بخشی از مقاله
چکیده
در نوشتار حاضر به بحث و بررسی رویکرد یادگیری مادامالعمر و دلالتهای آن برای تغییر فرهنگ یادگیری پرداخته شده است . یادگیری مادامالعمر را می توان به معنای یادگیری چگونه آموختن، یادگیری در سراسر زندگ ی، یادگیری فارغ از انتخاب، یادگیری خود راهبر یا خود - حمایتی، یادگیری بدون حد و مرز و سواد اطلاعاتی دانست . فرهنگ یادگیری نیز اشاره به ارزش ها و مفروضات مشترک افراد در مورد فرآیند یاددهی- یادگیری دارد در عصر حاضر ضرورت یادگیری مادامالعمر بیش از پیش احساس می شود.
این در حالی است که بر اساس نتایج تحقیقات، فرهنگ یادگیری جامعه ایران تناسب و شایستگی لازم را برای به تحقق پیوستن مفهوم یاد شده ندارد . بنابراین ضرورت ایجاد تغییر یا اصلاح تدریجی در فرهنگ یادگیری ضروری می نماید. در همین راستا باید در نقش عناصر برنامه درسی و ابعاد تربیتی مختلف بازاندیشی - هایی صورت گیرد و از روشهای سنتی و منفعل به سوی روشهای فعال و نوین یادگیری روی آورد.
مقدمه
در نوشتار حاضر دلالتهای یکی از مفاهیم عصر حاضر یعنی یادگیری مادامالعمر برای تغییر فرهنگ یادگیری به عنوان یکی دیگر از مفاهیم مهم مطرح شده مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. برای این منظور مقاله در چند بخش ارائه میشود. نخست به تعریف و تببین دقیق مفهوم یادگیری مادام العمر، ضرورت و اهمیت آن، و نیز چگونگی پرورش آن پرداخته می شود. در بخش بعدی مفهوم فرهنگ یادگیری تبیین و تشریح می گردد و در نهایت در بخش پایانی نوشتار دلالت های توجه به رویکرد یادگیری مادام العمر برای تغییر فرهنگ یادگیری مورد بحث قرار میگیرد.
روش پژوهش
نوشتار حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شده است و برای جمع آوری اطلاعات از اسناد و منابع معتبر علمی کتابخانهای و الکترونیکی بهره گرفته شده است.
یافتهها
یادگیری مادام العمر
امروزه بیشتر دانشآموزان و دانشجویان نیاز دارند که در یادگیری خود گردان تربیت شوند. آنها باید شخصا یادگیری خود را اداره و رهبری کنند، مسئولیت یادگیری خودشان را بر عهده بگیرند، به آموختن خویش اعتماد کنند و خود انگیخته باشند . آنها تنها زمانی می توانند آموختن را یاد بگیرند که در کاربرد راهبرد ها و تعمیم آنها مهارت پیدا کنند - سیف و شقاقی، ٌََُ ص ِ - . به عبارت دیگر، نیاز به »یادگیری مادامالعمر«2 برای دانشجویان و دانشآموزان بیش از گذشته نمایان است.
یادگیری مادام العمر مترادف نوینی برای یادگیری است و دستاورد رشد تصاعدی اطلاعات است که در جریان این فرآیند توسعه دانش، مهارتها، علایق و فرصتهای یادگیری در زندگی برای افراد حفظ میشود. یادگیری مادامالعمر در برگیرنده فرآیند یادگیری از گهواره تا گور بدون تحمیل و اجبار و با میل و علاقه فردی است . برامای3 در متون مربوط به یادگیری مادام العمر این واژه را به معنای یادگیری چگونه آموختن، یادگیری در سراسر زندگی، یادگیری فارغ از انتخاب، یادگیری خود راهبر یا خودحمایتی، یادگیری بدون حد و مرز و سواد اطلاعاتی به کار میبرد.
در تعریف دیگری یادگیری مادام العمر به عنوان درک » تمام فعالیت های یادگیری در طول زندگی، با هدف بهبود دانش، مهارت و شایستگی در یک دیدگاه شخصی، مدنی، اجتماعی و مرتبط با اشتغال است.« - شورای اتحادیه اروپا،به نقل از آمبروزیو و آراجو و سیمویز4 - . توسعه تواناییهای انسان از طریق یک فرایند حمایتی مداوم است که افراد را برای به دست آوردن تمام دانشها، ارزش ها، مهارتها و ادراکاتی که آنها در سراسر طول عمر خود نیاز دار دن، و همچنین کاربرد و به کارگیری آنها با اعتماد به نفس، خلاقیت و لذت در تمام مسیرها ، شرایط، و محیط، تحریک و توانمند میسازد " - لانگ ورث و دیویس5، به نقل از همان - .
در باب اهمیت توجه یادگیری مادامالعمر میتوان این گونه سخن گفت که در عصر حاضر به د لیل رشد و توسعه و نیز انتشار و توزیع سریع دانش و اطلاعات که با عنوان پدیده انفجار اطلاعات شناخته می شود و مرهون فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات است، دانشآموزان یا به طور کلی یادگیرندگان نیازمند این هستند که بتوانند نقش فعالی در کسب دانش و اطلاعات، مهار تها و ارزشها ایفا نمایند و این امر به صوورت یک امر پایدار در زندگی آنها حفظ شود. حال پس از تعریف مفهوم یادگیری مادام العمر به بررسی ویژگیهای فرآیندهای یاددهی- یادگیری میپردازیم که می تواند منجر به تحقق یادگیری مادام العمر در یادگیرندگان شود . در این زمینه پژوهشگران و صاحبنظران هر کدام ویژگیهای مختلفی را ذکر کردهاند.
برای نمونه برزگر در پژوهش خود به این نتیجه دست یافت اعضای نمونه پژوهش که شامل اعضای هیأت علمی دانشگاهها بود، ویژگیهای ذیل را برای راهبردهای یاددهی- یادگیری جهت تحقق یادگیری مادامالعمر ذکر کردهاند: مشارکت فعال یادگیرنده در فرآیند یادگیری، پرورش توانایی تفکر و خلاقیت، تجربی بودن، همکاری، ارتباط و کار گروه ی، تقویت روحیهی علمی و کاوشگری، پرورش توانایی و مهارت حل مسأله، فراهمسازی زمینهی دسترسی و مراجعهی یادگیرنده به امکانات و منابع اطلاعاتی گوناگون و پرورش توانایی یادگیری خودراهبر. همچنین نتایج پژوهش نصر و همکاران بیانگر آن بود که ارزیابی پیشرفت تحصیلی در ایجاد انگیزه و توانایی برای ادامهی یادگیری در سرتاسر زندگی، نقش بسزایی دارد . بنابراین، هنگام ارزیابی آموختههای دانشجویان لازم است از ارزیابی پایانی و تکوینی توام با یکدیگر استفاده شود . همچنین، باید از شیوههای مختلف و مناسب بهره برد و دادن بازخورد فوری و مداوم دربارهی نتایج ارزیابی، برای تحقق هدف مذکور ضروری است.
