بخشی از مقاله
چکیده
پروبیوتیکها به عنوان میکروارگانیسمهایی تعریف میشوند که به منظور پایداری جمعیت میکروبی مفید و مقابله با میکروبهای بیماریزای دستگاه گوارش در تغذیه طیور بکار میروند. اثر مورد انتظار که از یک محصول پروبیوتیک به طیف وسیعی از سویههای میکروارگانیسم و شیوههای تولید محصول آنها با فعالیتهای متابولیک متنوع وابسته است.
همچنین توانایی کلونیزاسیون در روده، احتمالا مسئول متنوع بودن اثر آنها بر نتایج بدست آمده میباشد. گونههای قادر به کلونیزاسیون مثل لاکتوباسیلوس و انتروکوکوس و گونههای غیرکلونیزاسیون باسیلوس، اسپورها و ساکارومایسه سرویسه میباشند. حتی گونههای حاصل از سویههای مختلف و سویههای مختلف از گونههای متنوع ممکن است اثرات متنوعی داشته باشند. ترکیب فعال محصولات پروبیوتیک یک سویه زنده از باکتری، اسپور یا مخمر میباشد. کیفیت هر گرم از محصول به صورت واحد تشکیل دهنده کلونی - c.f.u - بیان میشود.
-1تعریف پروبیوتیک
برای عبارت پروبیوتیک، که معادل فارسی آن - زیست یار - میباشد، تعاریف متعددی ارائه شده است. اولین بار در سال 1965 توسط لایلی 1 و استیلون2 به منظور توصیف عوامل محرک رشد که بوسیله میکروارگانیسمها تولید میشوند، ارائه گردید.
عمومیترین تعریف برای پروبیوتیکها شامل ارگانیسمهایی - قارچ یا باکتری - هستند که به بالانس میکروبی روده کمک میکنند - Abaza et al., . - 2008 پروبیوتیکها یک اصطلاح برای فرآوردههایی است که شامل مخمر و باکتری و یا هر دوی آنهاست و میتواند شرایط محیطی اندامهای گوارشی را برای سلامت و بازده بهتر مناسب کند. تغذیه مستقیم میکروبها - پروبیوتیکها - توسط حیوانات باعث بهبود عملکرد بوسیله حفظ میکروفلورای طبیعی در حیوان میزبان میشود . - Awad et al., 2008; Higgins et al., 2007 - در چندین مطالعه بیان شده که افزودن پروبیوتیک به جیره مرغ و بوقلمون سبب بهبود عملکرد شده است
پروبیوتیکها، محصولات حاوی میکروارگانیسمهای زنده و مشخص هستند که قادرند در روده حیوان از طریق جایگزینی یا کولونیزاسیون، تثبیت گردیده و با تعدیل فلور میکروبی روده، اثرهای مفیدی را بر سلامتی و عملکرد آن داشته باشند . - Azadeghanmehr et al., 2004 - یک پروبیوتیک مؤثر باید به صورت یک محصول ماندنی در مقیاس تجارتی آماده شود و پایدار بماند، تحت شرایط انبار و مزرعه برای مدت طولانی زنده بماند و دارای توانایی رشد در روده باشد . - Fuller, 1992 - کبیر و همکاران - 2004 - از پروبیوتیک پروتکسین به صورت آشامیدنی تا هفته ششم در جوجههای گوشتی استفاده کردند و در نتیجه مصرف پروبیوتیک، افزایش وزن بدن در هفتههای 4، 5 و 6 بطور معنیداری افزایش یافت.
-2ویژگی پروبیوتیکها
ثابت شده است که مصرف مقادیر بیش از حد پروبیوتیک، اثرات مثبت آنها را کاهش میدهد، زیرا امکان دارد باعث رقابت بین میزبان و باکتری بر سر تصاحب مواد غذایی شوند . - Abaza et al.,2008 - از مدتها پیش خوراکهای حاوی پروبیوتیکها به عنوان جزء طبیعی خوراک، مصرف میشدهاند. مهمترین ویژگی پروبیوتیکها این است که ضمن کاهش بیماری و بهبود ضریب تبدیل غذایی در طیور باقیمانده خاصی در بافتها به همراه نداشتهاند و مقاومت میکروبی ایجاد نمیکنند
با توجه به توانایی گونه و فعالیت آنزیمی، گونههای مختلف باکتریهای پروبیوتیک ممکن است تأثیرات مختلفی داشته باشند - Bernet et al., . - 1993 بسیاری از کلونیهای باکتریایی به دیواره روده چسبیدهاند و به صورت یک پروبیوتیک عمل میکنند و از اینرو تمایل به جابهجایی ناشی از حرکات دودی دیواره روده را ندارند. این اثر از ساخت کلونی باکتریهای پاتوژن در دیواره روده جلوگیری کرده، بنابراین از توسعه بیماری نیز ممانعت به عمل میآورد . - Steiner and Wegleinter, 2007 - آنتیبیوتیکها بعد از مدتی استفاده، تأثیر ممانعتی بر عفونت ندارند اما پروبیوتیکها مقاومت به عفونت را افزایش میدهند . - Rolfe, 2000 - پروبیوتیکها باعث تنظیم میکروبی روده، ممانعت از رشد میکروارگانیسمهای بیماریزای روده و بهبود ضریب تبدیل غذا میشوند
-3اثرات پروبیوتیک
پروبیوتیکها اثرات مثبتی از جمله تعدیل کننده ایمنی، کاهش pH، تولید مواد ضد میکروبی، افزایش سطح ناحیه ویلیها، جذب مواد سمی و سمزدایی را انجام میدهند . - Jin et al., 1997 - اضافه نمودن پروبیوتیک به جیره طیور میتواند سبب تشویق استقرار یک سد محافظتی باکتری در دستگاه گوارش و جلوگیری از کلونیزاسیون میکروارگانیسمهای کاهش دهنده رشد شوند
نتایج مطالعات نشان میدهد که پروبیوتیک بر مورفولوژی روده کوچک تاثیرگذار است . - Awad et al ., 2008 - خصوصیات تعدیلکنندگی سیستم ایمنی توسط پروبیوتیکها در مطالعات زیادی گزارش شده است . - Cox and Dalloul, 2015 - پروبیوتیک-ها سبب تنظیم جمعیت میکروبی دستگاه گوارش - Hemarajata and Versalovic, 2012 - و بهبود عملکرد - Peng et al., - 2016 میشوند. اثر مثبت پروبیوتیکها به واسطهی سرکوب پاتوژنها از طریق تولید ترکیبات ضد میکروبی و یا رقابت با آنها برای مواد مغذی و یا مکانهای اتصال، تغییر متابولیسم میکروبی و یا تحریک ایمنی صورت میگیرد .
برخی از محققان علت اضافه وزن جوجههایی که با پروبیوتیکهای لاکتوباسیل تغذیه شدهاند را به حضور باکتریهای اسید لاکتیک در این افزودنیهای خوراکی نسبت دادند - Jin et al., 1998 - زیرا لاکتوباسیلها توانایی زنده ماندن و اتصال به بافت اپیتلیوم روده را دارند و با اثرات مثبتی که روی غشای مخاطی مجرای گوارشی میگذارند سبب افزایش عملکرد حیوان میشوند - کاکه باوه و همکاران، . - 1393 تفاوت در نتایج بدستآمده در مورد اثرگذاری پروبیوتیک، احتمالا مربوط به ترکیب گونههای مورد استفاده در پروبیوتیک، سویههای مورد استفاده، سطح و روش استفاده از این افزودنی، برنامهغذایی، آلودگی محیط و عوامل تنشزا میباشد
پروبیوتیکها بعنوان میکروارگانیسمهای طبیعی و بیخطر میباشند که از طریق تغییر در ترکیب میکروفلور رودهای میزبان عمل می-کنند و باعث افزایش میکروارگانیسمهای مطلوب نسبت به میکروارگانیسمهای نامطلوب میشوند و اثرات مثبتی برعملکرد، سلامتی و رشد طیور دارند . - Martin, 1995 - بنابراین اگر میکروارگانیسمهای مضر وجود نداشته باشد با مصرف پروبیوتیکها هیچ اثری حاصل نخواهد شد. از معایب دیگر پروبیوتیکها، روشهای پیچیده و حساس در خصوص تولید آنها میباشد
پروبیوتیکها بدلیل ویژگی ساختمانی خود توسط آنزیمهای هضمی دستگاه گوارش هیدرولیز نشده و در رودههای کور تحت تاثیر آنزیمهای باکتریایی هیدرولیز و تخمیر میشوند و در نهایت تولید اسیدهای چرب فرار مینماید. این اسیدهای چرب فرار منجر به کاهش pH و با تبدیل به فرم یونیزه در داخل سلولهای باکتریهای بیماریزا اثرات ضدمیکروبی خود را اعمال مینمایند و از این طریق منجر به کاهش رشد پاتوژنها و افزایش شمار باکتریهای تولیدکننده لاکتات میشوند
از طرف دیگر منجر به تحریک پاسخهای ایمنی و افزایش مقاومت پرنده در مقابل عوامل بیماریزا میگردند و از این طریق اثرات محرک رشد خود را اعمال مینمایند . - Kermanshahi and Rostami, 2006 - پروبیوتیکها و پریبیوتیکها از طریق بهبود تعادل میکروبی روده پرنده و افزایش فعالیت آنزیمهای گوارشی و فعال کردن آنزیمهای هضمکننده باعث افزایش قابلیت دسترسی مواد مغذی غیرقابل هضم و تغییرات مفید در متابولیسم مواد خوراکی و در نتیجه بهبود عملکرد پرنده میشوند
3؛-1بهبود در عملکرد میتواند به دلیل تأثیر پروبیوتیکها بر میکروفلورای روده از دو طریق باشد:
1 کاهش استفاده از مواد مغذی بوسیله میکروارگانیسمهای مضر.
2 کاهش متابولیتهای مضر میکروبی که موجب اختلال در سلامت میزبان میشود . - Anderson et al., 1999 -
-4شیوهی عمل پروبیوتیکها
شیوهی عمل پروبیوتیکها به شرح زیر است:
-1حفظ جمعیت میکروبی سودمند در دستگاه گوارش به وسیلهی حذف رقابتی و آنتاگونیسم - Fuller, 1989 -
-2 بهبود مصرف خوراک و هضم
-3 تغییر متابولیسم باکتریها
و- 4 تحریک سیستم ایمنی .
بطور کلی فعالیت پروبیوتیکها در طیور شامل: حفظ نگهداری میکروفلورای رودهای بوسیله خاصیت آنتاگونیست و رقابتی آنها، تغییر متابولیسم بوسیله افزایش فعالیت آنزیمهای هضم کننده، بهبود هضم و مصرف خوراک و تحریک سیستم ایمنی است - Haghighi et . - al., 2005 پروبیوتیکها باعث افزایش تعداد باکتریهای تولید کننده اسیدلاکتیک ، افزایش فعالیت آنزیمهای تجزیه کننده نشاسته، آنزیمهای پروتئاز و آنزیمهای تجزیه کننده لیپیدها میشوند
-5میکروارگانیسمهای مورد استفاده در فرمولاسیون پروبیوتیک
میکروارگانیسمهای مورد استفاده در فرمولاسیون پروبیوتیک به شرح زیرند : - Gibson, 1999 - -1لاکتوباسیلوس - لاکتوباسیلوس اسیدفیلوس، لاکتوباسیلوس سورواتوس - -2کوکسی گرم مثبت - لاکتوکوکوس لاکتیس، انتروکوکوس فاسیوم - -3بیفیدوباکتر - بیفیدوباکتریوم بیفیدیوم -
علاوه بر این موارد، قارچها - آسپرژیلوس نیجر و ساکارومایسه سرویسه - ، مخمرها - ترولوفسیس - و دیگر نوعهای باسیلها - باسیلوس آولانس - و باکتریود - باکتریودس کاپیلوسیس - به عنوان ارگانیسم در تهیه پروبیوتیک استفاده میشوند
-6مروری بر کارهای انجام شده
کاکه باوه و همکاران - 1393 - در مطالعهایی به بررسی اثرات جیرههای حاوی پروبیوتیک - پریمالاک - ، پریبیوتیک - تکنوموس و فرمکتو - و سینبیوتیک - بیومین ایمبو - بر صفات عملکرد و جمعیت میکروبی در ایلئوم و سکوم جوجههای گوشتی پرداختند.
نتایج این مطالعه نشان داد که در مرحلهی آغازی جیره حاوی پریمالاک و فرمکتو بیشترین افزایش وزن بدن را داشتند. جیرههای حاوی پروبیوتیک - پریمالاک - ، پریبیوتیک - تکنوموس و فرمکتو - و سینبیوتیک - بیومین ایمبو - تاثیری بر مصرف خوراک جوجهها نداشتند.
در دوره آغازی جیره حاوی پریمالاک و فرمکتو و همچنین جیره حاوی سینبیوتیک، در دوره رشد و پایانی جیره حاوی پریمالاک و فرمکتو موجب بهبود ضریب تبدیل خوراک در مقایسه با گروه شاهد شدند. در سن 23 روزگی، جیره حاوی پریمالاک و فرمکتو و جیره حاوی فرمکتو سبب افزایش معنیدار جمعیت لاکتوباسیل در ایلئوم در مقایسه با گروه شاهد شدند. در سن 42 روزگی، جیره حاوی پریمالاک و فرمکتو و سینبیوتیک سبب افزایش معنیدار جمعیت لاکتوباسیل در سکوم در مقایسه با گروه شاهد شد.
در تحقیقات پایرای وهمکاران - 2007 - ، اثر معنیدار استفاده از مکمل پروبیوتیک و پریبیوتیک بر وزن زنده، میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک جوجههای گوشتی را نشان داده است. مکانیسمهایی که برای بهبود خوراک مصرفی توسط این مواد افزودنی عنوان شده است عبارتند از: تجزیه نشاسته و پروتئین به ذرات کوچکتر و مواد مغذی راحت هضم، افزایش فعالیت آنزیمهای گوارشی و در نتیجه افزایش قابلیت هضم و دسترسی مواد غذایی، متعادل نمودن اعمال، وظایف و حرکات روده،که نهایتا منجر به افزایش راندمان استفاده از خوراک مصرفی توسط جوجهها از طریق افزایش قابلیت دسترسی به مواد مغذی و هضم در نتیجه کاهش نیاز آنها به خوراک مصرفی میشوند
آندرو و ایرینه - 2008 - استفاده از پروبیوتیک - 0/5 و 1 درصد در جیره - را بر عملکرد جوجه خروس مورد ارزیابی قرار دادند و گزارش نمودند اثر پروبیوتیک بر مصرف خوراک و افزایش وزن معنیدار نبوده است .
