بخشی از مقاله
چکیده
بکارگیری صحیح عناصر بصری در ایجاد هویت بصری و تقویت خوانایی تابلو ها نقش چشمگیری دارند؛ اما امروزه چنان در تمام شهرها و محله ها به صورت تصادفی و سلیقه ای به کار گرفته می شوند که بخش های تازه ساخت شهری کویری یا شهری در حاشیه دریای خزر تفاوت چندانی با شهرهای دیگر ندارند. این اغتشاش و بی نظمی و بی هویتی در همه جا یکسان است.تابلو های سردراصناف به عنوان یکی از عناصر بصری مهم درسیمای شهری، می تواند نمودی فعال وتاثیرگذاردر منظر عمومی یک شهر داشته باشد. که با این همه درحال حاضر ضوابط و اصول مرتبط با کاربرد آن درشهر مدون نشده واین بخش از زیباسازی شهرها بر پایه سلیقه های صاحبان اصناف وکارشناسان هنری وگاه طراحان، هدایت می شود.
علاوه بر این امروزه متاسفانه تابلوهای سردرفروشگاه ها به وسیله ای برای خودنمایی تبدیل شده است. درنظر نداشتن جنبه های عملکردی و فیزیکی و عدم توجه به ابعاد وتاثیرات روانی آن، باعث آزار دهنده بودن عناصر بصری به کار رفته درمحیط می شود. این پژوهش به ابعاد مختلف مولفههای آسایش بصری در تابلوهای اصناف و تاثیر آن بر منظر شهری با تاکید بر عناصر بصری مختلف پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی- تبیینی می باشد. گردآوری اطلاعات پژوهش بصورت کتابخانهای و میدانی بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که ارتقاء سطح مولفه های آسایش بصری تاثیر متقابل و دوسویهای را بر منظر شهری گذاشته و کاهش این مولفهها منحر به آشفتگی، ناهمگونی و اغتشاشات بصری محیط میشود.
واژگان کلیدی: تابلو های تبلیغاتی ، عناصر بصری ، تابلوی سردر اصناف، زیبایی، آسایش بصری
مقدمه
تبلیغات محیطی در ایران، پدیده نو ظهوری است که در ده های اخیر، به حیطه مطالعات و برنامه ریزی های شهری و به عبارت دیگردرحیطه ادبیات شهری وارد شده و جایگاه به نسبت قابل قبولی را ثبت نموده است. این پدیده، معلول شهرنشینی و توسعه شهری است که با آن رابطه مستقیمی دارد و بعنوان یکی از شاخصه های توسعه شهری و ظواهرتوسعه یافتگی بشمارمی آید. تمامی پیام های بصری که در تابلوهای فروشگاهی و تبلیغاتی سطح خیابان ها و بزرگراهها جلوه گری می کنند؛ در حیطه تبلیغات محیطی قرار می گیرند. ضوابط و استانداردهای تبلیغات محیطی به این پیام ها نظم داده وارتباط آسان و دلپذیری بین انسان و محیط اطرافش ایجاد می نماید. این سیستم، حجم اطلاعات موجود در تابلوها را کنترل نموده و علاوه بر اینکه گرافیک آن را با محیط سازگار می نماید؛ به آن هویت و سلایق خاص محلی نیز می دهد. درواقع می توان اینگونه بیان کرد که تبلیغات محیطی ، انعکاس فرهنگ جامعه است و درک و بکارگیری صحیح آن موجب زیبایی و نظم محیط می شود.
مرورتاریخی گسترش شهرها، نشانگر این است که استفاده از تابلوهای ابتدایی برای جلب نظر مخاطب از آغاز رشد و توسعه اصناف، مرسوم بوده و همپای گسترش روزافزون جامعه شهری، تابلو ها نیز مدرن ترشده و رهگذران شهری نظاره گر تابلوهایی با شکل و رنگ بهتر بوده اند. بدیهی است که در شهرهای توسعه یافته تر و مراکز استان ها عناصر تبلیغات شهری استانداردهای بیشتری نسبت به سایر شهرها دارند؛ ولی آنچه مهم به نظر می رسد این است که ضعف درتدوین " طرح جامع تبلیغات شهری" در هر دوگروه ذکر شده هنوز هم وجود دارد و اصولا عناصر تبلیغاتی بصورت ارگانیک، پراکنده و بدون برنامه ریزی مدون در شهر خودنمایی می کنند. پرواضح است که تبلیغات محیطی بدون برنامه در شهر، مشکلات و معضلات عدیده ای را سبب می شود و برخلاف آن، تهیه " طرح جامع تبلیغات شهری" می تواند در اصلاح وضعیت نابسامان موجود مؤثر واقع شود. از جمله نقاط ضعف تبلیغات شهری سلب آسایش بصری است که در منظر شهری باید به آن توجه شود. از مولفههای آسایش بصری میتوان به رنگ، روشنایی، کیفیت محیطی و ...اشاره کرد که کاربرد نامطلوب آنها موجب آلودگی دیداری در محیطهای شهری شده که القا کنندهی بینظمی، فشار روانی، بی تناسبی، زشتی و سیطره مادیت و کمیت بر زندگی انسان شده است - صالحی،. - 4 :1387
در میان این آشفتگی ، این مسئله مطرح می شود که آیا می توان در یک محله تجاری که از فروشگاههای مختلف تشکیل شده و رقابت تنگاتنگی برای جلب مشتری حکم فرماست تابلوهای تبلیغاتی را که با اهداف و ایده های متفاوت ساخته شده سازماندهی کرد ؟ آیا نظام بخشی و سازماندهی آنها می تواند پیرو یک سلسله قوانین مشخص باشد؟ و این قوانین که برای زیبایی و پرهیز از آلودگی بصری شکل می گیرند آیا صرفا با استفاده از مولفه های زیبایی بصری ، نقد و بررسی آنها امکان پذیر است؟ با توجه به بررس های متعدد، این گونه به نظر می رسد که ارائه طرح جامعی برای طراحی و نصب تابلوهای هر محله متناسب با نوع عملکرد فروشگاهها و با حفظ هویت آن مکان از سوی شهرداریها و یا سازمان های زیربط ، می تواند باعث ایجاد زیبایی و امنیت بصری برای شهروندان شود.
پژوهش حاضر با تکیه بر منابع کتابخانه ای ،داده های اینترنتی و تحقیق میدانی انجام شده و سعی نموده اند با آنالیز و تحلیل موردی - خیابان راهنمایی ، کلانشهر مشهد - علاوه بر جستجوی مشکلات عمده در تبلیغات تابلوهای اصناف و با توجه به کیفیتهای محیطی ، راه حل های مناسبی از طریق مولفههای آسایش بصری و ارزیابی آن برای خروج از این چالش ارائه نمایند. مروری بر تجارب پژوهش های انجام شده در خصوص نقش تبلیغات شهری در کیفیت فضای شهری نشان می دهد که تغییر در تبلیغات شهری می تواند کیفیت فضای شهری را تحت تاثیر قرار دهد. چنانکه مصطفی اسدالهی اشاره می کند رعایت اصول و مبانی صحیح گرافیک محیطی ما را از ناهنجاری ها، زشتی ها، بی نظمی هاو آلودگی های بصری که اکنون در کلان شهرهای کشور با آن روبه رو هستیم دور ساخته و در رسیدن به فضاهای مناسب و زیبا در محیط های شهری یاری خواهد داد. عقیده وی بر این است که هنر گرافیک به عنوان شاخه ای از هنرهای تجسمی برای خلق فضاهای شهری با کیفیت برتر باید مورد استفاده شهرسازان و معماران قرار گیرد.ٌ
صالح الهی در بررسی بر روی تاثیر رنگ در گرافیک محیطی سه عامل در جهت ایجاد یک اثر موفق در زمینه گرافیک محیطی را انتخاب محل مناسب، انتخاب تکنیک مناسب و ارائه مطلوب محتوای پیام و تاثیرات متقابل آنها بیان می دارد . وی پس از بررسی چند نمونه به این نتیجه می رسد که گرافیک محیطی بیشتر بر محور فرم استوار است تا رنگ. با توجه به اینکه اکثر آثار گرافیک محیطی باز نمایاننده رنگی هستند که مبین هویت یک شرکت است، یک طراح با استفاده از تفکر خلاقانه و تمرکز بر فرم می تواند طرحی موفق
