بخشی از مقاله
چکیده
وجود مشکلات زیاد در طراحی فضاهای درمانی و دیدگاه عملکردی نسبت به این فضا باعث شده که فضاهای درمانی با وجود عملکرد حساس آن و تاکید متخصان بر امر آسایش روانی و جسمانی بیمار در فرآیند بهبود آن همچنان به عنوان یک معضل در میان صاحب نظران این امر مطرح شود . با وجود تحقیقات زیادی که در این عرصه صورت گرفته است همچنان در طراحی این فضاها توجه صرف به عملکرد است و طراحی فضاها و استفاده صحیح از دیدگاهای روانشناسی و زیبایی شناسی نادیده گرفته می شود هدف این مقاله پاسخگویی به این سوال است که آیا نگاه طراحی فرمیک بیمارستانها با دیدگاه همسو با طبیعت و اصول انسانی و اجتماع نگر می تواند در فضاهای درمانی صورت گیرد؟ و این دیدگاه در عرصه عملکرد فضاهای درمانی به چه صورتی با آن برخورد می شود؟ تحقیق حاضر تحقیقی کاربردی است که با استفاده از داده های کتابخانهای و پرسشنامه به جمع آوری مطالب پرداخته و با استفاده از انالیز کمی و کیفی که از نتایج مشاهدات میدانی ،ویدئو ها و پرسشنامه به دست می اید به تحلیل و پاسخگویی به سوالات می پردازد. در ادامه به این نتیجه می رسیم که علاوه بر اینکه طراحی فرم بیمارستان آسیبی به عملکرد بیمارستان وارد نمی کند بلکه در جهت تکمیل این عملکردها و آسایش روانی بیماران می تواند به نتیجه ای مثبتی دست یابد.
.1 مقدمه
با مطالعه کلی در رویکرد توسعه پایداری می توان متوجه شد که این دیدگاه تمام بسترهای علمی،هنری و فلسفی را شامل شده و به صورت یک الگو برای شیوه زندگی در آمده اند.اما به دلیل ضعف های بنیادی در تفسیر این رویکرد در حیطه معماری،متاسفانه تاکنون طرحی که با اصول اولیه و هدف این رویکرد هماهنگ باشد. طراحی بیمارستانها در فضای معماری امروز،بر گرفته از فلسفه های معماری مدرن است حال آنکه این معماری و فلسفه ها ی حاکم بر آن سالهاست از فضای جهان رخت بر بسته است .با آنکه صاحب نظران معماری خود بر این امر آگاهند دلیل استفاده از آن را اصول حاکم بر طراحی بیمارستان قلمداد می کنند این در حالی است که پزشکان و پرستاران که با اینگونه فضاها در ارتباط اند این امر را که باید فضاهای داخلی یا بیرونی بیمارستان از یک فرم خاص پیروی کند رد می کنند هر چند نمی شود این امر را که قسمتی از فضاهای بیمارستان دارای الگوی حساسی از لحاظ دسترسی ،اجتماعات و...را نادیده گرفت .اما اینگونه استفاده عملکرد گرا و به دور از تفکرات معمارانه ناشی از ناکارآمدی فضاهای آموزشی و عدم تطابق فلسفه های روز دنیا با آن است در این میان خلاء فیلسوفان و نظریه پردازان کاملا محسوس است . در همین راستا در ادامه مطالب سعی بر آن می شود تا با تبین و توضیح رویکرد توسعه پایدار سعی در باز کردن راهی برای به کارگیری آن در میان فضاهای بیمارستان باشیم .
در کشورهای در حال توسعه با افزایش رشد جمعیت، تغییر الگوی بیماریها و تغییر نیازهای بهداشتی، درمانی و توانبخشی مردم ساختار بیمارستان بعنوان واحدی از نظام تندرستی، دستخوش تغییر و تحول می باشد. این تغییر با گذشت هر دهه و سیعتر و عمیق تر میشود، به نحوی که پس ازگذشت پنج دهه از ساخت اکثر بیمارستانهای کشور بندرت می توان ساختاراولیه و طرح ابتدایی ساختمان را مشاهده کرد. - گودرزی ، - 1385 مایکل فیری و بینگ چن - 2014 - در رساله خود بر پتانسیل همکاری استراتژیک بین فرایند طراحی مبتنی بر شواهد و اهمیت رو به رشد طراحی پایداری در دامنه مراقبت های بهداشتی تاکید داشتند.همه این تحقیقات نشان می داد تغییرات فرهنگی و نیز توسعه فرهنگ در صنعت بهداشت و درمان که در مرحله اول، انجام تحقیقات دقیق و طولی که ارتباط بین استراتژی های طراحی خاص و یا مداخلات و نتایج را نشان می دهد. مرحله دوم ارزیابی مدوام پس از پروژه به منظور به دست اوردن بازخوردها،برای استفاده در پروژه های آینده است. توسعه ابزار برای ترجمه و انجام تحقیقات یکی دیگر از فعالیت بسیار مورد نیاز برای کمک به پزشکان است. - مایکل فیری و بینگ چن، - 2014
.2 ادبیات تحقیق .1,2پیشینه تحقیق:
بحث توسعه پایدار و فضاهای درمانی در مقالات ،رساله ها و کتب مختلفی بررسی و آنالیز شده اند مایکل فیری و بینگ چن در رساله دکترا خود که به عنوان پایداری و شواهد طراحی بر اساس بهداشت ، درمان و مستغلات در سال 2014 به چاپ رساندند در حال کار بر روی ماهیت طراحی مبتنی بر شواهد در طراحی فضاهای درمانی و بهداشتی و رویکرد توسعه پایدار هستند آنها بخصوص در حال توسعه یک رویکرد برای ادغام طراحی مبتنی بر شواهد در فضاهای بهداشتی و درمانی با رویکرد توسعه پایدار هستند آیا این دو با هم در تناقض هستند ؟یا با هم سازگار هستند؟یا آنها را باید با هم به صورت جد ا بررسی کرد؟یا به ترتیب یکی پس از دیگری؟ . - مایکل فیری و بینگ چن، - 2014همچنین فیلومینا ام بلوزن در کتاب مربوط به نحوه ایجاد ساختمان سالم و راحت که در سال 2012 منتشر کرده نشان می دهد که طراحی فضاهای داخلی امری پیچیده و بسیار مشکل می باشد او همچنین در تلاش است که خواننده را با برخی از دانش های بنیادین و بینش های فعلی در زمینه طرز تفکر طراحی داخلی برای کمک به محیط زیست آشنا کند Philomena M. Bluyssen - ،. - 2012 همچنین در بحث پایداری و فضاهای درمانی رساله ها و کتب زیادی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند که به صورت جداگانه به برخی از آنها اشاره شده.
.2,2معماری پایدار
اصطلاح""sustain مشتق از واژه ی لاتین "sustenere" معنی" در هستی نگه داشتن، قادربه نگهداری بودن در یک حالت یا شرایط خاص"است . - Lawrence, R.J.,111-127-2006 - و به دلیل ریشه های زیست محیطی این اصطلاح، بیشتر در مورد مسائل زیست محیطی و اقلیمی استفاده میشود .ولی با این حال، اصطلاح پایداری برای اولین بار به عنوان یک مفهوم زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی با انتشار گزارش کمیسیون براتلند در سال 1987 تحت عنوان" آینده ی مشترک ما "با مضمون" مرتفع کردن نیازهای کنونی بدون مخاطره انداختن توانایی نسلهای آینده برای رفع نیازهای خود" و کنفرانس" بحث میان سران زمین "سازمان ملل در سال 1992 ، وارد عرصه ی جهانی گردید - - un,1987ودر راستای رسیدن به اهداف توسعه ی پایدار رفته رفته وارد رشته های مختلف همچون اقتصاد، شهرسازی، معماری، مصالح، تکنولوژی و اکولوژی شد .هر یک از این رشته ها با در نظر داشتن"کل نگری "مفهوم توسعه پایدار به سه موضوع پایه ای اقتصاد، جامعه انسانی و محیط زیست نه از زاویه ی منحصر به فرد هریک بلکه درارتباط این عوامل با یکدیگر، روشها و تعاریف مختلفی از پایداری ارائه مینمایند .برای مثال در زمینه ی اکولوژیکی، پایداری به عنوان توانایی اکوسیستم برای حفظ فرایندهای زیست محیطی، تنوع زیستی وبهره وری درآینده و استفاده از تکنولوژی به عنوان جزیی از طبیعت ودر هماهنگی کامل با آن مطرح میشود وتمام عرصه های کشاورزی، مسکن، انرژی، طراحی شهری، حمل ونقل، اقتصاد، خانواده، منابع مصرفی، جنگل داری، بیابانها و ارزشهای اصلی زندگیمان را در بر میگیرد. - لطیفی, - 1388 در معماری، پایداری به عنوان یک اصطلاح عمومی برای توصیف طراحی ساختمانهایی پایا از جنبه های مختلف تکنولوژیکی، مصالح،
اکولوژیکی و محیطی استفاده میشود.در طراحی پایدار ساختمان و شهر به مانند موجودات زنده در نظر گرفته میشوند که غذا میخورند - مصرف سوخت - و ضایعات پس میدهند، دارای عمر میباشند و پیر میشوند و نهایتا میمیرند؛ یعنی ساختمان نیز مانند سایر عناصر موجود در طبیعت دارای سه فرآیند پیدایش، رشد و زوال میباشد و به عنوان جزیی از طبیعت باید در چهارچوب آن باشد، نه فراتر از آن و به سوی پایداری حرکت نماید از سویی مقوله ی معماری پایدار امری فراگیر بوده، مانند گرایش های قبلی به سبک معماری منجر نمیشود و با وجود اینکه دغدغه اصلی آن مربوط به مساله محیط زیست میباشد از تمامی گرایش های پیشین که به مساله ی تقلیل استفاده از مصالح و انرژی توجه کرده اند بهره میگیرد.گرایشهایی همچون معماری فناوری، معماری بومی، معماری هوشمند و همچنین طراحی محیطی، معماری رفتار گرا، معماری اقتصاد محور و... این در حالیست که به واسطه ی خاستگاهای گفته شده خودرا از معماری های پیشینی که کارکرد یا ایجاد فرم محض را دنبال می نمودند متمایز میسازد .میتوان گفت، طراحی پایدار نوعی از معماری است که از حداکثر استعدادهای محیطی برای آسایش مصرف کنندگان سود می جوید و ابزارها و راهکارهای هوشمندانه ای را در آن به کار میگیرد.
به طور کلی معماری پایدار را میتوان معماری دانست که نسبت به ویژگیها و شرایط محیطی و مکانی پاسخگو است و از قابلیتهای بستر خود در راستای ایجاد شرایط محیطی مطلوب استفاده بهینه مینماید .یعنی کمترین صدمات را بر محیط زیست دارد .علاوه براین نسبت به تغییرات ،شرایط و نیازها انطباق پذیر و تداوم پذیر است وبه عبارت دیگر معماری منحصر به فردی است که ضمن توجه به نیازهای زیبا شناختی با ظرفیتهای طبیعی و اکولوژیک بستر خود نیز منطبق است. - گلشنی منش - 1388, در چهار چوب معماری پایدار، پایداری از طریق سه مؤلفه ی عمده ی زیر برقرار میگردد:
.1پایداری در مصالح وتکنولوژی ساخت - پایداری عناصر - .2پایداری در منابع انرژی .3 پایداری در محیط زیست
خلق ساختمانهای پایدار مستلزم درنظر گرفتن پایداری در سه مؤلفهی ذکر شده میباشد .در واقع چالش معماران در طراحی پایدار، پیدا کردن توازن و تعادل میان ملاحظات تکنولوژیکی، مصالح، در دسترس بودن منابع و پایداری زیست محیطی است. - - Attmann,2010
