بخشی از مقاله
فضای عمومی شهری و نقش آفرینی آن در تعاملات اجتماعی
(نمونه موردی : میدان شهدا اهواز)
چکیده
فضای عمومی شهری ، بستر ساز هویت های جمعی و حریمی است که همه ساکنین بتوانند در این محدوده به تعاملات اجتماعی بپردازند. همچنین مکان هایی برای گفت و گو و هم اندیشی و ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری فراهم می آورد. به عبارتی این عرصه تجلی گاه فعالیت های شهری است. در فضاهای شهری با توجه به شرایط فرهنگی و موقعیت های اجتماعی پدیدار شده ، مردم برای سکنی گزیدن ، گرایش به مکان هایی دارند که از امتیازات اجتماعی بالاتری برخوردار باشند و موجب ارزش گذاری مکانی به بعضی از فضاها می شوند. در این میان شهروندان به عنوان فعالان عرصه عمومی و کاربران فضای شهری در این بستر به تعامل و کنش مشغولند. در این مقاله سعی شده است تا با شناسایی متغیر های اثر گذار بر رضایت مندی شهروندان از فضاهای عمومی شهر ، شاخصه ها و معیار های موثر بر آن مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. همچنین با استفاده از روشی توصیفی – تحلیلی و مطالعه اسنادی به بررسی تعاریف و مفاهیم فضاهای عمومی شهری و عوامل موثر بر محتوا و کارکرد های کالبدی در میدان شهدا اهواز به عنوان یک فضای عمومی تاثیر گذار در این شهر پرداخته و نهایتا نکاتی از منظر هویت مکانی و دسترسی های مناسب به خدمات برای شهروندان در فضاهای شهری را ارائه می کند.
واژههای کلیدی: فضای شهری ، اجتماع ، تعاملات اجتماعی ، هویت
-1 مقدمه
بسیاری از نظریه پردازان شهرسازی معتقدند که فضای شهری، به عنوان یکی از اجزای اصلی در یک شهر سالم نقش عمده و مهمی در برنامه ریزی و توسعه شهری دارند. در آستانه هزاره سوم فضاهای عمومی شهری به عنوان مکان سوم (کارمونا،(2007 که نقش اساسی در برقراری تعاملات اجتماعی ایفا می نماید مورد توجه جدی قرار گرفته و به کانون تمرکز دانش – حرفه طراحی شهری بدل گردیده اند. فضای شهری، مکان هایی هستند که به عموم شهروندان تعلق داشته، منحصر به جنبه کالبدی و فیزیکی نبوده و در حقیقت با حضور انسان و فعالیت اوست که معنا می یابند.(کاشانی جو، .(1389
1
فضای عمومی شهری به شکلی ایده آل خود محل انجام تظاهرات سیاسی و گردهمایی محسوب می شود و مکانی خنثی برای تعاملات اجتماعی، در آمیختن با گروه و برقراری ارتباط با دیگران است. در این قلمرو یادگیری امور اجتماعی، رشد فردی و تبادل اطلاعات صورت می گیرد (لوکایتو – سایدرس وینرجی، .(1998 در ایران بعد از اسلام صحن مساجدمکانی برای تجمع و انجام فعالیت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مسلمانان بود و همچنین بازارها نقش مهمی نه فقط در حوزه اقتصادی بلکه در حوزه اجتماعی بر عهده داشتند، از دوران یونان باستان تا قرن بیستم، شهروند اروپایی مهم ترین و مردمی ترین رویداد های جمعی خود را در میدان برگزار می کرد. واژه یونانی آگورا و رومی فوروم به معنای تجمع شهروندان بود.(پاکزاد، (1383 و این فضاها نقش مهمی در برقراری روابط اجتماعی افراد ایفا کرده اند، اما امروزه روابط اجتماعی در فضاهای عمومی متاثر از تضاد بین تقاضا برای ایجاد فضای اجتماعی و نیاز جوابگویی به حرکت با خودرو است.(کارمونا، (1966 همچنین توسعه سریع رسانه های خبری، ظهور شبکه های اجتماعی و به همراه آن سرعت گرفتن زندگی شهری و نیز همراهی مردم با این جریان بی پایان اطلاعات منجر به امکان ارتباط غیر مستقیم اشخاص با یکدیگر شد؛ همچنین نادیده گرفتن کالبد فضاهای شهری در ایران از جانب مسئولین و مدیران شهری و کیفیت نامناسب آن ها نیز یکی دیگر از عوامل گسست مردم از فضاهای شهری است.(رضازاده، (1381 و بدین ترتیب نقش شهر به عنوان مکان بارز ملاقات و تعامل برای شهروندان کاملا تغییر یافت، که نهایتا باعث شد فضاهای عمومی به یکباره عمده کارکرد گذشته خویش را از دست داده و با چالش ها و مفاهیم جدیدی رو برو شوند؛ در این میان توجه به مفاهیم مربوط به پایداری شهری با هدف توجه به نیازهای انسان امروزی مورد توجه خاصی قرار گرفت.
موضوع اصلی مقاله حاضر باز شناسی و باز طراحی فضاهای عمومی شهری و نحوه تاثیر آن در تسهیل تعاملات اجتماعی است که سه محور اصلی کیفیت فضای شهری، تعاملات اجاماعی در فضای شهری و کالبد فضای شهری را در پایدازی یک فضای باز عمومی موثر مطرح کرده است و برای هر یک معیارهایی را تعریف و به معرفی و آزمون معیارهای اصلی تشکیل دهنده آن در نمونه موردی میدان شهدا شهر اهواز پرداخته و نهایتا در پی توفیق سه معیار اصلی عنوان شده در پایداری فضای شهری مورد مطالعه می باشد.
-2 پیشینه پژوهش
طی 50 سال اخیر پایداری در فضاهای شهری به عنوان یکی از موضوعات مورد بحث در شهرسازی قرت بیستم مطرح شده است. از جمله اولین صاحبنظران که به مسایل زیست محیطی در فضاهای شهری توجه نشان داده بود، سرگئی چرمایف می باشد. در نظر او اتومبیل شخصی عامل تباهی زندگی انسانی است. او عرصه های زندگی جمعی و زندگی خصوصی را در شش دسته تقسیم بندی نمود: فضاهای همگانی شهری (شاهراه ها، پارک های شهری)، فضاهای نیمه همگانی شهری ( ساختمان شهرداری، پایانه مسافربری، پارکینگ ها)، فضاهای همگانی ویژه، فضاهای خصوصی ویژه (باغ های همگانی، انبار) ، فضاهای خصوصی خانواده، فضاهای خصوصی فرد. (چرمایف،(1376 او حتی پیشنهادات استفاده از دوچرخه کرایه ای را برای فضاهای متراکم داخل شهرها ارائه نمود.پس از طرح رویکرد توسعه پایدار در اوایل دهه1990 ، نظریه پردازان مختلفی بر جنبه های گوناگون آن تمرکز نمودند. از جمله گراهام هاگتون و کولین هانتر در کتاب " شهرهای پایدار"بر ارتباطات سازنده میان ساختمان ها، مسیرها و فضاهای باز و به عبارت دیگر یکپارچگی بین طراحی در مقیاس تک بنا و طراحی شهری بعنوان عامل ایجاد پایداری تاکید نمودند. هوگ بارتون در کتاب خود با نام "سکونتگاه های پایدار"؛ به ویژگی هایی که زیستگاههای انسانی را پایدار می نمایند اشاره می کند و از جمله وجود شبکه فضاهای باز را برای مدیریت آلودگی، حیات وحش، انرژی، آب، فاضلاب و نیز افزایش ایجاد فضای سبز محلی ضروری بر می شمارد.ریچارد راجرز دیگر صاحبنظر با گرایش پایداری است که در اثر خود تحت عنوان " شهرهایی برای یک
2
سیاره کوچک" عرصه عمومی را بهعنوان عامل مشوق اجتماعی و تحرک در شهرها معرفی می نماید. زیرا که اعتقاد دارد یک شهر پایدار باید دارای مشخصه هایی چون عدالت، زیبایی، خلاقیت، بوم شناسی، فشردگی و چند مرکزی، تنوع و در نهایت ارتباطات آسان باشد که اطلاعات هم بصورت چهره به چهره و هم الکترونیکی مبادله شود(( Carmona et al.,2003 در جدول 1، مشخصات مهمترین صاحبنظران با ملاحظات پایداری و محیط زیستی نمایش داده شده است.
جدول:1 صاحبنظران با ملاحظات پایداری و محیط زیست (کاشانی جو،(1389
-3 فضای عمومی شهری
در شهر باستانی و شهر اسلامی، اصلی ترین شکل گذراندن اوقات فراغت، گشت و گذار در شهر بود. این گذار با حضور در فضاهای عمومی شهر انجام می شد. بازارها، مساجد، تکیه ها، خیابان ها و میدان ها در طول دوران شهرنشینی اسلامی، یکی از راه های شهرنشینان برای گذراندن اوقات فراغت خروج از شهر بود. این بازگشت به غیر شهر و به طبیعت، معنایی نمادین داشتهو راهی برای گریز از تنش های زندگی شهری نیز بوده است و باید گفت در شهر مدرن نیز هنوز به مثابه یکی از روش های اساسی " استراحت"، مطرح است.با وجود این، با گذشت زمان شاهد افزایش فضاهای فراغتی در درون شهرها بوده ایم و شهروندان تمایل کمتری به خروج از شهر داشته اند. در ایران اوایل قرن 20 و اواخر دوره قاجار با ظهور شهر مدرن، این امر بروز یافت. ایجاد سینماها، چایخانه ها، باغ ملی، باغ وحش و پارک ها در شهر های بزرگ موید این امر است. در دهه های اخیر با تغییرات فرهنگی و اجتماعی وسیعی که پدید آمده، شاهد افزایش فضاسازی برای گذراندن اوقات فراغت هستیم (بورموسوی،.(35:1390 بنابراین بنابراین امروزه برنامه ریزی برای گذراندن فراغت ارتباط نزدیکی با برنامه ریزی شهری بویژه برنامه ریزی کاربری زمین پیدا کرده است. زیرا که ساماندهی فضایی و تامین امکانات فراغتی تا حدود زیادی به کمیت و کیفیت فضاهای شهری و تجهیزات آنها وابسته است. (مهدیزاده، (287:1385 فضای عمومی متعلق به عموم است و عموم برای تعامل، تفریح، فراغت، گردهمایی در این فضا جمع می شوند. فضاها شامل طیف
گسترده ای از انواع فضاهای عمومی تا خصوصی می باشند. به عبارت دیگر هر فعالیت و رفتار، حریم و قلمروی خاص خود را داراست، و متقابلا هر فضا نیز دارای حریم و حرمت خود می باشند. نیازها چه مادی، چه روحی و روانی، بسته به خصوصیات خود
3
در فضای خصوصی و خلوت، یا عمومی و گروهی برآورده می گردند. این فضاها در فرهنگ ما دارای سلسله مراتب خاص خود می باشند. به بیانی ساده می توان فضاهای موجود در شهر را به لحاظ نحوه استفاده از آنها به سه دسته کلی تقسیم بندی نمود: فضاهای خصوصی: آن بخش از فضاهای شهر که به صورت خصوصی توسط اشخاص تحت تصرف یا تملک فرار گرفته و مورد استفاده قرار می گیرد. فضاهایی چون: خانه های مسکونی، حیاط ها و باغ های خصوصی از این جمله اند.
فضاهای نیمه خصوصی/ نیمه عمومی: آن دسته از فضاهای موجود در شهر که به علت محدودیت در هدف و کاربری آن توسط گروهی خاص از افراد مورد استفاده قرار می گیرد، فضاهایی چون: مجتمع های مسکونی و محوطه های آنان ورزشگاه خا و نمایشگاه ها (پاکزاد،.(77:1388
فضاهای عمومی عرصه تجلی روابط اجتماعی است، اینگونه فضاها در مقیاس شهری به عنوان عرصه نمایاندن و رویت پذیر شدن ذهنیت اجتماعی جدید اخمیت ویژه ای دارند. فضاهای عمومی مکانی برای " دیدن و دیده شدن" مردم هستند و اهمیت بسیاری در تحلیل زندگی اجتماعی دارند. در واقع فضاهای شهری می توانند با تغییر الگوهای رفتاری افراد، نوع و میزان روابط اجتماعی را تغییر دهند. فضاهای عمومی شهری، شهر را از مکانی خشک و تصنعی به مکانی برای سکونت تبدیل می کنند. (سرایی و همکاران،.(31:1391 بی تردید سرزندگی شهرها و پویایی مستمر آنها به نحوه حضور شهروندان در آن بستگی دارد ، فضاهای عمومی بخش مهمی از نیازهای شهروندان به خصوص نیازهای فراغتی را تامین می کنند. در نهایت، گذراندن فراغت در زندگی شهری بدون در نظر گرفتن فضاهای عمومی بی معناست( مدنی پور، .(79:1384 لذا پیش از هر برنامه ریزی جهت فراغت به دست آوردن شناخت از ویژگی های فضاهای عمومی شهری ما را هر چه بیشتر به این مهم نزدیک تر می نماید، زیرا گذراندن اوقات فراعت مانند هر فعالیت فردی و اجتماعی به محیط کالبدی که قابلیت بر طرف کردن نیازهای فعالیتی و روانی آن را داشته باشد نیاز دارد. در این میان فضاهای عمومی و با کیفیت شهری می توانند بسیاری از نیازهای اوقات فراغت را برآورده سازند، شهرهای ایران از نظر کالبدی دارای ویژگی های مشابهی هستند؛ در بسیاری از آنها ساختار کهن شهر با توسعه شهر و استفاده هرچه بیشتر از اتومبیل، از هم پاشیده شده و ساختار جدید شهر با رشدی نامتعادل در حوزه های مختلف توسعه پیدا کرده است (پور محمدی و سبحانی،.(53:1388 از سوی دیگر عدم تعدل در جنبه های اجتماعی و مراکز تجمعی شهر موجب بروز مشکلات اجتماعی شده است که یکی از آنها کمبود فضای مناسب برای گذراندن اوقات فراغت، مردم به ویژه جوانان است. بررسی فضاهای اجتماعی و پیشنهاد راهکارهایی برای ارتقای کیفیت فضاهای اجتماعی موجود در بافت شهری می تواند مشکلات موجود را کاهش دهد (عربلو و همکاران،.(29:1391 هر چند فضاهای مختلف ورزشی، تفریحی و عملکردی در شهرها برای گذراندن اوقات فراغت افراد در سنین متفاوت ایجاد شده اند، اما فضاهای عمومی و با کیفیت شهری می توانند به عنوان یک قرارگاه رفتاری، بسیاری از نیازهای اوقات فراغت را برآورده سازند. برای تحلیل رابطه بین فضاهای شهری و اوقات فراغت می توان از مفهوم قرارگاه رفتاری استفاده نمود. قرارگاه رفتاری یا مکان – رفتار عنصری برای تحلیل محیط است و وابستگی و هماهنگی دو مفهوم مکان و فعالیت را توضیح می دهد.
-4 شرایط طراحی فضای عمومی
به منظور بهره مندی هر چه بیشتر از یک محیط کالبدی، لازم است محیط کالبدی دارای ویژگی های کالبدی و معنایی خاص باشد. درباره فضاهای عمومی شهری و گذراندن اوقات فراغت، انتظار می رود که این فضاها به گونه ای طراحی شوند که با داشتن شرایط و ویژگی هایی خاص، زمینه را جهت عملکرد متناسب و بروز رفتارهای مناسب گذراندن اوقات فراغت در آن محیط کالبدی فراهم آورد. الگوهای جاری در فضاهای عمومی شهری شامل تفریح، ورزش، تعاملات اجتماعی و ... است. از این رو
4
فضاهای عمومی شهری باید شرایط ایجاد رفتارها را داشته باشند. به عبارتی فضاهای عمومی شهری باید به گونه ای طراحی شود تا سازگاری با فعالیت هایی که در آنها انجام شود را داشته باشند. این شرایط طراحی را به سه گروه کلی زیر می توان تقسیم کرد:
-1-4 توسعه و تسهیل تعاملات اجتماعی
محیط کالبدی را می توان مولفه ای مهم در تعامل انسان با دیگران دانست. انسان به عنوان نظامی سازماندهی شده، پویا و مستعد یادگیری، قادر به اصلاح رفتار در مقابل تغییرات محیط است. تعامل اجتماعی به نقش اجتماعی و روابطی که فرد در گروه دارد بستگی دارد هر تعامل اجتماعی موقعیتی داشته و در جایی خاص و دوره زمانی ویژه ای رخ می دهد؛ بنابراین تعامل اجتماعی به تقسیمات مکانی و زمانی محدود می شود. بعضی از این نقش ها با ارتباط چهره به چهره و در گروه های بزرگ تر با صحبت، سیمای ظاهری و وضعیت بدن صورت می گیرد. در هر صورت مکان و ویژگی آن، موضوع مهمی در فرآیند تعامل اجتماعی است. به طور کلی همجواری، تجانس، تراکم، موقعیت و هدف، عوامل اوله و اصلی ایجاد تعامل میان افراد هستند و می توانند باعث همکاری و رقابت شوند (فلاحت و کلامی،.(90:1388 الگوهای تعامل اجتماعی و قابلیت های محیط ساخته شده به این علت مهم هستند که میان تعامل اجتماعی و تعلق مردم به محیط های اجتماعی و ساخته شده، رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد. یکی دیگر از عوامل محیطی مهم و موثر بر تعامل اجتماعی، تعداد افراد موجود برای تماس در یکمحدوده فضایی است. به اعتقاد آلتمن میزان تماس اجتماعیصلوبم افراد در وضعیت ها و حتی در اوقات مختلف روز متفاوت است و افراد عمدتاً از مکانیسم های تنظیم خلوت مثل دستکاری محیط کالبدی خود استفاده می کنند و تماس های اجتماعی خود را در سطح مطلوبی نگه می دارند. فضاهای عمومی شهری نیز نقش مهمی در تامین نیاز اجتماعی افراد، تعامل افراد با یکدیگر و توسعه روابط فردی و اجتماعی دارند. با توجه به این که برخورد ها و روابط اجتماعی در فضاهای شهری و اوقات فراغت افزایش می یابد. بهتر است محیط کالبدی به گونه ای طراحی شود که بتواند زمینه را جهت توسعه تعاملات اجتماعی افراد در اوقات فراهم آورد. از این رو فضاهای عمومی شهری با داشتن ویژگی های خاص کالبدی می توانند قابلیت تامین نیازهای اجتماعی افراد را داشته باشند وبا شرایط مناسب بروز روابط اجتماعی را تسهیل بخشند (خادم الحسنی و صفی خانی، (1390 :6
-2-4 ایجاد احساس امنیت و آسایش روانی و جسمی
یکی از شرایط لازم در فضاهای عمومی شهری برای عملکرد مطلوب آنها و تسهیل بروز رفتارهای مناسب در اوقات فراغت وجود امنیت و آسایش جسمی و روانی و استفاده از این قابلیت توسط استفاده کنندگان از آن فضای عمومی است، به گونه ای که این فضای عمومی با دارا بودن این شرایط در سطوح مختلف روانی تامین کننده رفتارهای خاص در افراد است و همساختی رفتار و محیط را تامین خواهد کرد. از آن جایی که بروز هر رفتاری از شخص، نتیجه تفکرات و مسائل روانی و احساسی اوست لذا با احساس امنیت توسط شخص در یک فضای شهری به عنوان قرارگاه رفتاری، امکان بروز رفتارها و فعالیت های مثبت همراه با احساس آرامش و لذت از فرد انتظار می رود. بنابر ماهیت فعالیت های اوقات فراغت، این فعالیت ها اختیاری هستند لذا وقوع آنها در درجه اول نیازمند آسایش جسمی و روانی است (کاظمی و ظاهری، .(7:1387 بر همین اساس در طراحی فضای عمومی برای اوقات فراغت باید سعی شود که به این امر مهم توجه گردد و تا حد امکان باری همه کاربران با توجه به وضعیت جسمی و روانی آنها این شرایط فراهم شود تا در مجموع با ایجاد شرایط مناسب بتوان به آسایش و استفاده صحیح اقراد نائل شد. برای حصول به این امر، فضاهای عمومی شهری باید توانایی و قابلیت انطباق با نیازهای روانی و جسمی انسان را داشته باشند (فلاحت و کلامی،.(91:1388
5
-3-4 ایجاد احساس لذت، رضایتمندی و تعلق
کیفیت طراحی فضاهای عمومی شهری به عنوان یک قرارگاه رفتاری برای اوقات فراغت نقش مهمی در میزان رضایتمندی افراد دارد. چگونگی گذراندن اوقات فراغت بر اساس دیدگاه، توقعات و انتخاب فردی اشخاص متفاوت است. اما آنچه که در تکثر افرتد مشترک به نظر می رسد توجه به لذت و بهره مندی از این اوقات است. احساس لذت زمانی اتفاق خواهد افتاد که فرد به حد نسبی از اساس جسمی و روحی رسیده و فارغ از مور مفید کننده باشد. بنابراین توجه به این مهم در فضاهای عمومی شهری برای اوقات فراغت ضروری است و این امر محقق نخواهد شد مگر این که طراحی فضاها با توجه به موقعیت اجتماعی و سنی افراد و بر اساس علائق، خواسته ها و فعالیت های جاری افراد انجام شود و همساختی بین فضاهای عمومی شهری (محیط کالبدی) و رفتارهای انسان به وجود آید به عبارت دیگر در این فضاها رابطه ای سازگار بین رفتار افراد و مکان ایجاد شود (همان، .(92
-5 کیفیت فضای عمومی شهری
کیفیت واژه ی مبهمی است که هر یک از نظریه پردازان تعاریف مختلفی از آن ارائه نموده اند، به طور مثال اسکومیکر کیفیت زندگی را " رضاتمندی هه افراد از زندگی" تعریف می کند . ( Schoemaker, 1990) یا کاتر کیفیت زندگی را " یک شادی یا رضایت فردی از زندگی و محیط زیست" ازجمله نیازها و خواسته ها، آرمان ها و اولویت شیوه زندگی و دیگر عوامل ملموس وغیر ملموس می داند که به طور کلی خوب بودن را تعیین می کند .(Cutter,1985) اما تعریف مارانز بیان دقیق تری دارد، وی عنوان می کند که کیفیت قضایی مانند فضای باز عمومی، یک پدیده ذهنی است که هر کس ادراک متفاوتی از آن فضا دارد. بسیاری از مطالعات نشان می دهند که فضای باز شهری به جنبه های مختلفی از کیفیت زندگی مانند سلامتی جسمی و روانی، تعامل اجتماعی، میزان جرایم و ارزش اقتصادی اموال وابسته اند. (Marans,1988)
برای بیان بهتر اثر کیفیت در ایجاد پایداری فضای شهری باید گفت زماننی که کیفیت فضای شهری ارتقا می یابد شاهد افزایش حضور شهروندان و نیز تکرار حضور آنها در فضا خواهیم بود که همین امر سبب به وجود آمدن حس مکان در شهروندان شده و
منجر به نظارت پذیر شدن فضا می شود که نهایتاً به پایداری فضای شهری منجر خواهد شد.
-1- 5 معیارهای کیفیت فضای عمومی شهری
متیو کارمونا در کتاب خود تحت عنوان " مکان های عمومی – فضاهای شهری"در سال 2003 معیارهای کیفیت فضای شهری را به 7 بخش زیر تقسیم می کند. پس از معرفی آنها، معیارهای کیفیت فضاهای شهری در نمونه موردی مورد مطالعه قرار گرفته است.
جدول:2 تطبیقی زیر معیارهای کیفیت فضای عمومی شهری (Carmon et al,2003)
-6 تعاملات اجتماعی در فضای عمومی شهری
فضایی را " فضای شهری" می نامند که در آن " تعاملات اجتماعی" صورت می پذیرد. ( نقی زاده، (1389 وفضای عمومی شهری باید موجب تقویت روابط اجتماعی شود؛ بدین منظور توجه به ابعاد انسانی در شهرهای امروزس مورد توجه بسیاری قرار گرفته که این سیاست در بهبود روابط ظریف اجتماعی درون جامعه و پس از آن در منطقه بسیار موثر است. انسان، مستقل از نژاد، سن و یا وضعیت، به ایجاد تعامل اجتماعی در فضای عمومی علاقمند است.
فضای شهری در مفهومی عام، ارتباط متقابل میان روابط و رفتارهاست. در یک زندگی شهری، فضای شهری ضمن آنکه محل همجوتری هویتهای فردی است، خود به مثابه مهم ترین عامل احراز هویت بوده و بر رفتار ها و روابط انسانی تاثیر می گذارد. علاوه بر این فضای شهری به عنوان یک فضای عمومی محل ظهور و حیات بخشی اندیشه ها و خواسته های فردی و اجتماعی انسان هاست. یعنی مهم ترین مرکز ادراکات اشتراکی آدمی است و به همین دلیل در توسعه انسانی حوامع نقش پر اهمیتی را داراست (صدری،.(1385 ارتباطات بین تعاملات اجتماعی و پایداری در فضاهای عمومی شهر را می توان اینگونه تحلیل نمود که ارتقای تعاملات اجتماعی احتمال وقوع رویدادها و خاطرات جمعی را افزایش داده که باعث بوجود آمدن حس مکان در فضا و در نتیجه پایداری فضای شهری را خواهد شد.
-1-6 معیارهای تعاملات اجتماعی
گل در کتابش با عنوان " زندگی بین ساختمانها" در سال 1996 معتقد است که از طریق طراحی و با برخی محدودیت های منطقه ای، اقلیمی و اجتماعی ممکن است بر تعداد استفاده کنندگان از فضا، بر دوام عملکردها و نحوه گسترش آنها در محیط تاثیر گذلشت. از نظر او فعالیت های بیرونی در فضاهای باز عمومی به سه دسته می توانند تقسیم شوند:
