بخشی از مقاله
چکیده
امروزه برهمگان آشکار است که بیکاری و مدیریت اقتصاد سنتی در روستاها باعث مهاجرت بی رویه به شهرها شده است .لذا به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT ضمن به حرکت درآوردن چرخه ی اشتغال و توسعه ، سبب رشد و پویایی اقتصاد جامعه ی روستایی خواهد شد. در صورت عدم توجه به روستا به خصوص در برخی زمینهها از جمله تسهیلات زیربنایی و همچنین ایجاد اشتغال روستایی، مهاجرت به شهرها تشدید میشود بنابراین جهت حفظ ساکنان روستایی باید تسهیلاتی تا حد امکان در سطح روستاها فراهم و همچنین شیوههای جدید درآمدزایی و مشاغل جدید به آنها معرفی و نیروی ا نسانی لازمه نیز آموزش داده شوند.
در واقع، ICT علاوه براینکه اشتغالزایی مستقیم دارد موجب افزایش بهرهوری و در برخی مواقع باعث رشد اشتغال در بخشهای اقتصادی دیگر نیز میشود.رشد سریع تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ICT تاثیرات شگرفی و همه جانبه ای براقتصاد کلیه ی جوامع گذاشته است .
در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی و توصیف و تجزیه و تحلیل ، ابعاد تاثیر ICT برایجاداقتصاد کارا، و همچنین ایجاد اشتغال در روستا ، مورد بررسی قرار بگیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ICT و به کارگیری آن نقش مهمی در شکوفایی اقتصاد روستایی و آموزش های لازم افراد خواهد شد .
.1 مقدمه
یکی از مظاهر تکنولوژی ، فن آوری اطلاعات و ارتباطات ICT است .امروزه ICT یکی از عمده ترین معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی محسوب می گردد. درحال حاضر ICT آنچنان بر جنبه های مختلف زندگی سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی افراد و اجتماعات تأثیر گذاشته است که نمی توان از آن غفلت نمود. در این راستا روستاها نیز از توسعه ICT تأثیر پذیرفته اند.
ICT باعث جریان کارامد اطلاعات، کالا، مردم و سرمایه ها در فراسوی مرزهای محلی، منطقه ای و ملی می شود . البتهICT درمان مشکلات توسعه روستایی نیست؛ اما پتانسیل کمک به فقرای روستایی در ازبین بردن تدریجی برخی از موانع سنتی توسعه از طریق افزایش دسترسی به اطلاعات، گسترش بازارهای اصلی آنها، افزایش فرصت های شغلی و دسترسی به خدمات دولتی بهتر را داراست .
ICT از جمله زمینههای تازهای هستند که جهت اشتغالزایی روستایی بکار گرفته می شوند و میتوانند موجب ماندن بسیاری از روستاییان و به خصوص تحصیلکرده ها در روستاها شوند و با توجه به اهمیت ICT در بسیاری از فعالیتها از جمله کشاورزی، رشد و پیشرفت در این بخش را نیز به دنبال داشته باشد و باعث شکوفایی اقتصاد می شود. در واقع، ICT علاوه براینکه اشتغالزایی مستقیم دارد موجب افزایش بهره وری و در برخی مواقع باعث رشد اشتغال در بخشهای اقتصادی دیگر نیز میشود.
سازمان ملل استراتژیهای جدیدی خود رابراساس استفاده از ICT طراحی نموده است که دراین استراتژیها بر استفاده از ICT برای افزایش سطح بهداشت و ایجاد فرصت های جدید اشتغال پایدار برای زنان و جوانان تاکید شده است
باتوجه به اهمیت ICT ، در این مقاله به بررسی اثرات گسترش ،ICT باتوجه به اهمیت بر توسعه با تأکید خاص بر روستاها پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا تعریف مختصری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات ارائه گردیده و سپس اهمیت آن در توسعه روستایی و اقتصاد ذکر گردیده و در ادامه اثرات ICT بر ایجاد اشتغال و اقتصاد روستایی مورد بحث قرار گرفته و در نهایت با توجه به این اثرات از بخث نتیجه گیری شده است.
2. تعریف تکنولوژی - - IC T
فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل مجموعه گوناگونی از ابزارهای تکنولوژیکی و منابع برای ایجاد، نشر، ذخیره و مدیریت داده ها و اطلاعات می باشد . ابزارهای سن تی ICT مثل تلویزیون، رادیو و تلفن سودمندیشان را در توسعه مناطق حاشیه ای اثبات نموده اند.
ظهور کامپیوتر، اینترنت، تکنولوژی ارتباطات بی سیم درکنار نرم افزارهای نیرومند برای پردازش و یکپارچه کردن متن، صدا و تصویر در رسانه الکترونیکی ، ICT مدرن را تشکیل می دهد .گسترش شبکه الکترونیکی جهانی کامپیوتری که اصطلاحاً اینترنت نامیده می شود و تلفن بی سیم، جریان بی سابقه جهانی از اطلاعات کالا، مردم، سرمایه و فکر را ایجاد می کند
تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات مجموعه ابزارها، ماشین ها،دانش فنی ، روشها و مهارتهای استفاده از آنها در تولید، دادوستد، پردازش ، انباشت ، بازیافت ، جابجایی ، انتقال و مصرف اطلاعات است که از ساده ترین تا پیچیده ترین و ابتدایی ترین تا پیشرفته ترین مراحل اطلاعاتی رادر برمی گیرد
3. کاربرد ICT در توسعه اقتصاد و اشتغال
با آغاز شکوفایی فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات در دهه 1990 روز به روز بر کاربرد آن در بخشهای مختلف اقتصادی افزوده شده و موجب بروز تحولات و پیشرفتهای سریعی در آنها شده است به طوری که سازمان ملل، نیاز به فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات را از عوامل رشد و توسعه کشورها ذکر کرده است.
برخی از دلایل اهمیت ICT به صورت ذیل میباشند:
- ICT دامنه وسیعی از کاربردها را در بخشهای مختلف از جمله بهداشت، آموزش، کشاورزی، تجارت الکترونیک و دولت الکترونیک دارد.
- ICT رشد اقتصادی را از طریق بهبود رقابت پذیری، افزایش سرمایهگذاری و تجارت افزایش میدهد. .[3]
در زمینه کاربرد ICT در روستاها می توان گفت کاربردهای که برای استفاده از ICT در شهرها پیش بینی شده در روستاها نیز قابل استفاده است .مثلا بحث بانکداری الکترونیکی مطرح می شود که در روستاها ضروری تر است زیرا به علت دوری راه یا مجبورند که حساب بانکی نداشته باشندو یا مجبورند در شهرها حساب بانکی داشته و جهت استفاده از آن به شهرها بیایندیا اینکه بسیاری از روستاییان از تحصیل محرومند و مجبورند به شهرها بیایند که دانشگاههای مجازی تا حدی مشکل آنها را رفع خواهد کرد .
همچنین روستاییان برای یک کار ساده اداری به شهر مراجعه کننددرحالی که اگر ارتباط دولت الکترونیکی برقرار باشد لزومی به رفتن به شهر نیست و اغلب کارهای اداری را می توان در روستاها انجام داد . به هر حال آنچه مسلم است این است که فناوری اطلاعات و ارتباطات فرصت های متنوعی را برای توانمند سازی ساکنین نواحی روستایی کشورهای در حال توسعه فراهم ساخته است که باید این فرصت ها بالفعل شوند.
با توجه به کاربردهای وسیعی که امروزه ICT در حیات اقتصادی اجتماعی بشر دارد، که در بالا به بخشی از آنها اشاره شد، بسیاری از کشورهای جهان به آن بهای خاصی داده و طی سالهای اخیر به موفقیتهای قابل توجهی دست یافته اند و توانسته اند که با ارائه خدمات ICT و صادرات در این زمینه تعداد زیادی از جمعیت بیکار خود را در این فرصتها آموزش داده و مشغول به کار نمایند.
در آمد 2/3 میلیارد دلاری کشور هند در سال 2003 از طریق صادرات نرم افزار و ارائه خدمات مربوط ه فرصتهای شغلی زیادی را ایجاد کرده است. .[4] بنا به تحقیقی که یکی از شرکتهای بزرگ مشاوره مدیریت به نام مک کینزی انجام داده است پیش بینی شده که چنانچه رشد صنعت نرم افزای هند روند کنونی را ادامه دهد تا پایان سال 2010 درآمدی بالغ بر 87 میلیارد دلار نصیب این کشور شده و 2/2 میلیون شغل جدید نیز دراین کشورایجاد خواهد شد.
همچنین در ایالات متحده میزان اشتغالزایی در زمینه ICT از 3/9 میلیون نفر در سال 1992به 5/2 میلیون نفر در سال 1998 رسیده است. [6] صاحب نظران بر این باورند که در ازای هر شغل جدیدی که در صنعت نرم افزار ایجاد می گردد، حدود موقعیت75 شغلی جدید از طریق کاربرد فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات در زمینههای دیگر میتواند بوجود آید که این امر اهمیت ICT را در اشتغال زایی هر چه بیشتر نمایان می سازد.
.4 نقش IC T و مدیریت روستایی در توسعه پایدار
دانش و آگاهی و اطلاعات برای مردم در جهت پاسخ موفقیت آمیز به چالش ها و فرصت های تغییرات اجتماعی ،اقتصادی و تکنولوژیکی ضروری می باشند.اما برای اینکه مفید باشند دانش و اطلاعات باید به گونه ای موثر به مردم رسانده و ارتباطات داده شود .بیش از 850 میلیون مردم در کشورهای درحال توسعه از یک دامنه وسیع از اطلاعات و دانش و اگاهی دور مانده اند.با توجه به اینکه فقیران روستایی به صورتی مجزا ، ویژه و دور از همه رسانه های ارتباطی دور مانده اند استفاده از ICT می توانست برای آنها شغل ایجاد کند .
هر موفقیت در توسعه روستایی و مدیریت آن بستگی کامل به اطلاعات به روز ،موثق و کافی داردکه ICT در دستیابی به آن نقش کلیدی را می تواند داشته باشد .
عدم تطبیق بانیازهای آموزشی روستاییان و تاکید عمده بر ترویج کشاورزی و چه بسا غیر ضروری دانستن دیگر نیازهای متنوع آموزشی روستاییان نتوانسته است موفقیت چندانی داشته باشدزیرا که بومی نبوده و با خصوصیات فرهنگی و شرایط جغرافیایی مناطق روستایی نیز انطباق نداشته است
IC T .5 و اشتغال جدید در روستاها
هرچند رشد صنعت اطلاعات موجب کاهش نیاز به نیروی انسانی در بسیاری از بخش های تولیدی وخدماتی شده ولی خود موجب ایجاد بسیاری از شغل های جدید نیز شده است . به عنوان مثال در اواخر دهه 1980 درکشور آفریقای جنوبی در بخش اطلاع رسانی 2میلیون نفر شاغل بوده اند و در سال 1998 در ایالات متحد ه آمریکا 1/2میلیون نفر دربخش اینترنت شاغل بوده اند درعین حال ، لازم به ذکر است که اکثر این مشاغل جدید، مشاغل مهارتی می باشند که نیازبه سطوح بالایی از تحصیلات وتخصص دارند . بنابراین اشتغال برای افراد جوانی که دارای سطوح بالایی ICT تولید شده از طریق از تحصیلات وآموزش می باشند، قابل حصول است
این درحالی است که اکثر نیروی فعال و جوان روستایی دارای سطوح پایینی از اطلاعات و دانش می باشند؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که اگر وضعیت روستاها از نظر کیفیت نیروی انسانی در وضعیت موجود باقی بماند توسعه ICT برای روستاها موقعیت شغلی ایجاد ایجاد نخواهد کرد.
آشنایی و آموزش جوانان روستائی با اینترنت می تواند نیروهای خبره ای تحویل جامعه و ارگانهای مختلف دهد و همچنین فرصتهای شغلی متفاوتی درشبکه های مختلف برای روستائیان فراهم کند.
امکانات فوق نیاز به آموزش و فرهنگ سازی بعنوان بستر زیربنایی فناوری اطلاعات بوده و پس از آن ضرورت و ایجاد تکنولوژی جدیدرا فراهم می آورد. این پدیده نیز مسلماً در مهاجرت بی رویه روستائیان تاثیر گذار بوده و بسیاری از مشکلات ذکر شده را حل می کند. آموزش همه جانبه در حوزه های کشاورزی، دامپروری و منابع طبیعی از طریق فناوری اطلاعات، برای ارتقاء سطح دانش روستائیان و بهینه کردن تصمیم گیری آنها و مهمتر از همه مشارکت آنان در برنامه های توسعه امری ضروری بنظر می رسد
.6 قدرت بخشی به اجتماعات روستایی
فن آوری ICT به عنوان یک عنصر کلیدی نوآوری اجتماعی و اقتصادی ، مورد شناسایی قرار گرفته است .بازار ICT فرصت های شغلی خوبی را ارائه و فراهم می کند. شروع و راه اندازی رشته های کارآموزی مختص زنان و کافه های cyber برای زنان محروم فرهنگی ، به نظر می رسدکه بیسار مهم می باشندبنابرین ICT درفعالیت های توسعه کشاورزی و روستایی و کارآفرینی و بازاریابی الکترونیکی نقش مهی برعهده دارد .
هدف گیری گروههای فقیر روستایی : افلب مردم فقیر روستایی فاقدقدرت برای دسترسی به اطلاعات می باشند ICT ها توانسته اند به همه بهره برداران شامل جامعه مدنی به ویژه جوانان و زنان روستایی منفعت و سود برسانند .
ایجاد اشتغال : از طریق ایجاد مراکز اطلاعات و ارتباطات روستایی ICT ها می توانندایجاد فرصت های شغلی در نواحی روستایی به وسیله به کار گماردن مدیران مرکز از راه دور - teleccentre - کارشناسان متخصص موضوعی ، مدیران اطلاعات ،مترجمان و تکنسین های فن آوری روستایی می باشند. چنین مراکزی به پر کردن شکاف بین اجتماعات شهری و روستایی و کاهش مسئله و مشکل مهاجرت روستا - شهرکمک می کند.
برای درک جایگاه و نقش دفاتر خدمات بانکی پست بانک ایران باید به عمده ترین اهداف طرح ایجاد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات - - ICT روستایی که در حال حاضر به عنوان دفاتر پیشخوان دولت معروف شده توجه کرد که بشرح زیر است :
-1 ارائه خدمات ارتباطی و اطلاعاتی به صورت یکپارچه و مجتمع به روستاییان
– 2 ایجاد بستری برای ایجاد توسعه خدمات دولت الکترونیکی به صورت پیشخوان دولت در روستاها
– 3 افزایش دسترسی روستاییان به شبکه جهانی اینترنت
– 4 ارائه فضا و امکانات ارتباطی و اطلاعاتی مورد نیاز به
سایر نهادها و سازمانهای فعال در روستاها دستاوردهای پست بانک ایران در زمینه خدمات بانکی و مالی مدرن در روستاها بخش بزرگی از اهداف ایجاد این دفاتر در مناطق محروم روستایی را جامعه عمل پوشانده است، اما این می تواند آغاز راهی بسیاربزرگ و حائز آثاری بسیار چشمگیر باشد که بتواند توسعه همه جانبه روستایی و رفع چالشهای موجود در این مسیر را میسر نماید. در این سو تحصیص اعتبارات و تسهیلات بصورت هدفمند به شرح زیر می تواند از سوی پست بانک موثر باشد :
1 – پرداخت اعتبارات هماهنگ با تقویم زراعی روستاها صورت پذیرد
– 2 کنترل ونظارت دقیق بر تخصیص اعتبارات جهت کارایی و گسترش فعالیت تولیدی مورد نظر
– 3 بر قراری یک نظام اعتباری مشخص
