بخشی از مقاله
چکیده
علی رغم این که تاثیر منفی مکالمه با تلفن همراه بر ایمنی ترافیکی به اثبات رسیده است، ولی چارچوبهای پژوهشی که بر اساس آن چنین یافتههایی ارایه شدهاند، محل بحث و نقد است. مطالعات همبستگی، مطالعات روانشناختی و مطالعات شبیهسازی رویکردهایی هستند که در سالهای اخیر برای بررسی اثر مکالمه همزمان با تلفن همراه بر عملکرد رانندگی مورد استفاده قرار گرفتهاند.
بسیاری از رانندگان با وجود آگاهی از تاثیر منفی استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی، هنوز از این وسیله استفاده میکنند. این سوالی است که رویکردهای سه گانه مذکور به دلیل ساختار متدولوﮊیک خود پاسخ روشنی به آن ندادهاند. در این مقاله با بررسی ١٣ مقالهای که در محدودهی سالهای ١٩٩٦ تا ٢٠٠٩ منتشر شده است، چارچوبهای متدولوﮊیک این مطالعات مورد بحث قرار گرفته است. هدف از این بررسی دستیابی به دیدگاهی روشن در زمینه چارچوب-های طراحی مطالعات تجربی در حوزه مورد بحث است.
.1 مقدمه
راننده، خودرو و راه اجزای سیستم ترافیک هستند. راننده غیر قابل پیش بینی ترین جزﺀ در این سیستم است & Sanders - ١٩٩٣ . - McCormik, ارتقاﺀ استانداردهای راه سازی و نیز ارتقاﺀ تکنولوﮊی تولید خودرو در جهان توانسته است سهم این عوامل را در بروز سوانح ترافیکی کاهش دهد. این امر سبب شده تا سهم عامل انسانی در بروز حوادث رانندگی نمایان تر گردد
استفاده از تلفن همراه به عنوان یک عامل ناسازگار و مداخله کننده در رانندگی شناخته میشود. پژوهش در زمینه تاثیر مکالمه با تلفن همراه در حین رانندگی در دهه اخیر مورد توجه پژوهشگران زیادی قرار گرفته است. با وجود دستاوردهای اولیهای که حاکی از تاثیر منفی مکالمه با تلفن همراه بر ایمنی رانندگی است، نتایج به دست آمده از این مطالعات همواره از دیدگاه متدولوﮊیک مورد نقد پژوهشگران بوده است
محدودیتهای موجود در ایجاد شرایطی همانند شرایطی واقعی رانندگی و مکالمه و نیز نبود توافق نظر در زمینه این که برای بررسی تاثیر مکالمه بر عملکردهای رانندگی دقیقاﹰ باید چه چیزی مورد اندازهگیری قرار گیرد، نتایج حاصل از این مطالعات را با تردید روبرو ساخته است. یکسان نبودن بسترها و مبانی تئوریک مطالعه رفتار رانندگی از جمله عوامل تاثیر گذار بر روند طراحی مطالعاتی از این دست است.
در این بررسی روشهای به کار رفته برای مطالعهی تاثیر استفاده از تلفن همراه بر عملکردهای رانندگی در ١٣ مقاله که در فاصلهی سال-های ١٩٩٦ تا ٢٠٠٩ منتشر شدهاند، مورد تحلیل قرار گرفته است. هدف از این مقاله دستیابی به دیدگاهی روشن در زمینه چارچوبهای طراحی مطالعات در حوزه مورد بحث و ارایه یک چارچوب جامع مطالعه اثرات استفاده از تلفن همراه بر رانندگی است.
.2 کار دو تکلیفی
رانندگی تکلیفی است که مستلزم یکپارچه سازی اطلاعات حاصل از قوه بینایی - جاده، آینده ها و نشانگرها - و دیگر قوای حسی - صدای خودروهای دیگر و صدای وضعیت مکانیکی خودرو - و انجام هماهنگ و همزمان حرکات بدنی - بر پدال ها، فرمان و دنده - است
رانندگی به مرور زمان و با کسب تجربه و ایجاد هماهنگی لازم میان اندامها ﻭ سیستم مغزی به عملی مهارتی و ناخودآگاه تبدیل میشود. برخلاف رانندگان مبتدی، رانندگان باتجربه بسیاری از فعالیتهای فیزیکی رانندگی مانند تعویض دنده، فشردن پدالهای مختلف، چک کردن آینهها یا زدن راهنما را به صورت کاملاﹰ غیر ارادی انجام میدهند.
کنترل فعالیتهای مهارتی انسان در بخش ناخودآگاه مغز صوری میگیرد. از سوی دیگر، مکالمه با تلفن همراه، تکلیفی شنیداری است که نیازمند دریافت اطلاعات از طریق گوش، پردازش ذهنی و پاسخ دادن به محتوای شنیده شده است. بسیاری از رانندگان در هنگام رانندگی از تلفن همراه استفاده می-کنند.
این بدان معنی است که افراد احساس میکنند توانایی انجام دو تکلیف به دو طور همزمان را دارا میباشند. کار دو تکلیفی، کاری است که در آن از اپراتور انتظار می رود تا دو کار را به طور همزمان انجام دهد & Dressel - ٢٠٠٨ . - Atchley, انسان در زندگی و فعالیتهای روزمره با چنین کارهایی به دفعات روبرو میشود. از سوی دیگر، ظرفیتهای پردازشی ذهن محدود است. بنابر تئوری چند کاناله Alport، ظرفیت پردازش ذهن در صورت ورود اطلاعات متفاوت دیداری ﻭشنیداری خارج از توان پردازش کامل آنها خواهد بود
در نتیجه نرخ بروز خطا در پاسخ دهی به محرک های بیرونی افزایش خواهد یافت. چنین شرایطی در صورت وجود زمینه مساعد در محیط بیرونی - مانند ورود ناگهانی یک محرک به مسیر - منجر به یک سانحه رانندگی خواهد شد. متاسفانه آماری در زمینه این که چند درصد از رویدادهای مکالمه همزمان با رانندگی منجر به بروز حادثه میشود در دست نیست. با این حال، آشکار است که استفاده از تلفن همراه سبب کاهش توجه یا حواسپرتی رانندگان میشود.
.3 مروری بر مطالعات انجام شده
مطالعهی پدیدههایی که در ارتباط با رفتار انسان هستند، نیازمند روشهای آزمایشی بسیار دقیقی است. عوامل مؤثر بر رفتار انسان بسیار زیاد بوده و تعامل آنها با همدیگر بسیار پیچیده است. از این رو طراحی مطالعاتی که بتوانند تاثیر و برهمکنش این عوامل بر همدیگر را به خوبی تبیین نمایند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چگونگی تاثیر استفاده از تلفن همراه بر عملکردهای رانندگی و بروز حوادث از سوی اپیدمیولوﮊیستها، متخصصین علوم کاربردی و علوم بنیادی مورد توجه قرار گرفته است.
