بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین اخلاق حرفه ای وبهره وری کارکنان گمرکات استان مازندران بود .جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان گمرکات استان مازندران که 190 نفر می باشند ، تشکیل می داد،127 نفر از کارکنان با روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شده اند.داده های این پژوهش نیز با استفاده از پرسشنامه های محقق ساخته اخلاق حرفه ای وبهره وری جمع آوری گردید. این پژوهش به ذات و ماهیت آن از نوع توصیفی همبستگی می باشد .برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش آمار توصیفی - میانگین وانحراف معیار - وآمار استنباطی - ضریب همبستگی اسپیرمن،رگرسیون چندگانه - استفاده شده است.براساس سئوال های پژوهش ، تحلیل داده ها نشان داد که رابطه بین اخلاق حرفه ای و بهره وری کارکنان معنادار بود و همچنین وضعیت رابطه بین مولفه های اخلاق حرفه ای شامل »حفظ کرامت انسانی،امانت ورزی، برقراری عدالت و رعایت آزادی«و بهره وری کارکنان گمرکات استان مازندران مطلوب می باشد
واژگان کلیدی: اخلاق حرفه ای ، بهره وری کارکنان، گمرکات مازندران
مقدمه
اخلاق یک ضرورت ولازمه جامعه سالم است و مباحث اخلاق حرفه ای امروزه نقش پر اهمیتی را در جهان و حوزه سازمان یافته است ، به گونه ای که اخلاقیات و مباحث مربوط به آن همچون عدالت ، انصاف ، تعهد و حقوق فردی و سازمانی نقش پررنگ و مهمی یافته است. بنابراین مدیران و کارکنان سازمان ها برای ایفای امور سازمانی خود افزون برمعیارهای سازمانی و قانونی نیاز به مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی و ارزشی دارد که آنها را در رفتارها و اعمال سازمانی یاری دهند و نوعی هماهنگی و وحدت رویه در حرکت به سوی شیوه مطلوب در اخلاق حرفه ای را میسر سازد . زیرا امروزه یکی از مهم ترین معیارهای ارزیابی سازمان ها و یکی از عوامل مهم موفقیت سازمان ها مباحث و اصول اخلاقی می باشد - امیر کبیری و داروئیان،. - 1390اخلاقیات به طور عام به قوانین واصولی بر می گردد که بایدها و نبایدها را تعریف می کنند. اینکه فعالیت های یک کارمند یا مدیر در سازمان طبق اصول اخلاقی هست یا نه ، به چندین عامل بستگی دارد این عوامل شامل اخلاقیات، ارزش ها،شخصیت و تجارب شخصی است - رابینز،. - 1385
بیان مسئله
سازمان ها، یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی دوران کنونی هستند که دامنه تأثیر آنها بر شئون مختلف زندگی انسان ها،بسیارگسترده است این نهادها، در متن محیط اجتماعی می رویند و می بالند و به همین دلیل، به عنوان سیستمی پیچیده، همواره در تعامل مستقیم با محیط درونی و بیرونی خود هستند . آنها از یک سو خواهان موفقیت، بقا و حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب هستند و از سوی دیگر موفقیت شان مرهون نحوه برقراری ارتباط و تعامل درست با محیط است. موضوع اخلاق حرفه ای از همین تعامل سرچشمه می گیرد و ماهیت آن به چگونگی سازمان دهی رفتار ارتباطی سازمان به عنوان شخصیتی حقوقی با محیط، بر می گردد - مظاهری راد،. - 1389
باتوجه به اینکه امروزه بسیاری از سازمان هاو موسسات به این بلوغ فکری رسیدهاند که بیاعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیتها و تعهدات اجتماعی به از بین رفتن آنها میانجامد، از این رو بسیاری مدیران سازمان های موفق، برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده و به این باور رسیدهاند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند، بنابراین کوشیدهاند به تحقیقات درباره اخلاق حرفهای جایگاه ویژهای بدهند - امیری وهمکاران،. - 1389بهره وری مبتنی براین عقیده است که انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر و با اخذ نتایج بهتر از روز پیش به انجام برساند - فرهی بوزنجانی و دیگران،. - 1389
توجه نکردن به بهره وری نیروی انسانی وتوجه صرف به دیگر عوامل نه تنها سبب کاهش کارایی و اثربخشی در سازمان می شود ، بلکه سبب افزایش ضایعات و حوادث و ایجاد نارضایتی در نیروی انسانی می گردد ، بنابراین برای افزایش بهره وری در نیروی انسانی ابتدا باید عوامل بازدارنده وتسهیل کننده درافزایش کارایی را شناخت و سپس درجهت کاهش عوامل بازدارنده وتقویت عوامل تسهیل کننده اقدام کرد - رضائیان وقاسمی ،. - 1389عدم رعایت مسایل اخلاقی و انجام کارهای غیر قانونی و غیر مسئولانه در سازمان ها می تواند نقش و تاثیر فراوانی در بازدهی کاری ، تعهد ، صداقت ، امانت داری و... و در نتیجه سبب کاهش بهره وری کارکنان سازمان گردد .بنابراین مسئله اصلی تحقیق این است که آیا بین اخلاق حرفه ای و بهره وری کارکنان در گمرکات استان مازندران رابطه وجود دارد ؟
ضرورت و اهمیت تحقیق:
اخلاق حرفه ای یکی از مسایل اساسی همه جوامع بشری است . در حال حاضر ، متاسفانه در جامعه ی ما در محیط کار کمتر به اخلاق حرفه ای توجه می شود . در حالی که در غرب سکولار در دانش های مربوط به مدیریت و سازمان، شاخه ای با عنوان اخلاق حرفه ای وجود دارد ، ولی درجامعه دینی ما در مدیریت، به اخلاق توجه کافی نشده است .اخلاق حرفه ای هم بسترهای فرا سازمانی دارد و هم آثار و نتایج فرا سازمانی را به ارمغان می آورد. ترویج اخلاق در سازمان و تعالی اخلاقی فرهنگ سازمانی نه تنها محیط با نشاط و مساعد برای افزایش بهره وری می آفریند بلکه فراتر از سازمان نقش مؤثری در جامعه دارد - فرامرزقراملکی،. - 1383
اخلاق حرفه ای، مانند شمشیردولبه ای است که یک لبهآن تهدیداست . ضعف درسیستمی اخلاقیات ، به کاهش ارتباطات و افزایش خسارات درسازمان می انجامد و بر اثر آن ، مدیریت بیشتر بر روی کنترل گذشته نگرتکیه خواهدکرد ؛ زیرا افراد اطلاعات را به مدیریت ،نمی رسانند و در این صورت ،انرژی سازمان منفی می شود . به عبارت دیگر ، توان سازمان به جای آنکه صرف هدف شود ، صرف شایعه ، غیبت ،کم کاری و ...خواهدشد . لبه دیگر این شمشیر، فرصت است . تقویت سیستم اخلاقیات ، اعتماد و انگیزش را افزایش و معضلات اخلاقی را مهارمی کند و تهدید به فرصت تبدیل می شود . اخلاق حرفه ای، تأثیری چشمگیری برفعالیت ها و نتایج سازمان دارد .
اخلاق حرفه ای ، بهره وری را افزایش می دهد ؛ ارتباطات را بهبود می بخشد و درجه ریسک راکاهش می دهد ؛ زیرا در صورت حاکمیت اخلاق حرفه ای بر سازمان ، اطلاعات به آسانی منتقل می شود و مدیر پیش از ایجادحادثه ، از آن مطلع می گردد - فرامرزقراملکی ، . - 1388درعصرحاضر ، بهره وری را یک روش ،یک مفهوم و یک نگرش درباره ی کار و زندگی می نامند و در واقع به آن ، به شکل یک فرهنگ ویک جهان بینی می نگرند ؛ بهره وری درهمه شئونات ، کار و زندگی فردی واجتماعی می تواند دخیل باشد - خاکی،. - 1386کارکنان سرمایه های با ارزش هر سازمان هستند و دستیابی به هدف های هرسازمان در گرو مدیریت درست این منابع با ارزش است. نیروی کار عامل مهم و مؤثر در بهره وری است . نیروی کار اگر با آرامش خاطر و انگیزه قوی ، اشتغال به کار داشتهباشد و به دلایل گوناگون ازآینده واهمه نداشته باشد ، بهره وری او بالاتر خواهد بود .
مجموعه ای ازعوامل و ارزش های حاکم برسازمان ، بر روی بهره وری نیروی کار مؤثر هستند - ابطحی وکاظمی ،. - 1380اخلاق حرفه ای مجموعه ای از اصول و استانداردهای سلوک بشری است که رفتار افراد و گروه ها را تعیین می کند .در حقیقت اخلاق حرفه ای ، فرایند تفکر عقلاتی است که هدف آن تعیین ارزش های سازمان است و اصول اخلاق حرفه ای دارای بار و ارزش های والایی است که رعایت آن ها در رعایت هنجارهای اجتماعی نقش آفرین است و این مستلزم شناخت اولیه و بینادین از اصول مذکوراست - فرامرز قراملکی ،. - 1382اخلاق فردی ؛ مسئولیت پذیری فرد است در برابر رفتار فردی خود ، صرفابه منزلهیک فرد انسانی واخلاق شغلی ، مسئولیت پذیری یک فرد است در برابر رفتار حرفه ای وشغلی خود ، به مثابه صاحب یک حرفه یاپست سازمانی - رابرت،. - 1382
در بیشتر تعریف های اخلاق حرفه ای دو ویژگی دیده میشود - 1:وجودنگرش اصالت فردوفردگرایی - 2محدودبودن مسئولیت هاوالزامات اخلاقی فرد در شغل - فرامرزقراملکی،. - 1383در ابتدا مفهوم اخلاق حرفه ای به معنای اخلاق کار و اخلاق مشاغل به کار می رفت . امروزه نیز عده ای از نویسندگان اخلاق حرفه ای ، از معنای نخستین این مفهوم برای تعریف آن استفاده می کنند - خانی جزتی ،. - 1386ویژگی های اخلاق حرفه ای در مفهوم امروزی آن عبارت است از:هویت علم و دانش داشتن : یعنی اخلاق حرفه ای در درجه اول یک دانش و معرفت است مسایل و معضلات اخلاقی در مشاغل و حرفه ها به ویژه توجه به بعد سازمانی ، محتاج پژوهش و تحقیق روش مند و دارای مبانی معینی است .
