بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش درمیان بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شیراز می باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی - تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی بازنشستگان آموزش و پرورش شهر شیراز بودند، بدین منظور تعداد 400 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و با استفاده از پرسش نامه استاندارد مورد بررسی قرار گرفتند.
تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های مختلف آماری توصیفی شامل میانگین، فراوانی و نیز آمار استنباطی شامل آزمون t گروه های مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تحلیل واریانس ANOVA از طریق نرم افزار کامپیوتری spss صورت گرفت .
نتایج نشان داد که بین مدت بازنشستگی و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت رابطه معنی دار و مستقیم و جود دارد. علاوه بر آن نتایج نشان داد حدود نیمی از بازنشستگان یعنی 53/5 درصد در اوقات فراغت خود ورزش می کنند و بیشتر به ورزش پیاده روی، کوهنوردی و دویدن می پردازند. سایر نتایج نیز با توجه به آزمون فرضیه ها در متن تحقیق آمده است.
مقدمه
اوقات فراغت به عنوان یک پدیده ی فرهنگی اجتماعی که در ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیز موثر است، موضوع مشترک تمامی اقشار جامعه است. اوقات فراغت به سبب داشتن ویژگی های خاص، هم طرف توجه و عنایت دست اندرکاران تعلیم و تربیت و مسئولان امور فرهنگی، و هم روانشناسان و جامعه شناسان قرار گرفته است. در این میان نوجوانان و جوانان بیش از سایر اقشار جامعه در کانون توجه قرار گرفته اند، اما متأسفانه سالمندان و بازنشستگان، یعنی یکی از موثرترین گروه های جامعه، به فراموشی سپرده شده اند
مطالعات در سراسر جهان بویژه کشورهای در حال توسعه نشان داده است که خصوصیات فیزیولوژیکی، کنشی، ساختاری، ذهنی و عاطفی بازنشستگان به طور مشخص از خصوصیات جوانان یا حتی میانسالان متفاوت است. بعضی از این افراد دارای توانایی های هستند که در صورتیکه بدرستی بکار گرفته شوند تاثیر قابل توجهی در امور اجتماعی داشته باشند. پیر شدن جمعیت بویژه جمعیت کهنسالان، برای تمامی کشورهایی که خواستار فراهم آوردن امنیت و رفاه برای تعداد رو به رشد افراد بازنشسته خود هستند، یک چالش واقعی محسوب می شود
در جهان پر تنش امروز که انسانها به دلیل مشغله فراوان، همواره احساس خستگی می کنند اهمیت اوقات فراغت بر کسی پوشیده نیست. الگوی فراغت می تواند تاثیر مثبتی بر وضعیت زندگی و میزان لذت بردن افراد از زندگی داشته باشد، این تاثیر به فرد محدود نشده، بلکه وجود الگوهای فراغت مناسب به برنامه کلان هر جامعه نیز کمک خواهد کرد
جامعه شناسان معتقدند که فراغت مفهومی کاملاً نو است که با صنعتی شدن جامعه و شهرنشینی به وجود آمده است و نمی توان آن را با مفهوم بیکاری در قرون گذشته مقایسه کرد
بدلیل رشد فزاینده تعداد بازنشستگان بسیاری از کشورها از یکسو، محدودیت های فیزیکی و روانی ناشی از افزایش سن و کهولت از سوی دیگر مشکلات زیادی را برای فرد بازنشسته که اکنون سالمند شده است، خانواده او و جامعه ایجاد می نماید
اخیراً در اغلب جوامع واز جمله ایران اقداماتی جهت رفع معضلات بازنشستگان شروع شده است، ولی از آنجا که مشکلات و نیازهای افراد بازنشسته و سالمند با سایر افراد متفاوت است، بنابراین بهتر است قبل از هر گونه برنامه ریزی وضعیت موجود بازنشستگان از نظر اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و نحوه گذران اوقات فراغت مورد بررسی قرار گیرند.
پیشینه نظری اوقات فراغت
کلمه انگلیسی " "Leisure که به اوقات فراغت ترجمه شده است به فارسی معادل کلمه تفریح به کار می رود و به اوقاتی اطلاق می شود که افراد از پرداختن به کارها و وظایفشان فراغت حاصل نموده اند. فراغت به معنای آسودگی و آسایش است و اصولاً در مقابل اشتغالات و درگیری های روزمره که معمولاً باعث خستگی می گردند به کار برده می شود. از اوقات فراغت تعاریف زیادی شده است. دومازیه جامعه شناس فرانسوی اوقات فراغت را مجموعه فعالیت هایی می داند که شخص پس از فراغت از تعهدات شغلی، خانوادگی و اجتماعی، با میل و اشتیاق به آن می پردازد و غرض از آن استراحت، تفریح، توسعه دانش و کمال رساندن شخصیت فرد است
از مشخصات فراغت در جوامع کنونی این است که دیگر فراغت به طبقات ممتاز و متنعم اختصاص ندارد بلکه به طبقات دیگر نیز تعمیم یافته است و پرداختن به انواع و اقسام صور فراغت همگانی شده است. طی سال های اخیر با فشار افکار عمومی خواست همگانی، دولت ها ناگزیر به اتخاذ تصمیمات برنامه ریزان و سرمایه گذاری در امور رفاهی و تفریحی مردم شده اند
اوقات فراغت و نحوه ی گذران آ ن یکی از شاخص های اساسی سبک زندگی نیز به شمار می رود. به بیان دیگر شیوه زندگی افراد معمولاً خود را در گذران اوقات فراغت نشان می دهد. در دنیای جدید این ماکس و بر بود که با طرح گروه های منزلتی راه را برای مطالعات سبک زندگی و فراغت و اهمیت دادن به آن باز کرد. پس از او وبلن با طرح مصرف هم چشمانه بررسی های جدید سبک زندگی و فراغت طبقات تن آسا را مطرح کرد
