بخشی از مقاله
چکیده
امروزه عرصه های سازمانی مملو از ویژگی هایی است که برتریت و رجحان بقا را برای اعضای سازمانی رقم زده و ویژگی ممتاز را برای آن بدنبال می آورند. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تاثیر معنویت سازمانی بر ویژگیهای سازمانی کارکنان گمرکات استان گیلان می باشد.
این تحقیق از نظر هدف کاربردی، و از نظر روش اجرا توصیفی است. روش جمع آوری داده ها میدانی و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه استاندارد می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر 311 نفر کارکنان گمرکات استان گیلان هستند که از بین آنها نمونه ای به تعداد 217 نفر انتخاب تصادفی شدند.
آزمون فرضیه ها با استفاده از محاسبه ضریب همبستگی پیرسون به تایید فرضیه اصلی و فرضیه های فرعی انجامیده و پیشنهاداتی در راستای تقویت کنش سازمان ها با یکدیگر و در متن آن جریان مبادله اجتماعی میان اعضای سازمانی بر ستونهای ویژگی های چون خلاقیت، احترام و اعتماد ارائه گردید.
مقدمه:
عرصه نوظهور سازمانی با وجود دست آوردهای محیر العقول فناورانه، امروزه با جنبه های رنگ باخته یا مستتری در ساختارهای خود مواجه است. احساس تنش، دلسردی و دلزدگی و روند فزاینده آن در کارکنان سازمانی ، مدیران سازمانها را به تامل دقیق تر در ابعاد و مشخصات سازمانی که ریشه در مبانی جامعه پذیری و انسجام سازمانی دارند، جلب نموده است. علاوه بر این، امروزه سازمانها با کارکنان رشد یافته تری مواجهند که خواستار کار با معنا،
کار هدفمند و ایجاد محیط های کاری به منظور پرورش خلاقیت و استعدادهای خود هستند
معنویت در سازمان، پدیده ای اخلاقی با پتانسیل قدرتمند و ژرف تشویق و تحریک رفتار اخلاقی در منابع انسانی است. این نیروی قدرتمند زمانی که با زندگی کاری کارکنان پیوند برقرار کند به آنان توانایی چشم انداز یکپارچه را به اهداف سازمانی، جامعه و خانواده خویش می دهد
میتروف و دنتون - 1999 - 1 معنویت را تمایل به جستجوی هدف نهایی در زندگی و زیستن بر اساس این هدف تعریف می کند
معنویت2 به معنای نگریستن به نظام هستی ،پدیده ها و قوانین حاکم بر آنها فراتر از نظامات مادی و معقولات صرف بوده و احساسی فطری نسبت به خود، دیگران، خداوند و جهان هستی معنا شده و جستجویی است در جهت کمال. اهمیت مطالعه معنویت در محیط کار در آن است که معنویت نیروی بالقوه عظیمی برای خوب بودن افراد، سازمان ها و جوامع است
آکادمی مدیریت3 با تعیین گروه تخصصی » مدیریت، معنویت، و دین «، مشروعیت و پشتیبانی لازم را برای تحقیقات و تدریس در این زمینه جدید فراهم کرده و همزمان مجله ویژه ای را با عنوان » ژورنال مدیریت تغییر سازمانی « موضوع اختصاص دادند
تشویق معنویت در محیط کار می تواند به مزایا و منافعی نظیر: افزایش خلاقیت، صداقت و اعتماد، افزایش تکامل شخصی، تعهد سازمانی، بهبود نگرشهای شغلی کارکنان همچون افزایش رضایت شغلی، مشارکت شغلی و نیز کاهش نیات ترک محیط کار، افزایش اخلاق و وجدان کاری و انگیزش منجر شود
خلاقیت، عبارت است از توانایی نگاه جدید و متفاوت به یک موضوع و به عبارتی فرایند شکستن و دوباره ساختن دانش خود درباره یک موضوع و به دست آوردن بینش جدید نسبت به ماهیت آن
اعتماد انتظار مثبتی است که فرد از طرف مقابل خود پیرامون گفتار، کردار و تصمیمات دارد به گونه ای که رفتار فرصت طلبانه در او مشاهده نشود
برخی اعتماد را به عنوان پیمان دو جانبه با دیگران در جهت کسب مقصد و انجام رفتاری توصیف نموده اند و مفهوم دو جانبه را چنین تفسیر می کنند که وقتی مشاهده می کنیم دیگران به آن چه می گویند عمل می نمایند، آنها در نظر ما قابل اعتماد شناخته می شوند و با انجام امور بر این اساس ، اعتماد دو جانبه بیشتر می شود و برعکس وقتی که اعمال افراد با بی احترامی همراه است به آنها اعتماد نمی شود - اسکندری و موسوی، . - 1390 مک نایت5 نشان داد که رابطه مثبت بین معنویت با افزایش رضایت کارکنان، اعتماد، تلاش، مشارکت و همکاری، خلاقیت و عملکرد وجود دارد. کارکنانی که احساس می کنند
سازمان شان به آنها یک حس نیرومندی از وابستگی و حس حقیقی از هدف ارائه می دهد، در کار خود خلاق تر و نوآورتر و رشد شخصی بیشتری را تجربه می کنند
پیشینه تحقیق:
آزاد مرزآبادی و همکارانش در سال - 1391 - تحقیقی با عنوان "رابطه معنویت سازمانی با توانمندسازی روانشناختی، خلاقیت، هوش معنوی، استرس شغلی و رضایت شغلی کارکنان دانشگاه"، انجام داده و به این نتیجه رسیدند که معنویت از مهمترین متغیرهای مؤثر بر توانمندسازی و خلاقیت کارکنان است که سیاست گذاران سازمان ها باید با بهره گیری از آن، حداکثر توان کارکنان را در جهت تحقق اهداف سازمانی بسیج کنند
نیک پور و حسینی نژاد در مطالعه ای با عنوان "نقش معنویت محیط کاری در رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان" که در سال - 1391 - صورت گرفت به این نتیجه رسیدند که تشویق معنویت در محیط کار می تواند منجر به مزایا و منافعی از قبیل افزایش خلاقیت، افزایش صداقت و اعتماد، افزایش حس تکامل شخصی، افزایش تعهد سازمانی، بهبود نگرش های شغلی کارکنان همچون افزایش رضایت شغلی، مشارکت شغلی، و نیز کاهش نیات ترک محیط کار، افزایش اخلاق و وجدان کاری، انگیزش بیشتر شود و همه اینها به صورت مستقیم و غیرمستقیم سبب بهبود عملکرد، سودآوری و اثربخشی سازمانی می گردند
اسکندری و موسوی در سال - 1390 - مطالعه ای تحت عنوان "بررسی ابعاد مفهوم اعتماد در اندیشه شهید مطهری و کاربرد آن در مدیریت سازمان ها" انجام دادند. نتایج مطالعه حاکی از این بود که عواملی که موجب افزایش اعتماد می شوند عبارت اند از: امانت داری، صداقت، وفای به عهد وپیمان و احساس مسئولیت. و عواملی هم چون : دروغ، غیبت، فریب، تهمت و عدم مطابقت گفتار با رفتار موجب کاهش اعتماد می گردند
صادقی و رئیسی در مطالعه ای که در سال - 1389 - با عنوان" ارائه مدل مفهومی برای سنجش خلاقیت" ترتیب دادند، به این نتیجه رسیدند که سنجش خلاقیت و اطمینان از به کارگیری صحیح آن، علاوه بر تأمین نیازهای درونی، موجب توانمندی، بهره وری و استفاده بهینه از امکانات و منابع می گردد. با سنجش خلاقیت منابع انسانی، می توان توانمندی ها و استعداد های هر یک از افراد سازمان را کشف نمود. سپس با برنامه ریزی و هدایت، آن را در جهت تحقق اهداف سازمانی توسعه و پرورش داد
سالارزهی و همکارانش1 در سال - 2011 - در پژوهش خویش با عنوان " افزایش معنویت سازمان با استفاده از رفتار شهروند سازمانی - یک مطالعه موردی در ایران - " پس از بررسی های بسیار به این نتیجه رسیدند که رفتار شهروند سازمانی مانند نوعدوستی، تواضع، مهربانی، وظیفه شناسی، مردانگی، پرهیزکاری و تقوا می تواند سبب افزایش معنویت سازمانی شود
دنیل - 2010 - 2 در تحقیقی با عنوان " تاثیر معنویت در محیط کار بر کارایی گروه" به این نتیجه رسیدند که معنویت در محیط کار یکی از عناصر فرهنگ سازمانی بوده و تاثیر بسزایی در اثربخشی گروه دارد. همچنین در سازمانهایی که معنویت مورد تشویق قرار می گیرد سه ویژگی مهم، اعتماد بین کارکنان، خلاقیت و احترام بطور قابل توجهی به چشم می خورد
کاراکاس - 2010 - 3 در تحقیق خود با عنوان "معنویت و عملکرد در سازمانها" به این نتیجه رسید که معنویت سازمانی بر رفاه کارکنان، احساس معنا و هدف و نیز احساس تعهد و اتصال به سازمان تاثیر بسزایی داشته واین فاکتورها به نوبه خود سبب افزایش بهره وری و بهبود عملکرد سازمانی می شوند
