بخشی از مقاله
چکیده
آینده پژوهی یا آینده نگاری از اوایل دهه 1990 میلادی با استقبال بی نظیری از جانب سیاست گذاران علم و فنآوری کشورهای مختلف روبه رو شده است. به گونه ای که از اوایل این دهه تاکنون تقریبا بیشتر کشورهای پیشرفته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه و حتی برخی از سازمانهای بین المللی و منطقه ای برنامه ای در این خصوص تدوین و اجرا نموده اند.
آینده پژوهی میکوشد تا معرفت و اندیشه آینده نگرانهای را درمیان بخشهای تجاری، دولت، نهادهای دانش، برای درک فرصتها و تهدیدهای متحمل طی 10 تا 20 سال آینده در عرصه بازار و فنآوریهای ایجادکننده و آنگاه با ایجاد و تقویت همکاری میان این سه بخش با جهتدهی به فعالیتهای تعیین شده میپردازد.
آینده پژوهی شناخت ویژگیهای محیط در آینده، ساختار مناسب برای ادامه فعالیتهای نظام آموزش عالی تعیین میگردد. تاثیر محیط بر ساختار سازمان از آن جهت حائز اهمیت است که نیل به اهداف وابسته به ساختاری مناسب برای رسیدن به فعالیتهای جدید است. تعلیم و تربیت با اقتصاد پیوند خورده و تشخیص همه دولتها این است که نیروی انسانی ماهر و تحصیل کرده از شرایط و ضروریات اصلی رقابت اقتصادی است.
مقدمه
از آنجا که عرصه جهانی به میدان مبارزه و رقابت اقتصادی بدل شده است به ناچار ، آگاهی کشور ها در مورد پیوند نا گسستنی ، سازگاری تعلیم و تربیت و آموزش مسائل اقتصادی دو چنان شده و از این جهت فشار بر کشور ها ی پیشرفته و در حال توسعه بر کار آمد کردن اقتصاد و رشد ، پیشرفت و توسعه اقتصادی برای حضور فعالتر و رقابت موثر تر در عرصه جهانی روبه افزایش نهاده است
در عصر حاضر که م اشتراک دانش مهمترین نوع اشتراک در میان مفاهیم مشارکتی مطرح شده است مدیریت دانش تا چه اندازه می تواند با رویکرد اقتصاد مقاومتی مطرح شده در کشور در نظام آموزش عالی مثمر ثمر واقع شود . همان طور که مشخص است فرآیند مدیریت دانش ، ایجاد ، انتشار ، توزیع ، دخیره و بازیابی دانش است که برای هر مرکز آموز و پژوهشی نظیر دانشگاه هزینه زا است و غیر قابل اجتناب . مساله مطرح شده در این پژوهش این است که مدیریت دانش چگونه باید فرآیند آموزش و پژوهش را نه تنها با صرفه جویی اقتصادی بلکه با سود آوری ممکن انجام دهد.
آینده پژوهی
برای رویایی با تغییرات قتصادی و اجتماعی ، سیستم های علم و فنا آوری بایستی از طریق سازگار کردن فن آوری های نوین ویا ایجاد و بکار گیری فن آوری های جدید ، قادر به پاسخگویی و تغییرات باشند . ارزش آینده نگاری در آن است فرصت ساختار یافته را برای آینده و بررسی نقش علم و فن آوری در آینده فراهم می کند .
آینده نگاری یک پاسخ و تنها پاسخ قابل قبول برای برطرف کردن تعارضات ناشی ازاولویت گذاری است . تعارضاتی که به وسیله افزایش تدریجی هزینه های آزمایش ها، منابع محدود ، پیچیدگی ها ی علمی و اعمال فشارهای مختلف جهت دستیابی به ارزش واقعی پول ودر نظر گرفتن جنبه های اجتماعی و اقتصادی ایجاد می شود . آینده پژوهی و آینده نگاری حداقل مبانی و اصول خود یک مکانیسم سیستماتیک به منظور فایق آمدن بر پیچیدگی ها و وابستگی ها متقابل در تصمیمات ارایه می دهد.
از منظر آینده پژوهی آموزش عالی به عنوان یکی از پیشرانان علم و تعیین کننده در شکل دهی آینده فنآوری مورد توجه آینده اندیشان و سیاست پژوهان علم و فنآوری بوده است . از مهمترین دلایل این است نقش کانونی آموزش عالی در تولید آموزش ،ترویج و توسعه قلمروهای متفاوت دانش و معرفت بشری است . علاوه بر جهانی شدن آموزش عالی ، حضور گسترده و پر جنب جوش دانشجویان و پژو هشگران برای کسب مهارت های آموزشی و پرورشی در کشور های پیشتاز در این حوزه و کیفیت برونداد از شهرت جهانی باعث رقابت پذیری در این حوزه شده است رقابت پذیری در خصوص اقتصاد دستور کار دانش پژوهان علم و فن آوری شده است و مانند یک زنجیر آینده ، علم و اقتصاد به یکدیگر گره مبهمی خورده است که نیازمند مطالعه مستمر است .
نگاه طیفی به آینده یکی از مهمترین فرضیه های آینده پژوهی است به آینده یکی از مهمترین فرضیه های آینده پژوهی است به عبارت روشن تر این طیف ناظر بر آینده های ممکن - آینده ای که ممکن است واقع شود - ، محتمل - آینده ای که احتمال واقع شدن آن وجود دارد - و آینده مطلوب - آینده ای که باید محقق شود بنابر این آینده پژوهی آینده های مختلفی را پیش روی افراد می گذارد و درانتخاب و پی ریزی آینده مطلوب می توانند به نهاد و سازمانها بخصوص سازمانهای که با آموزش عالی سرو کار دارند کمک نماید
فن آوری بومی سازی دانش
بومی سازی عبارت است از،استفاده از،توان،انرژی،تفکر وتکنیک های محلی ویا خاص منطقه ای افراد که نسبت به آن منطقه و یا محل تعهد وتعصب بیشتری دارند.
دانش در هر کشور متناسب با امکانات آن کشور به کار برده میشود و برای بهره برداری از دانشهای جدید در کشور لازم است آنها را با امکانات و توانایی های کشور هماهنگ کنیم×؟ بومی کردن دانش در روند رشد اقتصادی کشورهای جنوب شرق آسیا از عوامل اثرگذار بوده است×؟لذا برای گسترش استفاده از دانش و فناوری باید گونه ای از آن را ایجاد کرد که با محیطهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی سازگار باشد.
بی تردید ایجاد پایه های اطلاعاتی از ارکان تجارت اطلاعاتی است×؟ ایجاد پایه های اطلاعاتی به دلیل اثرات جانبی مثبت با لایی که دارند یکی از الزامات استقرار اقتصاد دانش محور است ×؟مراکز اطلاع رسانی،پایگاههای اطلاعاتی دولتی و خصوصی، سازمان آمار و×؟؟؟ جزء اصلی ترین ارکان اقتصاد دانش محور هستند؟. ب[3 اصول توسعه پایدار را اینگونه می توان خلاصه کرد که توسعه باید از لحاظ زیست محیطی پایدار، از جنبه اجتماعی عادلانه، از نظر اقتصادی کارآ و از جنبه فرهنگی با جامعه مورد نظر سازگار باشد.
آنچه در مورد توسعه و بومیسازی صدق میکند این است که توسعه مبتنی بر بومیسازی و متکی بردانش بومی به توانمند سازی جامعه و توانبخشی اجتماعی کمک میکند. با توجه به جابجایی در مولفههای قدرت و اینکه امروزه قدرت و توانایی بر اساس دانایی تعریف میشود و نظامهای دانش ،نظامهای قدرت و سلطه خوانده میشوند. این ارتباط دانش و قدرت در رابطه توسعه بومی و غیر بومی نیز مطرح است و دانش بومی نیز میتواند بخشی از این توانایی به حساب آید. توسعه گران و بومیان با شناخت و درک تعاریف مشترک و متفاوتشان از مشکلات و اولویتها، به راه حلهای موثرتری دست خواهند یافت.
استفاه از راه حلهای بومی در چنین فضایی که مشوق همفکری و همیاری است، مجال کارآیی بیشتری پیدا خواهد کرد. بنابراین برای دستیابی به راههای موثر تر توسعه نباید از تجربه ها و توانایی های دانش بومی جامعه محلی در جهت بومی سازی الگوی توسعه غفلت کرد. اما کافی نیست که مجریان توسعه تنها به ضرورت دانش بومی در جریان توسعه آگاه باشند بلکه گام بعدی درک انواع مختلف دانش بومی، چگونگی حفظ و انتقال آن به نسلهای آینده و نحوه بکارگیری آن در تحول و توسعه جامعه میباشد.
اشتراک گذاری دانش
دانش عبارت است از ترکیبی از دادهها، اطلاعات که تجربیات، عقاید و مهارتهای متفاوتی به آن افزوده شده که نتیجه آن دارایی با ارزش است که در آن تصمیم گیری کاربرد دارد. مدیریت دانش را نوعی فنآوری می داند که به دانش تاکید دارد و بر آن است تا از طریق بکارگیری موثر دانش به حل مشکلات بپردازد.
از جمع آوری مطالب مختلف نگاشته شده درباره مفهوم مدیریت دانش به این تعریف دست می یابیم که مدیریت دانش عبارت است از فرآیند ایجاد و جمع آوری و سازماندهی و انتشار دانش برای بهره برداری از دانش تعریف مدیریت دانش مفهومی جدید نیست بلکه قدمت آن به قدمت کار برمی گردد اصل و ریشه مدیریت دانش به 3000سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد گر چه به شکل و تخصص و تحت این عنوان نبوده است.
مدیریت دانش را فرآیند بدست آوردن تخصص گروهی که بالاترین ارزش و در آمد را به وجود می اورد می داند به نظر وی تخصص می تواند پایگاه، اسناد و مغز افراد باشد که می توان اطلاعات آن را مبادله کرد
سازمان های دانش محور ، واکنش سریع در مقابل تحولات بازار داشته و از خطر شکست و مصونیت بیشتری دارند با توسعه دانش در سازمان ، روش ها و ابداعات و نوآوری مطرح می گرددو موجب ارتقاء بهره برداری سازمان می گردد سازمان ها با سرمایه منابع مادی محدود ، چانچه سازمان از دانش پیشرفته ای برخوردار باشد از رقیب پیشی خواهد گرفت فعالیت های سازمان حول محور دانش می تواند موقعیت ، صحنه های رقابتی و تجاری به همراه داشته باشد.
اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی یک بحث تئوریک محض مختص دانشگاه و حوزه نیست، بلکه بیشتر اقتصاد کاربردی است
اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است که شاخصهای آن ریشه در عمل دارد، نه حرف
این دیدگاه جدید به اقتصاد را میتوان با واژهی به مجامع علمی معرفی کرد و حتی در مفهوم دقیقتر، میتوان از واژهی اقتصاد سیاسی مقاومتی استفاده کرد و برای ارزیابی آن شاخصهای اقتصاد سیاسی تعریف و استخراج نمود، زیرا این واژه یک مفهوم اقتصاد سیاسی است تا یک مفهوم اقتصادی و به دنبال راهحلهای اقتصاد سیاسی میباشد که در عمل و کاربرد بتواند مبتنی بر اقتصاد اسلامی، نه تنها بر بحرانهای ایجادشده در عرصهی اقتصاد سیاسی فائق آید، بلکه مسیر اقتصاد را در جهتی قرار دهد که آمادگی و آینده نگری لازم نیز اتخاذ شده باشد
القای تفکر اقتصاد مقاومتی یک تدبیر هوشمندانه است تا مدیران ارشد اقتصادی را از غفلت ایجادشده در بخش اقتصاد برهاند
اقتصاد مقاومتی مکمل جهاد اقتصادی است
نتایج
بکارگیری مدیریت دانش در خروجی دانشگاه بصورت بنگاههای دانش بنیان از اهمیت ویژه ای در موقعیت فعلی کشور ما دارد. با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص بکارگیری اقتصاد مقاومتی و ایجاد بسترهای مناسب اقتصادی در امر آموزش و پژوهش دانشگاهی و همچنیین ضرورت بکار گیری مدیریت اقتصادی در زمینه کار های پژوهش محور در دانشگاه وجود وضرورت پژوهشهای از این دست در میان ادبیات پژوهشی مدیریت آموزش نه تنها لازم بلکه ضروی است .
آینده نگاری - چشم انداز - دقیقتر و موفقتری با توجه به واقعیت های کشور در خصوص مدیریت دانش و اجرای طرحهای اقتصادی دانش بنیان به عنوان خروجی های دانشگاهی خواهد شد
پیشنهادات پژوهش
• مدیریت صحیح دانش بهترین راه حل برای رسیدن به مرز های دانش با رویکر اقتصاد مقاومتی
• رفع موانع بکار گیری اقصاد مقاومتی در مدیریت دانش
