بخشی از مقاله
چکیده
با افزایش سن، تولید آنتیاکسیدانهای درونزا کاهش مییابد که موجب افزایش آسیب به بافتهای مختلف بدن از طریق فعالیت بیشتر رادیکالهای آزاد و ایجاد شاخصهای استرساکسیداتیو میشود. نشان داده شده است مکملیاری الB آرژنین و تمرینات ورزشی میتواند سیستم دفاع آنتیاکسیدانی را تقویت کند. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی هشت هفته تمرین همزمان با مکملیاری الBآرژنین بر - SODبه عنوان آنتیاکسیدان آنزیمی درونزا - مردان سالمند طرح ریزی شد.
33 مرد سالمند با میانگین سنی 67/72 ± 4/61 به صورت تصادفی در 3 گروه 11 نفری - گروه تمرین همزمان + مکمل، تمرین همزمان + دارونما و گروه کنترل - تقسیم شدند. تمرینات شامل هشت هفته تمرین همزمان، هفتهای سه جلسه اعمال شد. گروه مکمل روزانه 1000 میلی-گرم ال_آرژنین مصرف کردند. گروه دارونما نیز از مالتودکسترین به عنوان پیلاسبو بهره بردند. اندازهگیری SOD در دو نوبت پیشآزمون و پسآزمون با رعایت تمام موارد ضروری، در شرایط یکسان از هر سه گروه گرفته شد. از نرمافزار SPSS نسخهی 20 برای تحلیل دادهها استفاده شد.
آزمون K-S نرمال بودن دادهها را تائید کرد. در آزمون تی وابسته معلوم شد که میزان SOD در پسآزمون نسبت به پیشآزمون در گروه تمرین + مکمل - - P=0/001 و گروه تمرین + دارونما - - P=0/001 افزایش معنیداری داشته است. اما این تغییرات در گروه کنترل به صورت معنیدار کاهش یافته است - . - P=0/024 در آزمون آنالیز واریانس بر مبنای LSD در مقایسه بین گروهی معلوم شد که بین تمامی گروهها اختلاف معنیدار وجود دارد.
یافتههای این پژوهش هم تمرینات همزمان و هم مصرف مکمل الBآرژنین را موجب بهبود سیستم آنتیاکسیدانی در سالمندان میداند. در واقع میتوان این گونه پیشنهاد کرد که سالمندان با بهرهگیری از تمرینات همزمان و مکملیاری الBآرژنین با تقویت سیستم دفاع آنتیاکسیدانی خصوصا SOD باعث ارتقاء سلامت خود از طریق دفع رادیکالهای آزاد توسط آنتیاکسیدانها می-شوند. این یافتهها کمک شایانی در کاهش بیماریهای مرتبط با رادیکالهای آزاد در دوران حساس سالمندی میکند.
مقدمه
با افزایش امید به زندگی، سطح بهداشت، درمان و کاهش مرگ و میر، تعداد سالمندان در جهان در حال افزایش است. پیشبینی میشود تا سال 2050 جمعیت سالمندان به حدود 2 میلیارد نفر برسد که حدود 20 درصد جمعیت کل دنیا را شامل می-شود - . - Borowy, 2011 ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه به واسطهی بمب جمعیتی مربوط به دهه 1360 با جمعیت بیش از حد انتظار سالمندان در آینده روبرو خواهد بود و جمعیت سالمندان ایران به 22 درصد در سال 1425 افزایش پیدا خواهد کرد
سالمندی دورهای از زندگی است که از 60 سالگی شروع میشود. بدون در نظر گرفتن این موضوع که چه عواملی باعث بروز سالمندی میشود، به این موضوع میپردازیم که با افزایش سن چه اتفاقاتی در بدن انسان میافتد. با افزایش سن انسان از لحاظ فیزیولوژیک ضعیف میشود، این مسئله میتواند فرد را بیشتر از پیش مستعد به بیماریهای متنوع کند
یکی از مشکﻻت اساسی و مهم که با افزایش سن در دوران سالمندی ایجاد میشود، تغییر در رونویسی پروتئینها از طریق افزایش شاخصهای آسیب اکسیداتیو می-باشد - . - Nilanjana, LEVINE, & SOHAL, 2001 در واقع یکی از مهمترین تغییراتی که با افزایش سن اتفاق میافتد این است که هموئستاز دفع رادیکالهایآزاد توسط آنتیاکسیدانها بهم میخورد و باعث ایجاد شاخصهای استرساکسایشی بیشتر در دوران سالمندی نسبت به دوران جوانی را شاهد خواهیم بود
مارچی و همکاران در سال 2011 رادیکال-های آزاد - - ROS را به عنوان تنظیمکنندههای کلیدی پیری عنوان کردهاند. در انتهای این مقالهی مروری آمده است که کاهش مرتبط با سن در ارگانیسم به علت تجمع ROS است و این موضوع با اطلاعات به دست آمده از مطالعات سلولی و بیولوژیکی با استفاده از متدهای متفاوت و گونههای مختلف حمایت میشود
رادیکال آزاد به مولکول و یا قطعات مولکولی بسیار واکنشپذیری گفته میشود که در خارجیترین لایهی خود دارای الکترون جفت نشده - منفرد - باشد. وجود الکترون جفت نشده در رادیکالهای آزاد باعث میشود که این مولکولها وضعیت ناپایداری داشته و با دیگر اتمها و مولکولهای مجاور خود واکنش داده تا به حالت پایدار درآیند. بنابراین اگر رادیکالهای آزاد در بدن وجود داشته باشند و دفع نشوند با اتمها و مولکولهای بافتهای مجاور خود واکنش میدهند و ماهیت آنها را از بین میبرند و موجب آسیب به بافتها مختلف بدن میشوند
در حالت طبیعی سیستم دفاعی آنتیاکسیدانی بدن تا حدود زیادی از تجمع رادیکالهای آزاد در بافت های مختلف جلوگیری میکند. بین تولید رادیکالهای آزاد و سیستم دفاع آنتیاکسیدانی بدن تعادل برقرار است. در واقع آنتی-اکسیدانها موجب دفع رادیکالهای آزاد میشوند و سلامت بدن را در مقابل رادیکالهای آزاد تضمین میکنند. عدم تعادل بین میزان تولید رادیکال آزاد و سیستم دفاع آنتیاکسیدانی سبب بهوجود آمدن استرساکسیداتیو میشود که این امر موجب آسیب وارد ساختن به بافتهای مختلف بدن میشود
این عدم تعادل به چند علت ایجاد میشود. یکی از این دلایل افزایش تولید رادیکالهای آزاد بدون تغییر در سیستم دفاع آنتیاکسیدانی بوده و تضعیف سیستم دفاع آنتیاکسیدانی علیرغم تولید رادیکالهای آزاد طبیعی علت دیگر آن میباشد
در نهایت ترکیبی از این دو حالت یعنی افزایش تولید رادیکال آزاد و تضعیف سیستم دفاع آنتیاکسیدانی یکی دیگر از دﻻیل افزایش این رادیکلها و ایجاد استرساکسیداتیو در بدن است - . - Barclay & Hansel, 1991 باید این نکته را مد نظر داشت که رادیکالهای آزاد در غلظتهای کم و طبیعی لازم و مفید میباشند، اما تولید بیش از حد این رادیکالهای فعال و تجمع آنها در بدن سبب بروز فرآیند استرساکسیداتیو شده که با تخریب مارومولکولهای حیاتی سلولها باعث ایجاد آسیب در بافتهای مختلف بدن میشود
رادیکالهای آزاد اکسیژن مهمترین رادیکالهای تولید شده در سیستمهای بیولوژیکی بوده و آنیونسوپراکسید - - - O2 از مهمترین رادیکالهای آزاد در سلول میباشد. آنیونسوپراکسید در نتیجهی احیاء اکسیژن در مسیر زنجیرهی انتقال الکترون و یا از طریق واکنشهای متابولیکی با اضافه شدن یک الکترون به اکسیژن مولکولی تولید میشود - . - Powers & Jackson, 2008 این رادیکال توسط آنزیم سوپراکسیددیسموتاز - - SOD سریعا به پرواکسیدهیدروژن - - H2O2 و اکسیژن تبدیل میشود. در واقع نقش - SODآنزیم سوپر اکسید دیسموتاز - خنثی کردن رادیکال آزاد آنیونسوپراکسید است و فعالیت آن به عنوان یک آنتیاکسیدان مهم مورد تائید میباشد
پرواکسیدهیدروژن ترکیبی فعال است و نسبت به سوپراکسید دارای ثبات بیشتری بوده و به علت توانایی عبور از غشاء سلول دارای خاصیت سمیت سلولی است. اثر سمیت این ترکیب به علت تولنایی آن در تولید رادیکال هیدروکسیل - - OH در حضور یون آهن و مس میباشد. رادیکال هیدروکسیل قادر به عبور از غشاء سلول نمیباشد ولی بسیار فعال بوده و به دلیل دارا بودن خاصیت اکسید کنندگی شدید به سیستمهای بیولوژیک و مولکولهای مجاور خود شدیدا آسیب میزند
شکل شماره :1 عملکرد SOD در دفع رادیکال آزاد آنیونسوپراکسید
از طرفی باید این نکته را متذکر شد که یکی از فرضیههای محبوب که اساس سالمندی را شرح میدهد آسیباکسیداتیو به ماکرومولکولهای مختلف بدن میباشد. ایدهای که مراوید و همکاران در مورد اینکه میزان استفاده از انرژی یک کلید مهم در میزان پیری به شمار میرود، را پیشنهاد کردند.
بر این اساس تاثیر گرسنگی - کاهش کالری دریافتی - بر بقاء و رشد مورد بررسی قرار گرفت. نتیجهای که آنها گرفتند این بود که طول مدت زندگی بر دو اصل استوار است: اول، اساس ژنتیکی و دوم، متوسط سوخت و ساز بدن در طول زندگی. اصل دوم را به نام فرضیهی نرخ زندگی نام گذاشتند.
این اصل بر این نکته اشاره دارد که در طول مدت زندگی میزان متابولیسم به صورت معکوس بوده و هرچه سن بیشتر میشود متابولیسم کاهش مییابد. و اینکه کاهش متابولیسم خود عامل افزایش سن میباشد - . - Pearl, 1928 در دوران مراوید رادیکالهای آزاد هنوز ناشناخته بودند. بنابراین منشاء و علت رابطهی افزایش طول عمر و میزان متابولیسم مشخص نبود. بعدها با شناسایی رادیکالهای آزاد مشخص گردید که سوخت و ساز نیاز به اکسیژن دارد و افزایش متابولیسم باعث تولید رادیکالهای آزاد میشود.
پس افزایش رادیکالهای آزاد اساس فرضیهی مراوید قرار گرفت و فرضیهی استرساکسیداتیو به عنوان منشاء این فرضیه و رابطهی آن با پیری مطرح شد - Chance, Sies, & . - Boveris, 1979 بنابر مطالب ذکر شده اگر در دوران سالمندی یکی از مکانیسمهای بروز استرساکسیداتیو اعم از آنتی-اکسیدانها یا شاخصهای استرساکسیداتیو تغییرات بهبود بخش - افزایش آنتیاکسیدانها یا کاهش شاخص استرساکسیداتیو - یابند، میتوان این گونه اظهار داشت که یکی از عوامل سالخوردگی و زوال کنترل شده و انسان سالمتر و با کیفیت بیشتر و بهتری زندگی خواهد کرد.
یکی از پیشنهادات مهم برای مبارزه با سالخوردگی تجویز ورزش در دوران سالمندی میباشد. اما این که چه سبک تمرین با چه شدت و فشاری باید تجویز شود، خصوصا در دوران حساس سالمندی هنوز مورد بحث است. برای مبارزه با کاهش قدرت در دوران سالمندی تمرینات مقاومتی پیشنهاد شده است که باعث بهبود قدرت و افزایش تودهی عضلانی سالمندان میشود
