بخشی از مقاله
چکیده
هدف این نوشتار تبیین مدل درس پژوهی و بررسی تاثیر آن بر کیفیت آموزش و بهبود یادگیری در کلاسهای درس می باشد. که به روش مروری ساده تدوین و بررسی گردیده است. یافته ها نشان می دهد درس پژوهی، پژوهش مشارکتی معلمان درمدرسه و کلاس درس است.
این مدل پژوهش معلمان با بهرهگیری از حلقه های کیفی پژوهش، آموزش و یادگیری، تلاش میکند معلمان را در فرآیند طرح سؤال، برنامه ریزی، عمل، مشاهده فعال، بازخورد و بازاندیشی، و یادگیری گردهم آورد و به تبادل نظر، تجربه، هم عملی و یادگیری از یک دیگر ترغیب سازد.
درس پژوهی شکل اولیه ای از توسعه ی حرفه ای معلمان می باشد که هدف عمده آن بهبود مستمر تدریس می باشد به گونه ای که دانش آموزان بتوانند مطالب را به شیوه ی موثر تری بیاموزند.گروه درس پژوه تلاش می کند طرح درس خود را نقد و بررسی و به شیوه بهینه اصلاح نماید . طرح درس مشارکتی رمز موفقیت معلمان می باشد. برای معلم درس پژوه تمام کردن کتاب مهم نیست، یادگیری و فهمیدن دانش آموزان مهم است. درس پژوهی به معلمان یاد می دهد که در کلاس صرفا یاددهنده نباشند بلکه یادگیرنده نیز باشند.
ملاک سنجش در موفقیت درس پژوهی یادگیری معلمان است نه تولید یک درس. تهیه طرح درس بهتر نتیجه جانبی و ثانوی فرآیند است .اما ند هدف اولیه آن.
در نتیجه مدل درس پژوهی ، الگوی "پژوهش در آموزش و یادگیری تاثیر زیادی بر پرورش حرفهای معلمان، بهبود کیفیت تدریس، تداوم تغییر برای به سازی مدرسه، بهبود یادگیری دانش آموزان و جلب مشارکت فعال معلمان در تبیین آرمان و برنامه عمل و اداره اثربخش مدرسه برای بازسازی آن به مثابه سازمان یادگیرنده دارد.
-1 مقدمه
هدف اساسی آموزش وپرورش در مدارس قرن بیست ویکم،کمک به دانش آموزان برای کسب توانایی های لازم برای زندگی است ،نه صرفا انتقال وآموزش دانش پایه. این تغییر در موضوع آموزش وپرورش مدارس،از تاکید برآموزش دانش پایه به آموزش مهارتهای زندگی برهماهنگی آموزش وپرورش با نیازهای توسعه اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی وسیاسی تاثیرزیادی داردوبراصولی از جمله توجه به تفاوت هاونیازهای فردی،پرورش خلاقیت،گسترش روابط انسانی،آموزش مهارتهای زندگی در جهان امروز،گسترش فرصت های یادگیری،آموزش های زیست محیطی وهماهنگ با دنیای اطلاعات وارتباطات ویادگیری مادام العمرتاکید می ورزد.
بدیهی است تحقق این هدفها درگرو برنامه درسی اثربخش وتوانمندیهای حرفه ای معلمان اثربخش خواهد بود وباورداریم که روشهای سنتی آموزش وتربیت معلم دیگر پاسخگوی این نیازهای روبه رشد نخواهدبود. توسعه آموزش وپرورش وکارایی آن بیش از هرزمان دیگر نیازمند ایجاد جاذبه های لازم برای جلب همکاری بهترین استعدادها به عنوان معلممی باشد.
اهمیت معلم وتوجه به جایگاه وی در نظام آموزش وپرورش باید به عنوان یک وظیفه ملی مطرح باشدوامکانات لازم در همه زمینه ها به خدمت گرفته شود. تامین اقتصادی،آموزش های لازم قبل وضمن خدمت،تاکیدبرنقش راهنمایی ومشاوره معلم به عنوان مهم ترین عامل سازنده شخصیت نسل های آینده بایددر صدر برنامه های توسعه اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی قرارگیرد.
عدم توجه به نقش وجایگاه معلم ،آموزش وپرورش راازداشتن نیروی انسانی متخصص،متعهدودلسوزمحروم می سازدواین امر ،کیفیت اجرای برنامه های آموزشی ودرسی را حتی اگر با بهترین طرح ها،امکانات وتجهیزات آموزشی باشد،تحت تاثیر قرار خواهددادودرنتیجه هدف های نظام آموزش وپرورش وانتظارات مردم از مدرسه برآورده نخواهدشد .
برنامه ی درسی و کتاب درسی بهصورت مجموعه فعالیتها و تجارب یاددهی یادگیری،نقش معلم و دانشآموز را در فرآیند یاددهی یادگیری تبیین میکند. در واقع برنامهی درسیو ساختار آن، رفتار، عملکرد و مناسبات معلم با دانش آموزان و دانش آموزان با یک دیگر رامشخص می کند. به عنوان مثال در برنامه ی درسی کشورهایی که رفتار خلاّق با اهمیت است ،تأکید بر درک و فهم مسئله و جست وجوی راه حلهای دیگر مسئله، بیش از حل مسئله خواهدبود و دانش آموزان را دعوت به خلق و ابداع فکر و روش های جدید می کند. در عوض برنامه ی درسی کشوری دیگر، ممکن است دانشآموزان را به حفظ و انباشت اطلاعات ترغیب کند
مدرسه باید نقش رشد دهنده ی مهارت های اجتماعی در دانش آموزان را ایفا کند، روی همین اصل بسیاری از معلمان ما به مجموعه ی برنامه های آموزشی که برای خود تهیه می کنند، روش ها و شیوه های گوناگون را نیز اضافه می کنند، که به موجب آن ها دانش آموزان بتوانند با یکدیگر به کنش متقابل بپردازند در مطالعه درس - درس پژوهی - ، گروه های معلمان به طور منظم به مدت طولانی جلسه تشکیل می دهند. - از چند ماه تا یک سال - و روی طراحی ، اجرا ، ارزشیابی و بهبود یک یا چند پژوهش در کلاس درس کار می کنند.مطالعه ی درس - درس پژوهی - با استفاده از همه ی شاخص ها در بین معلمان ژاپنی بسیار محبوب است و ارزش بالایی دارد. این روش رکن اصلی فرایند بهبود مدارس است. منطق مطالعه ی درس - درس پژوهی - ساده است : اگر می خواهید آموزش را بهبود بخشید اثربخش ترین جا برای چنین کاری کلاس درس است
درس پژوهی برگردان واژه ژاپنی jugyokenkyu بمعنی مطالعه یا پژوهش تشکیل شده است .kenkyu بمعنی درس و jugyoبمعنای مطالعه یا پژوهش است . معادل انگلیسی درس پژوهی Lesson studyاست. درس پژوهی به زبان ساده مطالعه و پژوهش جمعی پیرامون عمل تدریس است . اگر به عنوان یک معلم حرفه ای در روش تدریس خود تامل کنی حتما روش های بهتری برای تدریس وجود دارد. رویکردی برای توسعه دانش حرفه ای معلمان که از مدارس ابتدایی ژاپن مطرح و توسعه یافت .
معلمان با حضور در گروههای کوچک با تشریک مساعی و با شرکت در جلسات هم اندیشی پیرامون اهداف و محتوای دروس ، به یک برنامه مقدماتی برای تدریس دست می یابند . درس پژوهی - پژوهش مشارکتی در کلاس درس - است که توسعه حرفه ای معلمان را در بردارد .
مهمترین مانع در توسعه حرفه ای معلمان ، فاصله ی بین نظریه ، عمل و عدم تشریک مساعی با معلمان در برگزاری دوره های آموزش معلمان است . بررسی جهانی اخیر در حوزه توسعه حرفه ای معلمان ، بیانگر رویکردهای نوینی مانند پژوهش مشارکتی در کلاس است که بیش از اقدامات گذشته در تلفیق نظریه وعمل توفیق یافته است . درس پژوهی به عنوان مدلی موثر برای ترویج و غنی سازی یادگیری در مدرسه نظر اندیشمندان بسیاری را برای تحول در آموزش جلب کرده است .
این بار نه به تنهایی، بلکه با یک گروه از معلمان هم رشته ، روش خود را مورد مطالعه و آزمون قرار دهید ، با هم با نقد شرایط موجود و در جهت نیل به وضع موجود طرح مساله نمایید ، در جهت شناخت بهترین روش ممکن پژوهش کنید ، نتایج پژوهش را در کلاس درس و بصورت طبیعی بیازمایید ، نتیجه آزمایش را نقد کنید ، طرح را اصلاح و دوباره در یک کلاس دیگر آن را اجرا نمایید ، نتایج پژوهش خود را منتشر و در اختیار دیگران قرار دهید.
به این ترتیب شما گام در مسیر درس پژوهی نهاده اید روشی که پایه توسعه مستمر حرفه ای شماست و شما را در مسیر یک معلم حرفه ای و فکور به حرکت وا می دارد
منطق درس پژوهی ساده است اگر میخواهید آموزش را بهبود بخشید، اثر بخشترین جا برای چنین کاری، کلاس درس است .اگر شما این کار را با درسها شروع کنید، مسئلهی چگونگی کاربرد نتایج تحقیق در کلاس درس ناپدید می شود.در اینجا بهبود کلاس درس در درجهی اول اهمیت است.
درس پژوهی رویکردی برای توسعه ی حرفه ای است که طی آن معلمان با یکدیگر در جهت تدوین طرح درس ، اجرا ، مشاهده و تحلیل نتایج آن در جهت بهبود یادگیری دانش آموزان همکاری و مشارکت می نمایند. درس پژوهی یک تمرین توسعه ی حرفه ای می باشد که معلمان در آن تشریک مساعی و همکاری می کنند تا یک طرح درسی را تهیه و اجرا نموده و درس را به منظور جمع آوری داده های مربوط به یادگیری دانش آموزان مشاهده نموده و این مشاهدات را در جهت بهبود و اصلاح درس خود به کار گیرند.
این فرایندی است که دبیران در آن درگیر می شوند تا چیزهای بیشتری در مورد تکالیف یادگیری موثر بیاموزند که منتج به پیامدهای یادگیری بهبود یافته برای دانش آموزان می شود [1]فرآیند درس پژوهی باور نکردنی است. یادگیری زیادی صورت گرفته است. طراحی یک درس با چنین دقت و ریزبینی در واژه گزینی به گونه ای باور نکردنی مهم شمرده می شود. تنها در همین یک مرحله احساس می کنم، رشد کرده ام - «دنیل پیترز، روچستر،نیویورک -
روش شناسی
روش این نوشتار مروری از نوع تحلیلی می باشد که از تحلیل مسائل مربوط به تاثیر مخرب آسیب های اجتماعی و مهمتر از همه آنها ، آسیب های اینترنتی در کتابها، مجلات و منابع در دسترس محقق پرداخته است.
نتایج یافته ها
مدرسه ونظام آموزشی برای همگام شدن با تحولات جامعه ونیازهای جدید،به اطلاعات جدیدتری نیازدارد،این اطلاعات رویکردهای جدیدی را پیش روی مسئولان آموزش وپرورش قرارمی دهند .کانون توجه دربرنامه اصلاحات :امروز از"چین تا آمریکا"،انگلستان تا کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای میانه"، "برزیل تا اقیانوسیه"و آفریقای جنوبی تا ژاپن"،آهنگ تغییر و شوق به تحول در آموزش وپرورش به گوش میرسد .،
بیشترین توجه برنامه های اصلاحات آموزشی بر "توانمندسازی معلم وغنی سازی فرآیند "یاددهی، یادگیری" متمرکز است امروزه پژوهش های آموزشی بیش از برنامه های درسی به معلم وفرآیند تعامل او با دانشآموزان توجه دارند و بر "غنی سازی یادگیری" تاکید میکنند. تکاپوی جهانی در دستیابی به برنامههای راهبردی واثربخش برای نوسازی و تحول نظام های آموزشی، تاسیس مدارسی است که از طریق غنیسازی یادگیری - نهصرفا آموزش - بهدانش آموزان کمک کند تا یاد بگیرند و بخشی از فرآیندحیات بخش هستی باشد.
مدل "درس پژوهی"به عنوان مدلی موثر برای ترویج و غنی سازی یادگیری در مدرسه، در حال حاضر نظر بسیاری ازاندیشمندان را در جهان برای تحول در آموزش به خود جلب کرده است.
