بخشی از مقاله
چکیده:
در پژوهش پیشرو، به بررسی اهمیت درس تاریخ و روشهای تدریس این درس پرداختهایم و با توجه به اینکه اینجانب به مدت 26 سال سابقه کاری در سمتهای مختلف سرگروهی درس تاریخ و علوم اجتماعی و تدریس این دروس بودهام و کلاسهای متعدد کارگاهی برای دبیران این درس برگزار نمودهام، شایسته است راجع به اهمیت بیش از پیش دروس علوم اجتماعی به ویژه درس تاریخ اهتمام ویژه ای نسبت به این درس از جانب دبیران، اساتید دانشگاهی و مولفین درس تاریخ داشته باشیم به گونهای به آموختن این درس بپردازیم که دانش آموزان به خوبی دلایل شکست و پیروزیهای گذشته را بدانند و بتوانند در تصمیم-گیریهای مربوط به آینده خود و کشور عزیزمان در جهت درست گام بردارند.
واژهها کلیدی: تاریخ، روایت پژوهی، درس پژوهی، روش تدریس.
مقدمه:
تاریخ در لغت به معنی تعیین زمان وقوع یک رویداد است و به معنی سرگذشت زندگی اجتماعی گذشته بشر میباشد. بسیاری از مورخان، محققان و دانشمندان ایران و جهان با اذعان به علم بودن تاریخ و حتی قبول آن به عنوان مادر علوم نقش قابل توجه و انکارناپذیر تاریخ در زندگی بشر را گوشزد کرده و بر این مسائل اتفاق نظر دارند که تاریخ عبرت آموز بوده و می تواند با یادآوری اشتباهات بزرگ گذشته، انسانیت را از تکرار - لااقل عمدی و اختیاری - آنها باز دارد. به علاوه تاریخ تجربه گذشته را به تجربه کنونی می افزاید و زندگی را پرمایه تر می کند. حس تاریخی لازمه ی حیات و بقای ملت ها به شمار می آید. هر ملتی با اتکا به شخصها، حماسه ها، کتابها، شعرها، یادآوری خطرات و صدمات گذشته، بزرگداشت پیروزیها و تجلیل از قهرمانان و ... هم در شکل گیری این حس و هم در تقویت هر چه بیش تر و مداوم آن میکوشد. ملت ما و دیگر ملتهای بزرگ جهان به اتکای همین حس تاریخی است که در تاریخ دوام آورده اند و در برهه هایی، صاحب آوازه و افتخار شده اند. تضعیف این حس را باید خطری جدی در حیات عالی هر کشور دانست. بنابراین باید به دنبال روش هایی برای تدریس خلاقانه و جذاب درس تاریخ باشیم تا نکات مهم درذهن دانش آموزان و شنودگان حک شود و هیچ گاه فراموش نشود - گلمرادی، . - 1395
اهداف تحقیق:
با آموزش صحیح و جذاب و خلاقانه، دانشآموزان تمایل بیشتری برای مطالعه درس تاریخ خواهند داشت. که منجر به برآورده شدن اهداف زیر میشود:
-1 علاقهمندی به مطالعه تاریخ و میراث فرهنگی؛
-2 تقویت حس خودشناسی و خداشناسی از طریق تأمل در تاریخ دوره مورد نظر و عبرتآموزی از آن؛
-3 بزرگداشت شخصیتهای تاریخی، نظیر پیامبران و امامان همراه با الهام گرفتن از آنان و برانگیختن حس بیزاری از ستمگران و خائنان؛
-4 ارج نهادن به ارزشهای اسلامی، انسانی از قبیل عدالت طلبی، سخت کوشی، علم آموزی و درست کاری؛
-5 تقویت حس خودباوری ملی و دینی ، آمادگی برای دفاع از میهن و مقابله با تهاجم فرهنگی؛
-6 دست یابی نسبی به بینش و نگرش تاریخ؛
-7 احترام به سایر ملتها و پرهیز از یک سو نگری و خودبینی از طریق اندیشیدن در دستاوردها و تعاملات تمدنی آنان تا قرن دهم هجری؛
-8 تقویت علاقه به میراث فرهنگی و حفظ آن به ویژه میراث ایرانی - اسلامی؛
-9 تقویت حس همدلی با مسلمانان جهان.
-10ایجاد علاقه شغلی در دانش آموزان برای گرایش به مقوله تاریخ.
-11شناخت جایگاه درس تاریخ و نشان دادن اهمیت آن در امور زندگی - شیروانی و حاتمی، . - 1395
پیشینه تحقیق:
در کشورهای مختلف تلاشهای زیادی برای افزایش علاقهمندی دانشآموزان به یادگیری تاریخ انجام شده است. برای مثال دانشآموزان یک مدرسه در بوداپست مجارستان با بازدید از مکانهای تاریخی این شهر قسمتی از تاریخ آن را فرا میگیرند. با این شیوه یادگیری تاریخ، معلم و دانشآموزان بوداپست دیگری را مییابند. علیرغم اینکه آثار مربوط به گذشته ای وحشتناک از بین رفته اما یاد آن هنوز به جا مانده است. اوا کاردوس، معلم آنها، میگوید: »اگر وقایع این دوران را دیرتر آموزش دهیم همه اطلاعات از حافظه دانشآموزان پاک خواهد شد. کاربرد روش کنونی باعث خواهد شد تا دانش آموزان به طریقه بهتری اطلاعات را کسب کنند.« موضع مجارستان در جنگ جهانی دوم بحث برانگیز بود. این کشور با همکاری کردن با آلمان نازی از سوی نیروهای شوروی و هم پیمانانش، مورد حملات سنگین هوایی قرار گرفت. دانشآموزان در یک بیمارستان نظامی میتوانند زخمهای عمیق تاریخی را حس کنند. در کشور ژاپن، از دانشآموزان خواسته شد که درباره یک موضوع تاریخی به تهیه یک کتاب اینترنتی بپردازند. اولین کار دانشآموزان برای ساختن این کتاب اینترنتی، فصلبندی کردن بود. هر فصل به چند بخش تقسیم می شد. دانشآموزان دو به دو برای تحریر این کتاب با یکدیگر کار میکردند. آنها با توجه به طبیعت سوژه منابع ضد و نقیضی پیدا کردند اما این فرصت مناسبی بود تا درباره قابل اطمینان بودن منابع تفکر کنند. آنها نحوه فصلبندی و تحقیق موضوع خود بر روی اینترنت را فرا گرفتند اما مهمتر، فراگیری موضوعاتی تاریخی و قدیمی در دنیای کنونی است - آقایی میبدی،. - 1393
روشهای تدریس و مطالعه درس تاریخ:
روش تدریس، راه منظم، با قاعده و منطقی برای ارائه درس میباشد. علمای تعلیم و تربیت به طور عموم روشهای تدریس را این طور دستهبندی مینمایند. بنابر تعریف اکثریت علما و دانشمندان » تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم ، برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد. تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها، گرایشها، باورها، عادتها و شیوههای رفتار و به طور کلی انواع تغییراتی راکه میخواهیم در شاگردان ایجاد کنیم، در برمیگیرد.« در تعریف تدریس چهار نکته مهم و اساسی وجود دارد که عبارتند از:
الف - وجود تعامل بین معلم و شاگردان.
ب - فعالیت بر اساس اهداف دانشی، مهارتی و طرز تلقی معین و از پیش تعیین شده.
ج - طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات.
د - ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری - محمدپور، . - 1394
معلم خوب کسی است که شوق فهمیدن و آموختن را در شاگردان بر انگیزد. روشهای تدریس زیادند و هر معلم مطابق به شرایط و روحیه درس، روش تدریس خودرا دارد با آن هم از برخی روشهای فعال و مشارکتی تدریس که در تاریخ نیز مورد استعمال زیاد دارند، یادآور میشویم:
روش ایفای نقش:
یکی از بهترین و موثرترین روش در تدریس تاریخ روش ایفای نقش میباشد. در این روش سه گروه شرکت میکنند. الف - اجرا کننده یا معلم ب - نقش آفرینان ج - تماشاگران روش اجرای نمایش. راهکارها و روشهای آموزش تاریخ در مدارس با تاکید بر اهمیت روایتپژوهی و درسپژوهی دریادگیری درس تاریخ
