بخشی از مقاله
چکیده
هدف: این پژوهش بررسی رابطه نحوه گذراندن اوقات فراغت - با تاکید بر فعالیت بدنی - با فرهنگ سازمانی و فرسودگی شغلی کارکنان اداره برق پاکدشت تهران بود.
روششناسی: روش پژوهش حاضر از نظر نوع، توصیفی - پیمایشی و از نظر هدف، پژوهش کاربردي و از نظر روش جمع آوري داده ها، زمینه یابی - میدانی - می باشد. جامعه آماري پژوهش حاضر را تمام کارکنان اداره برق پاکدشت تهران 250 - نفر - تشکیل داد. براي تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. با توجه به واریانس نمونه مقدماتی و سطح خطاي 5 درصد، تعداد نمونه مورد نیاز 152 انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع و تکمیل گردید و سپس جهت تجزیه و تحلیل آماري مورد استفاده قرار گرفت. روش نمونهگیري مورد استفاده در این تحقیق، روش نمونه گیري تصادفی ساده است.
در این پژوهش از 4 پرسشنامه - جمعیت شناختی، استاندارد فرهنگ سازمانی هافستد - - 1991، فرسودگی شغلی مازلاك - 1985 - و پرسشنامه نیمه محقق ساخته اوقات فراغت - استفاده شد - با مقیاس 5 ارزشی لیکرت از بسیار کم 1 = تا بسیار زیاد . - 5 = پرسشنامه تدوین شده جهت بررسی روایی محتوایی یا صوري در اختیار 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی قرار گرفت. ضریب آلفاي کرونباخ براي پرسشنامههاي فرسودگی شغلی0/87، اوقات فراغت 0/79 و فرهنگ سازمانی 0/83 محاسبه شد. روشهاي آماري و تجزیه و تحلیل دادهها با توجه به نوع پژوهش، اهداف و فرضیههاي پژوهش و نیز نرمال بودن دادهها، شامل آزمونهاي پیرسون، رگرسیون چندگانه و ANOVA بود که تمام تجزیه و تحلیل آماري با استفاده از نرمافزار SPSS20 انجام شد.
نتایج: نتایج توصیفی نشان داد که سن بیشتر کارکنان بین 31 تا 40 سال، بیشتر افراد - 44/8 درصد - مدرك تحصیلی فوق دیپلم و پایین تر داشتند. سابقه شغلی بیشتر افراد 51/3 - درصد - کمتر از ده سال بود. میزان درآمد اکثر کارکنان 41/2 - درصد - کمتر از یک میلیون و هفتصد است. بیشترین زمان اوقات فراغت کارکنان 48/4 - درصد - در شب است و مکانی که براي گذراندن اوقات فراغت سپري میکنند 60 - درصد - در منزل میباشد. مهمترین فعالیت فراغتی کارکنان 40/8 - درصد - فضاي مجازي است و اکثر افراد بیان کردن علت عدم ورزش آنها مشغله زیاد میباشد.
در بخش یافتههاي استنباطی باید اذعان داشت که اوقات فراغت با فرهنگ سازمانی رابطه مثبت و معنی داري وجود دارد - . - r=0/178 بین نحوه گذراندن اوقات فراغت با فرسودگی شغلی رابطه معنی دار و معکوسی وجود دارد - . - r =-0/147 همچنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیر اوقات فراغت با - β= -0/211 - توان پیشبینی معنیداري را براي فرسودگی شغلی دارد. علاوه بر این متغیر اوقات فراغت با - β = 0/239 - توان پیشبینی معنیداري را براي فرهنگ سازمانی دارد.
مقدمه
امروزه بر اثر گسترش تمدن، صنعتی شدن و نفوذ فناوري در جوامع، از فعالیتهاي روزمره بیش از پیش کاسته شده و شاهد ترویج فرهنگ بی تحرکی در محیط کار، خانه و اوقات فراغت می باشیم. از منظر سلامتی عمومی، بی تحرکی ارتباط خطی مستقیم با دلایل منتهی به مرگ و میر از قبیل بیماري هاي قلبی عروقی - کیلین، - 1994، دیابت - ستوده و بختیاري، - 2006، پوکی استخوان - بایلی، - 2013، چاقی - مفلحی و قهرمان تبریزي، - 2008 و سرطان - ایاکریتز، - 2004 دارد و علاوه بر این منجر به افزایش بیماري هاي مرتبط با سلامت روان - روسل و همکاران، - 1987، افسردگی - واندربرگ و هاگرمن، - 1999 و استرس - عبدي و همکاران، - 2007 و همچنین اختلال در ارتباطات اجتماعی - کیلین، - 1994 و رشد شخصیتی - اوسیپ کلین، - 1989 می گردد.
این در حالی است که مشارکت در ورزش و فعالیت بدنی منظم - گذراندن اوقات فراغت به صورت مستمر - میتواند موجبات سلامتی بدن و روان را فراهم نموده و روابط اجتماعی را بهبود بخشد - گروه روانشناسی اجتماعی، . - 1384 از طرفی با رشد سریع و سرسام آور جمعیت شهرهاي بزرگ تقاضا براي استفاده از کامپیوتر و سایر ابزارهاي تکنولوژي نوین افزایش یافته است. لذا اغلب افراد بیشتر وقت و انرژي خود را صرف کار با این وسایل جدید می کنند که این مسأله علت اصلی کم تحرکی شهروندان می باشد.
همچنین اکثر افراد زمان اوقات فراغت1 خود را در فضاي شهري به نحوي سپري می کنند که نیازي به انجام فعالیت بدنی و تحرك نداشته باشند از جمله این فعالیت ها، تماشاي تلویزیون، رفتن به سینما، بازي هاي کامپیوتري و گپ زنی2 اینترنتی می باشد. همچنین در این کشورها، گسترش مراکز ورزش با موانع زیادي رو به رو است که شاید مهم ترین آنها شرایط دشوار زندگی و پایین بودن سطح درآمدي زندگی اکثریت مردم است. افزون بر این، نیاز به زنده ماندن، فرصت کاملاً محدودي براي پرداختن به ورزش را باقی می گذارد - انورالخولی، . - 1381 در این میان آنچه کمتر مورد توجه مسئولان و مدیران قرار گرفته است، برنامه ریزي براي گذران اوقات فراغت از طریق توسعه فضاهاي ورزشی جهت دستیابی به سلامت و سر زندگی افراد می باشد.
در حقیقت اوقات فراغت زمینه تجدید قوا را براي استمرار فعالیت انسان فراهم می سازد - رهنمایی و شاه حسینی، . - 1383 بر اساس این تفکر، امروزه گسترش مراکز ورزشی براي گذران اوقات فراغت شهروندان به ویژه نیروهاي خدماتی، مانند گذشته نه به عنوان یک تفریح بلکه به عنوان یک راه حل استراتژیک در کنار مشکلات زندگی در عصر اطلاعات به مثابه یک نیاز مهم براي سالم و با نشاط زیستن افراد لازم و ضروري می باشد - اعرابی، . - 1386
در دهه هاي اخیر توجه به استرس هاي شغلی و مطالعه روي این مقوله گسترش زیادي یافته است - سعیدي و همکاران، . - 1390 زیرا همه افراد درجاتی از فشار عصبی یا استرس را در محیط کار احساس می کنند و این واقعیت، امري ملموس و انکار ناپذیر در سازمان هاي مدرن امروزي است - انوالخولی، . - 1381 یکی از نتایج استرس هاي طولانی مدت در محیط کار، فرسودگی شغلی است - رهنمایی و شاه حسینی، . - 1383 واژه فرسودگی شغلی نخستین بار توسط فریندنبرگر3 در اواخر دهه 1960، زمانی که وي علائم خستگی را در کارکنان خود مشاهده کرد، تعریف شد، او این پدیده را سندروم تحلیل قواي جسمانی روانی نامید.
رایج ترین تعریف از فرسودگی شغلی را مازلاك و جکسون4 ارائه نموده اند: فرسودگی شغلی سندرومی روان شناختی شامل خستگی عاطفی5 ، مسخ شخصیت6 و کاهش موفقیت فردي7 می باشد. خستگی عاطفی به از بین رفتن منابع هیجانی یا تخلیه توان روحی اطلاق می شود، مسخ شخصیت، تمایلات بد بینانه و پاسخ منفی به اشخاصی است که معمولاً دریافت کنندگان خدمت از سوي فرد محسوب می شوند و کاهش موفقیت فردي به کم شدن احساس شایستگی در انجام وظیفه شخصی و ارزیابی منفی از خود در رابطه با انجام کار تلقی می شود.
پژوهش ها نشان می دهند نوع شغل، شرایط نامناسب کاري، تعارض در نقش، فشار کاري بیش از حد، فقدان حمایت اجتماعی، فرصت هاي کم براي ارتقاء، تغییرات سازمانی و رقابت شدید از عوامل موثر در فرسودگی به شمار می آیند - اسوآهولا و براد هتفیلد، . - 1372 اثرات فرسودگی شغلی به صورت علائم جسمانی - سردرد، ناراحتیهاي گوارشی - ، علائم روانی - افسردگی، خشم - و علائم رفتاري - افت کاري، غیبت - ظاهر می شوند - سعیدي و همکاران، . - 1390 یکی از اثرات ورزش، مقابله با فشارها و استرس ها است، تحقیقات بی شماري درباره شیوه هاي کاهش فشار روانی به کمک ورزش صورت گرفته که اکثر آنها نشان می دهند ورزش و فعالیتهاي بدنی می تواند موجب کاهش فشارهاي روانی شود.
در تحقیقی تحت عنوان اثر ورزش بر سلامت بیماران اعلام کرد: ورزش کمک مهمی در به وجود آوردن احساس تندرستی و همچنین افزایش تحمل فشارهاي روانی زندگی دارد، وي در تحقیقات مشترك خود با لافتین9 تمرینات هوازي - سبک - را در کاهش آثار فشارهاي روانی شدید و مزمن مفید دانست - رهنمایی و شاه حسینی، . - 1383 در مطالعه اي دیگر مشخص شد حتی یک جلسه ورزش هاي هوازي و بی هوازي می تواند اثرات مثبتی بر خستگی و عصبانیت داشته باشد.
