بخشی از مقاله
چکیده
هدف اساسی پژوهش حاضر تعیین تاثیر هوش معنوی و وجدان کاری بر بهروری کارکنان سازمان اوقاف وامورخیریه استان خوزستان است. در این تحقیق جامعه آماری شامل کارکنان اداره کل اوقاف و امور خیریه می باشد. در این تحقیق حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 92 نفر محاسبه شده است و همچنین بر اساس جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 92 نفر مورد تایید می باشد. افراد پاسخ دهنده با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان جامعه تحقیق انتخاب شدند.
روش پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر حسب گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی به شمار می آید و از حیث ارتباط بین متغیر های تحقیق از نوع علی می باشد به منظور جمع آوری داده های پژوهشی، از پرسشنامه وجدان کاری استاندارد کاستا و مک گرای - 1992 - ، از پرسشنامه هوش معنوی مقیمی و رمضان - 1391 - ، و از پرسشنامه بهره وری آجیو - 1980 - استفاده شده است.
به منظور بررسی و توصیف ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان از روشهای آمار توصیفی مانند جداول توزیع فراوانی و میانگین استفاده شده است همچنین تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS.18 صورت گرفته و نتایج آزمون فرضیههای پژوهش با استفاده از آزمون فرضیه های تحقیق نشان داد هوش معنوی بر بهره وری کارکنان اداره کل اوقاف و امورخیریه استان خوزستان تاثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین وجدان کاری بر بهره وری کارکنان اداره کل اوقاف و امورخیریه استان خوزستان تاثیر مثبت و معنادار دارد.
.1 مقدمه
در نظام کنونی جهان، بهره وری و ارتقای آن یکی از اهداف عمد سازمان دهای فعال و زنده است. در نظام متحول و پیشرو، اولین گام کوشش برای شناخت و بهره وری و متعاقب آن تلاش برای تعیین عوامل مؤثر بر افزایش آن است که از شرایط الزم و ضروری تحقق رشد و توسعه به شمار می آید. بهره وری عاملی است که با بقا و دوام حیات ملت ها گره خورده و یکی از معیارهای تعیین قدرت در جوامع بین المللی و محافل علمی است. لزوم شناخت توانایی های بالفعل و بالقوه در دنیای بهره وری و سرمایه گذاری های کلان برای اشاعه و گسترش آن از اهم اولویت های امروز نظام اداری و اجرایی کشور است
آنچه موجبات بقای سازمان ها را فراهم می آورد رعایت اصول و شیوه های صحیح انجام کار ها است که سازمان ها در محیط رقابتی محکوم به تمرکز و اجرای بهره وری می باشند. آنچه در این میان برای ما اهمیت دارد رسیدن به نقطه بهینگی در انجام امورات و وظایف سازمانی است. بدون تردید برای داشتن آینده پویا و توسعه یافته و ایستادگی اقتصادی در دنیای پر رقابت امروزی، نیازمند افزایش بهره وری و استفاده حداکثری از حداقل امکانات هستیم. امروزه همه کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه به اهمیت بهره وری بعنوان یکی از ضرور تهای توسعه اقتصادی و کسب برتری رقابتی پی برد ه اند.
از اهداف مهم بهره وری می توان به کاهش هزینه، افزایش تولید و خدمات، افزایش کیفیت و استفاده بهینه از زمان اشاره کرد .بهره وری بدون ارتقای کیفیت، امری بیهوده است. افزایش کیفیت می تواند شامل بهبود امور مادی نظیر تولید کالا و خدمات و بهبود شرایط کار، و امور معنوی مانند بهبود شیوه زیستن، عبادت و اجرای احکام الهی باشد .
یکی از مهمترین اهداف در هر سازمان ارتقاء سطح بهره وری آن است و با توجه به اینکه انسان در ایجاد بهره وری نقشی محوری دارد درخواست های او در سازمان اثری کلیدی بجا می گذارد
به این ترتیب اغلب کشورهای در حال توسعه بمنظور اشاعه فرهنگ نگرش ویژه به بهره وری و تعمیم بکارگیری فنون و روش های بهبود آن سرمایه گذاری های قابل توجهی انجام داده اند. در ایران اهمیت توجه به مقوله بهره وری به دلایل مختلفی از جمله حاکم نبودن فرهنگ و نگرش درست به بهره وری در جامعه، مورد غفلت واقع گردیده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حلقه مفقوده اقتصاد ایران پیش از آنکه سرمایه و یا منابع طبیعی باشد، نبودن وجدان کاری عاملی است که باعث ایجاد نظم در کار و حس انجام وظیفه در افراد می شود
توجه به مفهوم وجدان کاری در سازمان ها، توجه به اخلاق و روابط انسانی است، زیرا اخلاق تعهد، ایجاد می کند و باعث می شود افراد نسبت به وظایف و رفتار شغلی خود به بهترین شکل و بدون وجود کنترل خارجی حساس باشند. وجود وجدان کاری در یک سازمان باعث افزایش بهره وری، تحقق توسعه پایدار، تحول فرهنگی انسان، ثبات مدیریت و نظم اقتصادی می گردد. وجدان کاری تکیه بر فرهنگ و ریشه در باورهای ما دارد. وجدان کاری یا انگیزه انجام کار صحیح را می توان از اساسی ترین فاکتورهای انجام رفتارهای فردی و اجتماعی دانست
از سوی دیگر هوش معنوی، هوشی است که خاص انسان بوده و از طریق آگاهی از یک بعد متعالی می آید، هوشی تحول پذیرکه به او قدرت می بخشد تا خلاق باشد و قوانین و نقش ها را دستخوش تغییرات خود نماید، قادر به انجام اصلاحات بی شمار گردد و بتواند شرایط را به بهترین شکل متحول کند. بروز خود تمام عیار کارکنان و رفتارهای برتر در کار با ورود معنویت به سازمان میسر خواهد بود
تاثیر فوق العاده هوش معنوی بر متغیرهای مهم مدیریت همچون رهبری، انگیزش، خودکنترلی، قابلیت تغییر، ارتباطات، عملکرد و ... و نیز ارتباطش با دیگر انواع هوش سبب می شود معنویت و هوش معنوی به یک موضوع مهم در حوزه مدیریت و سازمان تبدیل شود. مدیرانی که دیدگاه معنوی دارند، نسبت به تغییر، پذیراتر و به دنبال هدف و معنا برای سازمان خود هستند.
اهمیت اتصال به یک کل بزرگتر را می فهمند، ادراک و بیانی فردی از معنویت خود دارند. این افراد از ذهنیت وفور برخوردارند یعنی باور دارند که منابع کافی برای همه وجود دارد و نیاز به رقابت نیست. در نتیجه افراد راحت تر به یکدیگر اعتماد می کنند، اطلاعات و کارشان را به مشارکت می گذارند و با همکاران و اعضای گروهشان هماهنگ می شوند تا به اهداف نهایی خود برسند. افراد در سلسله مراتب سازمان هایی که گرایش معنوی دارند، برای توانمندسازی یکدیگر تلاش می کنند. در موقعیت های تعارض از راهبردهای همکاری برد برد استفاده می کنند
.2 بیان مسئله
امروزه، نقش و اهمیت نیروی انسانی در فرآیند تولید و ارائه خدمات در جوامع بشری به عنوان مهمترین عامل مشخص شده است. با نگاهی به مراحل تمدن بشری مشخص می شود که نقش نیروی انسانی از نیروی کار ساده به سرمایه انسانی تکامل یافته است، چرا که پیشرفت تکنولوژی بدون تحولات نیروی انسانی فاقد کارایی است.
در عصر حاضر دیگر تزریق منابع مالی به عنوان فاکتور اصلی توسعه به شمار نمی آید بلکه تحولات و بهره وری نیروی انسانی با رشد خود سبب ارتقای سازمان ها و به تبع آن توسعه نظام های اقتصادی در جهان می شوند، به نحوی که سرمایه های انسانی میزان سرمایه های مادی را تعیین می کنند. بنابراین رشد بالای بهره وری خصوصا بهره وری نیروی انسانی همه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد.
استفاده صحیح از نیروی انسانی به مثابه ارزشمندترین و بزرگترین ثروت هر جامعه به صورت مسئله ای حائز اهمیت مورد توجه دولت ها بوده است. به عبارت دیگر می توان گفت که انسان هم هدف توسعه و هم عامل آن محسوب می شود و تحقق اهداف توسعه تا حد قابل توجهی به نحوه اداره و مدیریت این ثروت و منبع حیاتی بستگی یافته است. بنابراین بهره وری منابع انسانی یکی از رکن های مهم هر موسسه یا سازمان می باشد
بهره وری نیروی انسانی عبارت است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع، نیروی انسانی و تمهیدات به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان، مدیران و مشتریان. تعاریف دیگر بهره وری را،حداکثر استفاده مناسب از نیروی انسانی به منظور حرکت در جهت اهداف سازمان با کمترین زمان و حداقل هزینه دانسته اند
در سالهای اخیر داده ها و شواهد علمی فراوانی مبنی بر وجود هوشی با نام …SQ» یا هوش معنوی به دست آمده است. بنا به یافته های اخیر، این هوش، نهایی ترین هوش انسان معرفی شده و نقطه عطفی در این زمینه به شمار می آید.
امروزه یکی از موضوعات در حوزه کسب وکارموضوع اصول اخلاقی و سرمایه های معنوی هستند ما باید بتوانیم اثبات کنیم که انسان هایی نیستیم که فقط به پول فکر می کنیم بلکه ما موجوداتی هستیم که معنا و مفهوم خاصی در زندگیمان وجود دارد و به دنبال این هستیم که برای زندگی خود معنا ارزش و هدف بیابیم
هوش معنوی یا …SQ» همان توانایی است که به ما قدرت دیدن رؤیاها و تلاش و کوشش برای دست یافتن به آن رؤیاها را ارزانی می دارد. این هوش زمینه تمام آن چیزهایی است که ما به آنها اعتقاد داریم و نقش باورها، عقاید و ارزشها را در فعالیتهایی که برعهده می گیریم، دارا می باشد.
از هوش معنوی تعاریف متعددی شده است اما تمام این تعاریف انعطاف پذیری در مقابل تغییرات، درس گرفتن از شکست ها ، معنا و هدف در کار ، خودآگاهی ، خلاقیت و توسعه سازمان تاکید می کنند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود.
لوین - 2000 - ، هوش معنوی را این طور تعریف می کند: هوش معنوی زمانی بروز می کند ، که ما بتوانیم معنویت را با زندگی روزانه خود تلفیق کنیم. هوش معنوی از نظر ولمن - 2001 - ظرفیتی است برای پرسیدن سئوالات غایی در خصوص معنای زندگی و همزمان ظرفیتی است برای تجربه کردن ارتباطات یکپارچه بین ما و جهانی که در آن زندگی می کنیم
از سوی دیگر وجدان کاری عاملی است که باعث ایجاد نظم در کار و احساس انجام وظیفه در افراد می شوددر سازمانها اصلاح رفتار و طرز برخورد با کارکنان آن سازمان می باشد تا تمایل آنها را به رعایت قوانین، مقررات و استانداردهای سازمان بسنجد
به عبارت دیگر، وجدان کاری عاملی است که باعث ایجاد نظم در کار و حس انجام وظیفه در افراد می شود
لذا توجه به مفهوم وجدان کاری در سازمانها، توجه به اخلاق و روابط انسانی است؛ زیرا اخلاق، تعهد ایجاد می کند و باعث می شود، افراد نسبت به وظایف و رفتار شغلی خود به بهترین شکل و بدون وجود عامل کنترل خارجی حساس باشند. وجود وجدان کاری در یک سازمان باعث افزایش سطح بهره وری،تحقّق توسعه پایدار، تحول فرهنگی انسان، ثبات مدیریت ونظم اقتصادی می گردد.
.3مبانی نظری تحقیق
بهره وری: بهره وری که یکی از مفاهیم اقتصاد ومدیریت است و این گونه تعریف می شود: »مقدار کالا و یا خدمات تولید شده در مقایسه با هر واحد از انرژی و یا کار هزینه شده بدون کاهش کیفیت یا به این شکل: اثربخشی ضربدر کارایی.« به دیگر سخن بهره وری عبارتست از بدست آوردن حداکثر سود ممکن با بهره گیری و استفاده بهینه از نیروی کار، توان، استعداد ومهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، تجهیزات، زمان، مکان و…به منظور ارتقاء رفاه جامعه. بهره وری به نسبت کار انجام شده به کاری که باید انجام می شده اطلاق می شود
هوش معنوی: هوش معنوی مجموعه ای از قابلیت های سازگارانه ذهنی است که براساس جنبه های غیرمادی و متعالی واقعیت قرار گرفته؛ به خصوص آن جنبه هایی که مرتبط با طبیعت وجودی فرد، معنی سازی فردی، تعالی و حالات مبسوط هوشیاری است. این فرآیندها نقشی سازگارانه در تسهیل معنی سازی فردی، حل مسئله، و استدلال انتزاعی دارند
سیسک - 2008 - 2، هوش معنوی را توانایی کاربرد رویکرد چند حسی در حل مسئله و یادگیری همراه با گوش سپردن به ندای درون معرفی میکند×؟به عبارت دیگر، هوش معنوی خودآگاهی عمیقی استکه فرد بیشتر از جنبه های درونی اش آگاه شده و آنها را درک می کند به گونه ای که بشر در این حالت تنها جسم نبوده بلکه مجموعه ای از فکر، روح و بدن است؟
وجدان کاری: وجدان کاری عاملی است که باعث ایجاد نظم در کار و احساس انجام وظیفه در افراد میشوددر سازمانها اصلاح رفتار و طرز برخورد با کارکنان آن سازمان میباشد تا تمایل آنها را به رعایت قوانین، مقررات و استانداردهای سازمان بسنجد به عبارت دیگر، وجدان کاری عاملی است که باعث ایجاد نظم در کار و حس انجام وظیفه در افراد می شود
وجدان کاری نیرویی است که فرد را متعهد میکند یک سری رفتارهای معطوف به هدف را در سازمان انجام دهد و نیز افکار و سلیقه های متفاوت را برای شکل دهی یک رفتارسازنده همگرا سازد
.4مطالعات پیشین
عبدالرنی و دیگران - 2013 - ، مقاله ای با عنوان تاثیر هوش معنوی بر عملکرد و کار: مطالعه موردی بیمارستان های دولتی شرق مالزی را ارائه کرده اند. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر هوش معنوی بر عملکرد بیمارستن های سه ایالت شرق مالزی انجام شده است. تعداد 506 نفر کارمند زن در با شرایط سنی 45 - 50 سال به عنوان نمونه در این تحقیق شرکت کردند
