بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین ضرورت اقتصاد مقاومتی و نقش آموزش عالی در تسهیل آن می باشد.روش: در این پژوهش، سعی بر این است که با روش توصیفی - تحلیلی به شناسایی و تشریح عوامل و موانع پیش روی نهادینه سازی اقتصاد مقاومتی در جامعه اسلامی و آموزش عالی با هدف ارایه راهکارهایی برای برون رفت از وضعیت فعلی، به بررسی نقش اصل ها و مدل برنامه درسی معنوی به عنوان یک پدیده تسهیل کننده در مساله ایجاد روحیه اقتصاد مقاومتی و در نتیجه رشد اقتصادی و اجتماعی پرداخته شود.یافته ها:اقتصاد مقاومتی به عنوان عاملی مؤثر در رشد اقتصادی، توزیع عادلانه تر درآمدها، حفظ کرامت و عزت نفس انسان، افزایش ابتکارات و اختراعات و بویژه به عنوان عاملی مؤثر بر ایجاد نظم و امنیت، دارای اهمیت است.
شرایط اقتصادی حال حاضر کشور به گونهای است که چه در عرصههای نظری و در کتابهای درسی و چه در عرصه عمل و تجارت بشری، مشابه و ما بازای واقعی ندارد نتیجه گیری: از این رو هما نگونه که بارها از سوی رهبر معظم انقلاب و دیگر مسئولان مورد تاکید قرار گرفته، بر فرزندان این سرزمین است که با نوآوری،کارآفرینی، ابتکار، نظریه پردازی و الگوسازی در عرصههای جدید قدم نهاده و کمر همت به حل مشکلات و معضلات اقتصادی بندندو همه این نوآوری ها مرهون نهادینه سازی فرهنگ اقتصاد مقاومتی در مدارس و آموزش عالی است که می توانند با کاربست مدل های نوین آموزشی و مبتنی بر آموزه های اسلامی به پرورش روحیه و فرهنگ اقتصاد مقاومتی بپردازند.
واژگان کلیدی: اقتصاد مقاومتی،مقام معظم رهبری، فرهنگ سازی، آموزش عالی
الف - مقدمه
یک تعریف از اقتصاد مقاومتی عبارت از اقتصادی است که در پی »مقاوم سازی«، »آسیب زدایی«، »خلل گیری« و »ترمیم« ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی است. یعنی اگر در رویکرد گذشته می گفتیم که فلان نهاد نمی تواند انتظارات ما را برآورده کند، در رویکرد جدید به دنبال آن هستیم که با بازتعریف سیاستهای نهادهای موجود، کاری کنیم که انتظارات ما را برآورند.اقتصاد مقاومتی چشم اندازی کلان به اقتصاد جمهوری اسلامی ایران دارد و یک اقدام بلندمدت را شامل می شود. این تعریف هم که به نظر می رسد دور از دیدگاههای رهبر معظم انقلاب نیست، رویکردی ایجابی و دوراندیشانه دارد.
در این رویکرد، باید در پی اقتصاد ایده آلی باشیم که هم اسلامی باشد و هم ما را به جایگاه اقتصاد اول منطقه برساند؛ اقتصادی که برای جهان اسلام الهام بخش و کارآمد بوده و زمینه ساز تشکیل تمدن بزرگ اسلامی باشد - موسوی ثمرین،. - 1392 تخصیص بهینه منابع، افزایش ظرفیت تولید ملی، بهبود فضای کسب و کار از طریق مدیریت سرمایه های انسانی، اجتماعی و فیزیکی بمنظور تبدیل تهدیدها به فرصت را اقتصاد مقاومتی می دانند.اگر هزینه هایی را که دولت ممکن است در شرایط موجود داشته باشد به سه دسته تقسیم کنیم، یک بخش از آن هزینه های ضروری، یک بخش هزینههای کمتر ضروری و بخش دیگر هم هزینههای لوکس و غیرضروری است. اگر بنا باشد که اعتماد عمومی جلب شود دولت باید ابتدا سراغ هزینه های غیرضروری برود.
طبیعی است که وقتی همه افراد مضایقه های مالی و شرایط موجود را ببینند حتما با این برنامه ها در جهت ایجاد انضباط مالی همراهی خواهند کرد. ولی اینکه در قدم اول سراغ مقولاتی در رابطه با حقوق و مزایای مردم برویم، این حتما غیرمنصفانه است - افتخاری،. - 1389کشور ما در حال حاضر با مسائل و چالشهای اقتصادی فراوانی روبه رو است مانند؛موانع جلب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی ، پایین بودن سطح بهره وری نیروی انسانی و سرمایه در اقتصاد ، افزایش نقدینگی و عدم تناسب آن با تولید و عرضه در اقتصاد ، وجود تورم بالا در کشور، سطح بالای بیکاری و عدم اشتغال و غیره و همه موارد فوق ضروت و اهمیت اقتصاد مقاومتی را پیش از پیش آشکار می شازد و در این راستا موسسه های اموزشی و آموزش عالی با توجه به رسالت خود فرهنگ اقتصاد مقاومتی را آموزش دهند، در واقع، کارکرد نظام آموزشی آن است که کودکان و نوجوانان و جوانان یک کشور را متناسب با شرایط و نیازهای تاریخی آن برهه تربیت کند.
اما متأسفانه در کشور ما این اتفاق به خوبی نمی افتد. ما نیاز داریم که از سطح پیشدبستان برای این مسأله برنامه داشته باشیم. ما به شعر و داستان و کاریکاتورهایی احتیاج داریم که کودکانمان را به این سمت هدایت کنیم. بنابراین توجه به نظام آموزشی و تربیتی در این عرصه بسیار مهم است.نظام آموزشی باید هماهنگ و منسجم باشد که بتواند آموزههای اقتصاد مقاومتی را از طریق رسمی و غیر رسمی مختلف، به خوبی عرضه کند مدتی است که نظریه اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است. پرداختن به این موضوع به دلایل مختلف امری مهم و ضروری است.
از یک طرف دشمنان ملت ایران تلاش دارند تا نسبت به در هم ریختگی اقتصاد ایران اقدام کنند و از ناحیه اقتصاد، ضرباتی را به ملت شریف ایران اسلامی وارد کنند و از طرف دیگر مقاومت در اقتصاد نسخه ای کارساز برای عبور از این مرحله است. از سویی دیگر موضوع اقتصاد مقاومتی موضوعی بسیار بدیع و جدید و بکر است و تجربه منتشر شده مکتوبی در مورد آن وجود ندارد و قاعدتاً باید جوانب آن در موسسه های آموزشی بررسی و مورد توجه قرار گیرد، در این راستا ، محققان با بررسی اجمالی جایگاه اقتصادی مقاومتی به کارکردهای دانشگاه در راستای تحقق اقتصاد مقومتی خواهد پرداخت.
پیشینه تحقیق
یافته های پژوهش یزدان پناه، ذاکری و شاکری - - 1396 نشان میدهد که آموزش و پرورش در پنج زمینه ی آموزش و گفتمانسازی، اصلاح الگوی مصرف، حمایت از تولیدات ملی، درآمدزایی و استفاده از ظرفیتهای بومی و منطقهای برای دستیابی به الگوی اقتصاد مقاومتی میتواند مشارکت و نقش آفرینی کند همچنین در هر زمینه راهکارهایی درجهت تحقق هرچه بهتر سیاستهای اقتصاد مقاومتی ارائه شده است نتایج پژوهش یعقوبی و کریمی - - 1395 نشان داد بین نگرش اعضای هیئتعلمی به سیاستهای اقتصاد مقاومتی با برداشت آنها از قابلیت اجرای این سیاستها در حوزههای آموزشی، پژوهشی و دانشجویی فرهنگی ارتباط مستقیم و معنی دار وجود دارد.
با توجه به نگرش مثبت اعضای هیئت علمی به سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توصیه میشود رویه های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و فرهنگی موجود دانشگاه ها با مشارکت اعضای هیئت علمی با معیار سیاستهای اقتصاد مقاومتی مورد بازبینی و اصلاح قرار بگیرند پژوهش طغیانی و همکاران - - 1395، به این پرداخته شد که مبانی دینی اقتصاد مقاومتی به منظور طراحی الگوی برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی چه می باشد؟ پس از بررسی آیات و روایات مربوط به موضوع در تفاسیر و بررسی مطالعات و پژوهش های مرتبط، اطلاعات به دست آمده با روش تحلیلی- استنتاجی، مورد تحلیل قرار گرفتند و با تحلیل و استنتاج پژوهشگران از اطلاعات گردآوری شده، مبانی استخراج گردید.
مبانی دینی برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی شامل: لزوم دوری از سلطه پذیری برای دستیابی به حیات طیبه، اعتقاد به علم و حکمت الهی در ضرورت استقلال اقتصادی، عزت مندی، و ایمان و استقامت بر آن و عمل به مقتضای آن در مبارزه با اولیای طاغوت و سلطه گران می باشد. با دستیابی به این مبانی، بررسی چرایی برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی از منظر مبانی دینی ممکن می شود. این مبانی، بیانگر اهمیت و ضرورت برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی است و در حکم مولفه ای جهت دهنده به فرایند طراحی الگوی برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی عمل می کندتحقیق میلانی - - 1394 به بررسی شاخص های اقتصاد مقاومتی و رابطه آن با خود باوری ملی می پردازد.
تلاش برای تحقق و پیاده سازی آن فرصت های بی بدیلی همچون عدم وابستگی اقتصادی ، افزایش تولید ملی و خروج از وضعیت تک محصولی را به دنبال دارد. هرچند چالش هایی مثل عدم اجماع نظر مسولان ، عدم وجود زیرساخت های مناسب و وابستگی اقتصادی به درآمد حاصله از فروش نفت در این راه وجود دارند. اما با تکیه بر خودباوری ملی و با عزم جهادی برای تحقق این هدف می توان به تحول اقتصادی و ارائه یک اقتصاد الگو دست یافت . تحقیق حاضر به صورت توصیفی -تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به انجام رسیده است.
ب - روش تحقیق پژوهش مورد نظر،از نوع کیفی است یکی از ویژگیهای عمده ی تحقیق کیفی این است که به بررسی یک مسئله به صورت عمیق پرداخته و با تعقل،استدلال، تفکر و منطق در مورد مسئله به تجزیه وتحلیل می پردازد. در این روش از دادههای آماری استفاده نمیشود - پژوهشهای کیفی یک رویکرد پژوهشی است که به منظور درک وتفسیر پدیده های انسانی و اجتماعی به کار میرودو برای رسیدن به درک عمیق از پدیده مورد نظر است - .پس بنابراین روش به کار برده شده روش توصیفی-تحلیلی خواهد بود. توصیفی از این جهت که در استخراج روش ها از روش استنباط استفاده می شود.
استنباط در تحقیقات و نظرات متخصصین در خصوص اقتصاد مقاومتی شناخته می شود. می توان این تعریف را با اندکی تغییر در مورد پژوهش های تربیتی به کار برد. استنباط در تحقیقات تربیتی به معنای استخراج حکم تربیتی در زمینه موضوعات معین با استفاده از آرای نظریه پردازان در زمینه های مختلف مختلف فلسفی، سیاسی، اخلاقی واجتماعی میباشد.در این پژوهش همانند همه پژوهشهای مشابه خود، روش کار کتابخانه ای است؛ که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر منابع داخلی در پی اثبات فرضیه خود میباشد.سوال اصلی پژوهش : نقش آموزش عالی در اقتصاد مقاومتی چیست؟
ج - تعاریف -1 اقتصاد مقاومتی اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی است که هماهنگ با سیاست های کلان سیاسی و امنیتی
نظام اسلامی و برای مقاومت در برابر اقدامات تخریبی شکل بگیرد تا بتواند در برابر ضربات اقتصادی تحریم ها و توطئه های گوناگون اقتصادی نظام استکبار مقاومت کرده و توسعه و پیشرفت خود را ادامه دهد و روند رو به رشد همه
