بخشی از مقاله
چکیده
نظریه اقتصاد مقاومتی که توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد به صورت یک قرائت از اقتصاد سیاسی و نظري، مؤلّفه ها و شاخصه هاي مربوط به خود را دارد. با مطالعه بر روي این نظریه می توان علاوه بر ارزش علمی آن به اهمیت موضوع در ابعاد سیاستگذاري هاي کلان اقتصادي در کشور پی برد. آنچه در این مقاله به آن پرداخته می شود تحلیل موضوع با هدف ترسیم الگویی در زمینه نظریه اقتصاد مقاومتی وسبک زندگی است که در دو بخش اصلی تبیین شده است. بخش اول، طرح موضوع و ملاحظات روش شناختی و تاریخ انقلاب اسلامی را می پوشاند، و بخش دوم، عناصر کلیدي اقتصاد مقاومتی مورد نظر را مورد اشاره قرار میدهد. روش انجام تحقیق دلفی و مبتنی بر نظر کارشنان و خبرگان اقتصادي است. یافته هاي تحقیق با استناد به کتب و اسناد و مدارك موجود در داخل و خارج کشور گردآوري شده است. این مقاله نشان می دهد که اقتصاد مقاومتی علاوه بر ظرفیت نظري، کارآمد نیز هست. از این جهت، الگوي اقتصاد مقاومتی می تواند با دیگر الگوهاي اقتصاد متعارف رقابت کند و با آن ها مورد مقایسه قرار گیرد. به صورت بالقوه و تئوریک، اقتصاد مقاومتی ابعاد و عناصر قابل رقابتی با دیگر پارادایمهاي اقتصاد متعارف دارد. در عین حال به دلیل اینکه این طرح همکاري متعدد و همه جانبه اي می طلبد، نمی توان در مورد کارآمدي قطعی آن در کشور صرفا با تبیین مبانی نظري نتیجه گیري نمود.
-1 مقدمه
اقتصاد مقاومتی، نوعی اقتصاد است که تنها مختص ایران اسلامی نیست، بلکه هر کشور مستقل دیگري که می خواهد بر نیروي متخصص خود متکی باشد و به خود شکوفایی و عدم وابستگی به استعمارگران برسد می تواند از آن بهره گیرد. اما براي رسیدن به این طرح هدفمند، نیازمند برنامه مدون و دقیقی هستیم که می بایست با همکاري عمومی همراه شود. براي ایجاد سبک زندگی متناسب با اقتصاد مقاومتی بطور حتم تنگناها و موانعی وجود داردکه می بایست براي تحقق اهداف این طرح بزرگ اقتصادي آنها را به حداقل رساند. - مجله کسب و کار،. - 1390 مردم در انجام بسیاري از سیاستهاي اقتصادي، سیاسی و اجتماعی، نقش عمده و در برخی از سیاستها، اصلیترین نقش را در اجرا و شکست آن برعهده دارند. به عبارت دیگر، همانطور که مقام معظم رهبري نیز در سخنانشان اشاره کردند، همواره یک طرف اجراي سیاستهاي دولتی، در ابعاد مختلف،بعد مردمی اجتماع و اقتصاد است. سیاست اقتصاد مقاومتی و تحقق جایگاه مردم در اقتصاد نیز از این قاعده مستثنا نیست و مطابق با تأکید مقام معظم رهبري در سخنرانی شعار امسال، مردم نیز نقش و وظیفهاي اساسی در این امر دارند. ایشان در سخنرانی دیگري نیز بیان کرده بودند:
"عمده، مردماند. شما باید کالاى ایرانی بخواهید. این افتخار نیست. این تفاخر غلطی است که ما مارك هاى خارجی را در پوشاکمان، در وسایل منزلمان، در مبلمانمان، در امور روزمرهمان، در خوراکیهایمان ترجیح بدهیم به ماركهاى داخلی؛ در حالی که تولید داخلی در خیلی از موارد بسیار بهتر است. تولید داخلی مهم است. ببینید کارگر ایرانی چه تولید کرده است، سرمایهدار ایرانی چه سرمایهگذارى کرده است. در زمینهى مصرف، عمدهى کار دست مردم است که این بخشی از اصلاح الگوى مصرف است که من دو سال قبل اینجا به ملت ایران عرض کردم و بخشی از جهاد اقتصادى است که سال گذشته عرض کردم. تولید ملی مهم است. این را باید هدف قرار بدهند." - دیدار مقام معظم رهﱪی با مردم در صحن حرم رضوی، ١٣٩١ - .
نگاهی به بیانات مقام معظم رهبري نشان از نقش بالاي مردم در حمایت از تولید ملی و گسترش میزان این تولیدات دارد. مردم مصرفکنندهي این محصولات هستند و نیمی از بار حمایت از تولید ملی بر دوش مصرفکنندگان است که عموم مردم را تشکیل میدهد. ایشان بر نکتهي دیگري نیز تأکید داشتهاند که تا حدي در جهت آسیبشناسی رفتار مردم است و به ما تذکر میدهد که براي گسترش مصرف کالاهاي داخلی، باید به چنین مواردي نیز توجه کرد. ایشان بیان کردند که نباید مصرف ماركهاي خارجی در امور روزمره، یک تفاخر باشد. این مسئله نشان از این دارد که متأسفانه فرهنگ ما با مصرف کالاهاي خارجی گره خورده است و اجازهي مصرف کالاهاي داخلی را نمیدهد. به عبارت بهتر، فرهنگی که بر الگوي مصرف مردم حاکم است، با مصرف کالاهاي خارجی همخوانی بیشتري دارد تا مصرف کالاهاي داخلی. به همین جهت، به نظر میرسد عامل اصلی این تغییر فرهنگی و تغییر الگوي مصرف، حاکم بودن الگوها و سبک زندگی غربی در جامعهي امروزي کشورمان است. به عبارت دیگر، سبک زندگی کنونی مردم ایران، ثمرهاي جز مصرف کالاهاي خارجی ندارد و بدون تغییر در چنین رویکردهایی، نباید انتظار رشد مصرف کالاهاي داخلی را داشته باشیم. همچنین در طرف دیگر، تقویت سبک زندگی اسلامی بر حمایت از کارگر ایرانی نیز تأثیر دارد. اسلام انسان را دعوت به کار کردن میکند و توصیه میکند که کار را خوب و کامل انجام دهد. رسول اعظم - صلّی االله علیه و آله - يفرمایند: »رحم االله امرأ عمل عملا فأحکمه« - رحمت خدا بر آن انسانی که کارى را بکند و محکم بکند - . - ﲝارالانوار، ج ٧٩، ص .٤٩ -
بخشاول؛ طرح موضوع و ملاحظات روش شناختی و تاریخی
از ابتداي انقلاب با شروع تحریمها از سوي آمریکا تغییراتی در روابط تجاري ایران پدیدار شد. اوایل انقلاب روابط تجاري ایران و آمریکا حدود ١٦ تا ١٧ درصد بود. در نتیجه تحریم هاي آمریکا، ایران روابط تجاري و مالی خود را بهتدریج از آمریکا به سوي
