بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت رودخانهها نیاز به یک رویکرد جامع و بین رشته ای دارد که به طور همزمان اجزای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را در نظر می گیرد. چنین مدیریتی گروهی از دانشمندان و مدیران سیستم های رودخانه مانند رشته های علمی هیدرولوژی، ژئومورفولوژی، محیط زیست را نیاز دارد. هدف این مقاله نشان دادن جایگاه و رسالت علم ژئومورفولوژی در میان رشتههای دیگر با ترکیب پارادایم های خاص به منظور ارائه یک درک جدید از جایگاه میان رشتهای این علم در سیستم های رودخانهای و مدیریت آنهاست. روش مطالعه مبتنی بر منابع کتابخانهای است. نتایج بحث آنکه علم ژئومورفولوژی به عنوان یکی از شاخههای جغرافیا جایگاه و تعامل گستره و آشکاری با دیگر علوم بین رشتهای دارد. تبیین جایگاه علم ژئومورفولوژی در میان علوم بین رشتهای میتواند یک چالش پیش رو برای محققان عرصه این دانش در آینده باشد. زیرا فقدان یک چارچوب مناسب که رشته های مختلف را قادر می سازد در یک محیط بین رشته ای مشارکت داشته باشند سبب میشود که رشتههایی که پارادایمهای شناخته شدهتری دارند همواره رشتههای دیگر را تحت سلطه خود بگیرند. غلفت از چنین موضوعی میتواند جایگاه علم ژئومورفولوژی را در میان علوم بین رشتهای تضعیف و نحوه تعامل با دیگر علوم را زیر سوال برده و خدشهدار کند.
مقدمه
با افزایش فشار بر محیط زیست، نیاز قوی برای یکپارچگی و تعامل رشتههای مختلف برای مدیریت رودخانه ها به عنوان یک اکوسیستم احساس میشود. این نوع مدیریت نیاز به یک رویکرد جامع و بین رشته ای دارد که به طور همزمان اجزای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را در نظر می گیرد - وارد،. - 12 :2008 بسیاری از رشته ها اغلب برای حل مشکلات زیست محیطی در کنار هم قرار می گیرند به عنوان مثال گروهی از دانشمندان و مدیران سیستم های رودخانه شامل رشته های علمی هیدرولوژی، ژئومورفولوژی، محیط زیست و شیمی و دیگر رشته هایی مانند مهندسی، علوم اجتماعی و اقتصاد در تصویب تخصیص منابع آب زیست محیطی درگیر شده اند. با این حال ادغام بی برنامه رشتهها از جمله چالشهایی است که به طور بالقوه میتواند اثربخشی برخی از علوم مانند ژئومورفولوژی را کاهش دهد - کوتینگهام، . - 21 :2016
از جمله عوامل کاهش این اثربخشی عبارتند از:
الف - شکافی عمیق در فهم رابط بین رشته ها ظاهر می شود.
ب - رشته ها بر روی مقیاس ها یا سطوح یا سازمان خاص برخی رشتههای دیگر بیشتر تمرکز می کنند
ج - رشته هایی که سلطه و نفوذ بیشتری را در اختیار دارند، نقاط دید، مفروضات، تعاریف، واژگان و روشهای خود را توسعه بیشتری می دهند - پترسن،. - 17 :2000
چنین عواملی سبب میشود که رشتههایی که پارادایمهای شناخته شدهتری دارند همواره رشتههای دیگر را تحت سلطه خود بگیرند موضوعی که هشداری جدی برای دانش جغرافیا و ژئومورفولوژی به عنوان یک علم بین رشتهای محسوب میشود. فقدان یک چارچوب مناسب که رشته های مختلف را قادر می سازد در یک محیط بین رشته ای مشارکت داشته باشند مانع تکامل کامل برخی از علوم خواهد شد - پیتس،. - 9 :2016 با این حال تعیین و تثبیت جایگاه ژئومورفولوژی در میان علوم بین رشتهای و افزایش تحقیقات در این زمینه میتواند تا حد زیادی مفید باشد. هدف این مقاله نشان دادن جایگاه و رسالت علم ژئومورفولوژی در میان رشتههای دیگر با ترکیب پارادایم های خاص به منظور ارائه یک درک جدید از جایگاه میان رشتهای این علم در سیستم های رودخانهای و مدیریت آنهاست.
مواد و روش ها
روش تحقیق مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و اسنادی است
بحث
دانشمندان رودخانه از تمام رشته ها تلاش می کنند تا مشکلات را از چشم اندازهای فضایی رفع کنند. با این حال رشته های فردی حاوی پارادایم های غالبی است که در مقیاس سیستم های رودخانهای مشاهده می شوند. به عنوان مثال در هیدرولوژی سطوح سلسله مراتبی زمانی از رفتار هیدرولوژیکی برای رودخانه ها مهم است - ترون و شلدون، . - 11 :2008 در مدیریت جریان های زیست محیطی مانند جریانهای رودخانهای از دیدگاه رشتههای مختلف اغلب این سوال مطرح میشود که چه میزان آب ورودی یا تخصیص یافته عملکرد رودخانه را تحت ثاثیر قرار خواهد داد؟ در یک چارچوب بین رشته ای این سوال سه پاسخ در پی خواهد داشت، زیرا یک هیدرولوژیست، یک ژئومورفولوژیست و یک اکولوژیست رودخانه با تجربه حاصل از رشته های خود پاسخهای متفاوتی ارائه خواهند داد. به عنوان مثال، از دیدگاه ژئومورفولوژیکی، میزان تخصیص آب برای حفظ ساختار زمین شناسی و عملکرد طبیعی ویژگی های کانال رودخانه مورد نیاز است که از رویکرد بین رشتهای به رودخانه نشات میگیرد. از دیدگاه بیولوژیکی تخصیص آب با جمعیت ها، جوامع و فرآیندهای اکوسیستم در ارتباط است.
از این رو، چنین تعاملی بین ژئومورفولوژی و دیگر علوم خارج از یک رویکرد بین رشته ای نیست و با توجه به در نظر گرفتن تمام اجزای سیستمهای رودخانهای به منظور حفظ عملکرد رودخانه ارتباط چند وجهی بین ژئومورفولوژی و سایر علوم شکل میگیرد. در یک چارچوب میان رشته ای، ژئومورفولوژی رودخانهای در یک محیط فضایی و زمانی پیوندهای سلسله مراتبی کلیدی زیادی را در نظر می گیرد و ترکیبات متعدد چندگانه ای در ساختار فیزیکی و فرایندهای هیدرولوژیکی بین علوم ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و محیط زیست شکل میگیرند - شکل. - 1 استراتژی های جریان زیست محیطی نیاز به نظارت ژئومورفولوژیکی و زیست محیطی دارند. پاسخهای هیدرولوژیکی در مقیاس مناسب به نفع تغییرات ژئومورفولوژی و زیست محیطی خواهند بود. از این رو با توجه به چنین سازوکارهایی روابط چند سویه بین ژئومورفولوژی با سایر علوم شکل خواهد گرفت که بیانکننده جایگاه علم ژئومورفولوژی و بیان شیوه تعامل علم ژئومورفولوژی به عنوان یک علم بین رشتهای با سایر علوم میتواند یکی از اهداف پژوهشگران ژئومورفولوژی در آینده باشد.
نتیجه گیری
از آنچه که گفته شد میتوان نتیجه گرفت که علم ژئومورفولوژی به عنوان یکی از شاخههای جغرافیا جایگاه و تعامل گستره و آشکاری با دیگر علوم بین رشتهای دارد. تبیین جایگاه علم ژئومورفولوژی در میان علوم بین رشتهای میتواند یک چالش پیش رو برای محققان عرصه این دانش در آینده باشد. زیرا فقدان یک چارچوب مناسب که رشته های مختلف را قادر می سازد در یک محیط بین رشته ای مشارکت داشته باشند سبب میشود که رشتههایی که پارادایمهای شناخته شدهتری دارند همواره رشتههای دیگر را تحت سلطه خود بگیرند. غلفت از چنین موضوعی میتواند جایگاه علم ژئومورفولوژی را در میان علوم بین رشتهای تضعیف و نحوه تعامل با دیگر علوم را زیر سوال برده و خدشهدار کند.
کلمات کلیدی: ژئومورفولوژی، بین رشتهای، مدیریت رودخانهه
