجربی، قسمت هفتم: جمع بندی و نتیجه گیری.
-2 مبانی نظری
بازارهای مالی به منظور ت سهیل نمودن جریان وجوه و اعتبارات از سوی پس اندازکنندگان و صاحبان پول و سرمایه و هدایت این پس اندازها به طرف متقاضیان این وجوه فعالیت میکنند. با گسترش بازارهای مالی، امکان و زمینههای مختلف سرمایهگذاری شکل میگیرد و بخش خصوصی قادر است انواع راهکارهای متناسب با نیازهای خود برای پس انداز در شرایط با ریسک کمتر را انتخاب کند. همچنین از طریق تجهیز منابع حاصل از وجوه پس اندازکنندگان و هدایت آنها به فعالیتهای اقتصادی سودآور و دارای ارزش افزوده بالا، می تواند باعث افزایش رشد اقتصادی و به تبع آن رشد مصرف انرژی شود. به این ترتیب، توسعه بازارهای مالی از طریق اثر گذاری آن بر رشد اقتصادی مسیر جدیدی را برای رشد مصرف انرژی فراهم می کند. راه دیگر اثر گذاری بازارهای مالی بر م صرف انرژی از طریق ت سهیل تأمین اعتبارات برای م صرف کنندگان میبا شد، به این ترتیب که افزایش تقا ضای م صرف کنندگان برای م صرف انرژی به دلیل د ستر سی آ سانتر به منابع مالی جهت خرید لوازم مصرفی انرژیبر، صورت میگیرد - سادورسکی9، . - 2010 بخش مالی با کاهش هزینههای مبادله در اقت صادنهایتاً باعث ارتقای سطح پسانداز، انبا شت سرمایه، ر شد فناوری و ر شد اقتصادی میشود و چنین تأثیری از چند مسیر مختلف میتواند رخ دهد. توسعه مالی زمانی اتفاق میافتد که توانایی بازار مالی در انجام این وظایف تو سعه یابد و ت صمیمگیری برای پس انداز و سرمایه گذاری را بهبود بخ شیده و در نهایت موجب ر شد اقتصادی و به تبع آن رشد مصرف انرژی گردد.
1؛-2 مفهوم توسعه ی مالی
توسعهی مالی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن ارائه خدمات مالی توسط مؤسسات مالی افزایش می یابد و همه افراد جامعه از یک انتخاب وسیعی از خدمات بهره مند میشوند. در حقیقت توسعه نظام یا بخش مالی شامل بازارها، نهادها و ابزارهای مالی میبا شد. بخش مالی روی دوم سکه اقت صادهای مدرن و دو بازار - پول و سرمایه - از چهار بازار ا صلی موجود در اقت صاد - شامل بازارهای کالا، کار، پول و سرمایه - را دربرمیگیرد. این بخش در صورت ایفا کردن نقش مفید واسطهای در تخصیص بهینه منابع
