بخشی از مقاله
با افزایش روزافزون جمعیت شهرها و عرضه وسایط نقلیه موتوری و در نتیجه کاهش ظرفیت راهها مسائل و مشکلات عمدهای در نظام حمل و نقل و ترافیک به وجود آمده است. شبکههای حمل و نقل شهری باید به شکل سیستمی طراحی و احداث شوند که هر کدام از اجزای آن مسئولیت خود را به طور بهینه انجام دهند تا مشکل و معضلی در شبکه شهری بوجود نیاید. با توجه به محدودیت-هایی که وجود دارد سیستمهای حمل و نقل در عین حال که نیازهای جا به جایی افراد جامعه را تامین مینمایند باید از نظر منابع مالی نیز قابل توجیه باشند. در این تحقیق که از روش توصیفی تحلیلی و همچنین مطالعات اسنادی کتابخانهای و روشهای آماری استفاده شده است؛ به برآورد هزینه خسارتهای ناشی از اتلاف وقت افراد، اتلاف سوخت، آلودگی محیط زیست، تصادفات و به طور کلی هزینههای محسوس ناشی از تراکم ترافیک در شهر تهران پرداخته میشود.که نتایج به دست آمده نشان میدهند، همه روزه خسارتهای قابل توجهی در بخش حمل و نقل به علت نابسامانی و تراکم ترافیک هزینه میشود. مطابق برآورد انجام شده در سال در شهر تهران در حدود 100 میلیارد تومان از منابع ملی صرف این هزینهها شده است. لذا برنامهریزی اصولی، برخورد کارشناسی، سرمایهگذاری و مساعدت سازمانها و ادارههای مختلف برای رفع معضل ترافیک در شهر تهران ضروری است.
حمل و نقل درون شهری بخشی از تهسیلات شهری به شمار میرود که از دو بخش حمل و نقل عمومی و حمل و نقل شخصی تشکیل شده است . حملونقل عامل پویایی جامعه است و یکی از اهداف مهندسی ترافیک تامین حمل و نقل اقتصادی راحت و ایمن برای کالا و انسان است . در مطالعات حمل و نقل سعی در ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضاست . منظور از عرضه کلیه تهسیلاتی است که برای حرکت هرچه سریعتر عابرین پیاده و وسایط نقلیه در شهر ارائه می شود مانند شبکه معابر سواره رو ، پیاده رو ، چراغهای راهنمایی ، تابلوها و ... منظور از تقاضای حمل و نقل میزان حجم تردد عابرین پیاده و وسایل نقلیه در یک دوره زمانی مشخص میباشد که از گذرهای مخصوص طراحی شده در شهر عبور میکنند.
هنگامیکه بحث از تعادل بین عرضه و تقاضا به میان میآید هدف ایجاد حرکتی روان و با آرامش برای عابرین پیاده و وسایل نقلیه در سیستم عرضه شده است .برای ایجاد تعادل عرضه و تقاضا درحمل و نقل روش های گوناگونی وجود دارند که از آن جمله موارد زیر قابل ذکرند:
- افزایش عرضه : منظور ازافزایش عرضه در حمل و نقل ایجاد تسهیلات بیشتر در سیستم حمل و نقل همگانی ،افزایش تابلوهای راهنما،خطکشی معابر ، بهسازی طرح هندسی تقاطع ها ،زمان بندی تقاطع های چراغ دار، احداث راه های کمربندی ودر برخی موارد تعریض خیابان ها است .
- کاهش تقاضا : منظور از کاهش تقاضای حمل و نقل استفاده از روشهایی است که سبب کاهش نیاز به حمل و نقل شود برای مثال ایجاد سیستم اطلاع رسانی پیشرفته و جایگزینی آن به جای مراجعه به مراکز اداری و خدماتی و جانمایی مناسب کاربری ها و از این روش ها به شمار می آید .
- افزایش عرضه و کاهش تقاضای به طور همزمان
مسائل و مشکلات حمل و نقل درون شهری
- تردد عابرین و وسایل نقلیه
- کمبود پارکینگ
- تردد معلولین
- تغییرات عمده در کاربری زمین
- تصادفات
- حمل و نقل همگانی
- زیست محیطی - مهندسین مشاور آمودراه ،1376 ، - 17
روش تحقیق
تراکم ترافیک همه روزه خسارتهای قابل توجهی در ابعاد اجتماعی ، اقتصادی، روانی و زیست محیطی به پیکره شهرتهران تحمیل میکند.البته مطالعات متعددی با دیدگاه مختلف در این زمینه صورت گرفته است . امادراین مقاله حاضرکه در آن از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و همچنین مطالعات اسنادی-کتابخانهای و روشهای آماری استفاده شده است و آمار و اطلاعات مورد نیاز از سازمان مخاطرات و جمعیت حلال احمر و شهر داری تهران جمع آوری شده سعی بر این است با تعیین هزینه های محسوس ناشی از تراکم ترافیک در شهر تهران ، اهمیت برنامه ریزی ، سرمایهگذاری و برخورد کارشناسی با مسئله ترافیک در این شهر بیشتر تبیین و مورد توجه قرار گیرد .
بیان مساله
برنامه ریزی حمل و نقل درون شهری :
نظام حمل و نقل ترافیک به عنوان بخشی از فعالیتهای شهری بیان کننده پویایی و حیات یک مجموعه شهری است به شک بدون جابه جایی نمیتوان شهر را زنده تصور نمود این فعالیت چنان با زندگیها تلفیق شده استکه تقریباً نمیتوان آن را جدا از فعالیتهای روز به شمار آورد. یک شهر از دو عنصر اصلی تودههای ساختمانی وفضا تشکیل شده است . تودههای ساختمانی تمام مکان هایی مسقف را شامل می شود این مکان ها دارای کاربردهای گوناگون از قبیل مسکونی ، تجاری ، اداری ، خدماتی و... هستند . جغرافیا و برنامه ریزی شهری فضا تمام مکان هایی را که دارای سقف نیست شامل میشود بنابراین شبکه معابر ، پارکینگهای روباز ، ارکها ، فضاهای
سبز داخل محدوده ساختمانها و... جزء فضاهی شهری محسوب میشوند بافت و محیط کالبدی شهر ترکیبی از این دو عنصر است و تفاوت های فیزیکی شهرها از نحوه ترکیب و تعداد تودههای ساختمانی وفضا به وجود میآیند . بدین ترتیب اگر تمام ابنیه ساخته شده توسط انسان به عنوان عناصر توده ساختمانی در مجموعه بافت شهری تلقی شود بخش قابل توجهی از فضای میان آن ها به معابر در شبکه حمل و نقل اختصاص مییابند
حمل و نقل عامل پویایی جامه است برای داشتن یک سیستم حمل و نقل کارا که بتواند تحرک مطلوبی در جامعه پدید آورد می-بایست برنامهریزی دقیقی نمود. این برنامهریزی باید بتواند نیازهای جامعه را برآورده سازد و قطعاً موفقیت آن منوط به شناخت همین نیازها میباشد برای برنامهریزی تسهیلات حمل و نقل دانستن این که مردم و کالا چرا و چگونه سفر میکنند بسیار مهم است . مردم با سیستمی مسافرت میکنند که متناسب با نیازها و هم چنین در دسترس آنها باشد . اگر فاصلههای کوتاه مانند چند خیابان آن طرفتر رادر نظر بگیریم ممکن است پیاده حرکت کنند با ازدیاد فاصله بین مقصدهای مورد نظر و مبدا نیاز به سیستم مکانیکی خواهد بود مانند اتومبیل شخصی وسایل حمل و نقل عمومی ،مترو و ... 80 تا 90 درصد اغلب سفرهایی که در یک منطقه شهری انجام میشود با اتومبیل است. هدف از برنامه ریزی حمل و نقل ،ایجاد سیستمی است که با آن بتوان دسترسی انسان رابر اساس مفاهیم زمان ، هزینه ، ایمنی و آسایش در هر سفر تعریف نمود .
افزایش تعداد و تراکم شدید در معابر مرکزی شهر به ویژه در ساعات پیک ترافیک و مسایل و دشواریهای ایجاد شده از قبیل افزوده شدن زمان سفر ، تولید آلایندههای زیست محیطی و تصادفات جرمی و مرگ و میر ناشی ازآن ضرورت اتخاذ تدابیر جدید را خاطر نشان می سازد . متاسفانه همه ساله میلیارد ها ریال سرمایه ملی کشور صرف سیستم های حمل و نقل عمومی میشود که با اعمال سیاستهای مشخص میتوان این هزینه رابه حداقل رسانید. در بحث اقتصاد خرد مطلبی مطرح میشود و آن مساله سیری ناپذیری مصرف کنندگان است یعنی هر چه تسهیلات حمل و نقلی افزایش یابند ، استفاده از این تسهیلات نیز زیادتر شده وقطعاٌ مقدار بیشتر بر میزان کمتر ترجیح داده می شود . لذا می بایست سیاستگذاران و برنامه ریزان شهری با اتخاذ شیوه هایی سفرهای وابسته به هزینه را ، از قبیل سفرهای تفریحی و سفرهای به قصد خرید از هسته مرکزی شهر را به حداقل رسانیده و یا ساعت انجام آنها را جابجا نمایدند. مردم برای رفع نیازهای خود در فعالیتهای مختلف سفر میکنند مانندکار،خرید ،تفریح به علت اینکه تمام فعالیت ها در ساختمانها قرار دارند سفر را میتوان عمل رفتن از یک ساختمان به ساختمان دیگر فرض کرد . میتوان گفت که سفر تابع کاربری زمین است تعداد سفرهایی که با مقصد یک قطعه زمین خاص انجام میشود نه تنها تابع میزان استفاده از آن است که باسطح زیر بنا به کل زمین مشخص میشود بلکه به موقعیت و میزان دسترسی آن قطعه زمین نسبت بهزمینهای منطقه نیز بستگی دارد برای انجام یک برنامه ریزی منطبق بر نیازهای یک منطقه درک و تشریح نوع و مقدارسفرهایی که درآن انجام می شود بسیار مهم است . هم چنین اهداف و مقاصدی که باید به آن ها رسید باید به طور کامل و واضح تعریف شود
حمل و نقل همگانی :
بهتر است در محلههای که بیش از 200 خانوار زندگی میکنند برنامهریزی حملونقل همگانی انجام شود امروزه سعی بر آن است که جذابیت و میزان استفاده از حمل و نقل همگانی افزایش یابد از جمله عواملی که سبب افزایش جذابیت این سیستم می شود فاصله زمانی کم ، سرعت و راحتی سفر است . بهتر است ایستگاههای اتوبوس در مناطق پر جمعیت بصورتی طراحی شود که زمان رسیدن به ایستگاه از 5 دقیقهتجاوز نکند . - حدوداٌ 400 متر پیاده روی - عرض معابری که به طور مشترک مورد استفاده اتوبوس ووسایل نقلیه دیگر است باید به اندازهای باشد که امکان عبور آزاد آنها وجود داشته باشد . بهتر است در معابر جمع کننده ومحله هایی که
