بخشی از مقاله
چکیده
افشای اطلاعات مالی به عنوان بخشی از گزارشگری مالی، سهم مهمی از ادبیات حسابداری را به خود تخصیص داده است. در همین راستا تحقیقات متعددی در زمینه عوامل موثر بر کیفیت افشای اطلاعات صورت گرفته است اما هیچ یک از این تحقیقات ویژگیهای فردی مدیران را مدنظر قرار ندادهاند. بر این اساس تحقیق حاضر درصدد است تا به بررسی تاثیر منبع کنترلی مدیران به عنوان یکی از ویژگیهای فردی مدیران بر کیفیت افشای اطلاعات شرکتها بپردازد. به همین منظور دادههای پرسشنامه ای مربوط به منبع کنترلی مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال 1393 با میزان شفافیت افشای اطلاعات مالی آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که منبع کنترلی مدیران تاثیر مثبت و معناداری بر کیفیت افشای اطلاعات و قابلیت اتکای اطلاعات دارد اما هیچ رابطهای بین منبع کنترلی و ارائه به موقع اطلاعات کشف نشد. انتظار داریم نتایج تحقیق حاضر علاوه بر بسط ادبیات نظری مربوط به عوامل موثر بر شفافیت گزارشگری، بتواند به توصیه عملی در جهت چگونگی جذب مدیران مالی منجر شود.
مقدمه
افشای اطلاعات مالی به عنوان بخشی از گزارشگری مالی، قسمت مهمی از ادبیات حسابداری مالی را به خود تخصیص داده است. در همین راستا تحقیقات زیادی در حسابداری به تبین عوامل موثر بر افشای اطلاعات تمرکز یافته اند - ان تیم و همکاران،2015 ؛ خالینا و همکاران،2015 ؛ حسین و ریاز،2007 ؛ ترابی،1393 ؛ کاشانی پور و همکاران،1393 ؛ جنانی و چمن گرد،1392 ؛ نوروزی پور و همکاران،1390 و دیگران - . تبین این عوامل می تواند علاوه بر توضیح تغییر پذیری میزان افشا در شرکت ها، به کشف عوامل تعیین کننده و موثر بر میزان افشای اطلاعات مالی شرکت ها بیانجامد. در همین رابطه ادبیات حسابداری نشان می-دهد که عوامل متعددی بر گزارشگری مالی خصوصا افشای اطلاعات مالی موثراند. علیرغم این مهم این که چگونه ویژگی های فردی مدیران در سطح خرد می تواند بر عملکرد آنها از جهت کیفیت افشای اطلاعات موثر باشد تاکنون به بحث گرفته نشده است. در بین این عوامل یکی از ویژگی های شخصی که بر رفتار افراد اثر می گذارد منبع کنترل یا اعتقاد به منبع کنترلی درونی و بیرونی است. راتر - 1966 - معتقد است که منبع کنترلی باور افراد نسبت به سرنوشت خود می باشد که خود به دو بخش کنترل درونی و بیرونی قابل تقسیم می باشد. انتظار داریم با بررسی جنبه های روانشناسی گزارشگری، گامی موثر در جهت کشف عوامل تاثیر گذار بر کیفیت افشای اطلاعات برداشته شود. به عبارتی با بررسی چگونگی تاثیر منبع کنترلی بر کیفیت افشای اطلاعات، علاوه بر بسط ادبیات نظری مربوط به گزارشگری، می توانیم به توصیه عملی در جهت جذب مدیران مالی کارآمد گام برداریم چراکه چگونگی ویژگی های روانشناختی افراد نقش مهمی در عملکرد روزمره آنها دارد و شناخت مدیران از جهت نگرش آنها نسبت به مرکز کنترل می تواند منجر به بکارگیری مدیران کارآمد در سیستم ها، سازمان ها و شرکت ها شود.
همچنین از سوی دیگر ذینفعان اطلاعات مالی - سرمایه گذاران ، سهامداران و ... - با استفاده از اطلاعات افشا شده توسط شرکت ها، اقدام به تصمیم گیری می کنند. از اینرو کیفیت افشا عاملی مهم در تصمیم گیری آنها تلقی می شود، زیرا هرچه اطلاعات کامل تر و به موقع افشا شود باعث می شود تا ذینفعان به طور موثرتری اقدام به تصمیم گیری کنند و این اقدام مناسب در نهایت منجر به افزایش سطح رفاه اقتصادی جامعه می گردد. بر همین اساس از هر دو جنبه مطالعه و شناخت عوامل تاثیر گذار بر کیفیت افشا امری ضروری به نظر می رسد و نیاز به تحقیقات گسترده در این زمینه دارد. براین اساس این تحقیق درصدد است تا به بررسی اثر ویژگی های منبع کنترلی بر کیفیت افشای اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد.
با توجه به هدف فوق در ادامه با مرور مبانی نظری تحقیق، پیشینه تحقیقات صورت گرفته بررسی شده و سپس به بیان فرضیه های پژوهش و روش شناسی تحقیق پرداخته خواهد شد و در نهایت پس از تحلیل داده ها پیشنهادهای برگرفته از تحقیق ارائه خواهد شد.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق منبع کنترلی
منبع کنترل به باور افراد در مورد این امر که تا چه حد بر سرنوشت خود حاکم هستند و می-توانند آن را کنترل کنند، گفته میشود و دارای دو بعد درونی و بیرونی است. افراد با منبع کنترل بیرونی معتقدند که موفقیت و شکستهای آنها توسط عوامل بیرونی مانند سرنوشت، بخت، شانس، افراد قدرتمند و نیروهای محیطی غیر قابل پیش بینی اداره می شوند، اما افراد با منبع کنترل درونی معتقدند که اعمال و توانایی های آنها عوامل درونی و شخصی تعیین کننده موفقیت ها و شکست های، آنهاست - سریمیندارتی و همکاران،2015 ؛ نودهی و همکاران،. - 1393
افراد با منبع کنترل بیرونی، در برابر پیامدهای رفتارشان احساس مسئولیت کمتری دارند و این پیامدها را ناشی از وجود عوامل خارجی می دانند. افراد با ویژگی منبع کنترل درونی نسبت به درستی و یا نادرستی رفتار خود با در نظر گرفتن استانداردهای درونی قضاوت می کنند. به طور کلی افرادی که از روحیهء قوی برخوردارند تصمیمات غیر اخلاقی کمتری می گیرند و این محیط سازمانی است که منجر به تصمیمات غیر اخلاقی می شود - نوربخش و راشدی،. - 1393 ارازینی و واگر - 2014 - معتقدند افرادی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند خود کارآمدی بالاتری نسبت به افرادی با منبع کنترلی درونی دارند. سعادت و همکاران - 2012 - نشان دادند افرادی با منبع کنترل بیرونی از عزت نفس بیشتری برخوردارند. چن و وانگ - 2007 - در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند افرادی که دارای منبع کنترلی بیرونی هستند نسبت به تغییرات ایجاد شده تعهد بیشتری دارند.
