بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی »تبیین نقش توانمندسازی و کار تیمی بر عملکرد سازمانی با میانجیگری مدیریت دانش در شرکت ملی گاز ایران « با استفاده از روش تحقیق توصیفی از نوع علی انجام شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه کارکنان شرکت ملی گاز ایران در سال 1396 بودند که بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود 500 نفر بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 217 نفر تعیین گردید. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده استفاده شده است. به منظور سنجش متغیرهای مورد استفاده در پژوهش از چهار پرسشنامه توانمندسازی، کار تیمی، عملکرد سازمانی و مدیریت دانش استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه ها مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است. پایایی پرسشنامه ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ مورد تأئید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل از روش های آماری توصیفی و آمار استنباطی - مدل معادلات ساختاری - استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که توانمندسازی بر عملکرد سازمانی و مدیریت دانش تأثیر مثبت و معناداری دارد.
مقدمه
بی گمان حیاتیترین مسئله در هر سازمانی عملکرد آن سازمان است و یکی از متغیر هایی است.روان شناسان کار، عملکرد سازمان را محصول رفتارهای انسانی می دانند و معتقدند انگیزه ها و نیازها،در عملکرد افراد و در نهایت رشد و توسعه ی اقتصادی سازمان تاثیر دارند - وتن، 1383، . - 9 همچنین باور بر این است که عملکرد شغلی یک سازه ی ترکیبی است که برپایه ی آن کارکنان موفق از کارکنان ناموفق از طریق مجموعه ای از ملاک های مشخص قابل شناسایی هستند.آموزش کارکنان معنای وسیع و گسترده ای دارد و تنها معنی کارآموزی، کارورزی و یا تمرین عملی در یک زمینه بخصوص را در بر نمی گیرد، بلکه دامنه آن به قدری وسیع می شود که از فراگیری یک حرفه و فن ساده شروع می شود و به احاطه ی کامل بر علوم و فنون بسیار پیچیده، ورزیدگی در امور سرپرستی و مدیریتی در سازمان های دولتی و صنعتی و بازرگانی و همچنین به چگونگی رفتار و برخوردهای مناسب در مقابل مسائل انسانی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محیط پایان می یابد. عوامل مختلفی بر عملکرد کارکنان تأثیر می گذارد، که برخی از این عوامل مدیریت دانش و کار تیمی و توانمندسازی در سازمان می باشد. - حاجیان فرد، 1392، . - 7
سازمانها سالانه مبالغ عظیمی برروی منابع انسانی خود سرمایه گذاری می کنند تا از این راه بتوانند کاهش هزینه ها، افزایش کیفیت، افزایش انعطاف پذیری، افزایش رضایت مشتری و بهبود کلی عملیات را بدست آورند. اما همواره نگرانی مجریان برنامه های توسعه در بخش خصوصی این است که آیا این سرمایه گذاری ها در عملکرد شرکت موثر است . در واقع می توان گفت که بقا و تداوم فعالیت سازمان ها و مؤسسات به چگونگی کارایی و اثربخشی عملکرد کارکنان بستگی دارد. تحولات بنیادین در عرصه سازمان ها در دهه های اخیر چنان پرشتاب بوده است که مدیریت سازمان ها را پیچیده تر از قبل کرده است. نیروی انسانی در هر کشوری بزرگترین سرمایه و منبع موجود سازمانهاست. نیروی انسانی در هر کشوری توان تغییر در ساختار فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... را دارد . عوامل مختلفی بر عملکرد کارکنان تأثیر می گذارد، که یکی از این عوامل مدیریت دانش، توانمندسازی و کار تیمی در سازمان می باشد - حاجیان فرد، 1392، . - 8 یکی از متغیرهای موثر بر عملکرد کارکنان ، کار تیمی است. کار تیمی مشارکت دادن افراد در امور و تصمیمگیریها و استفاده بهینه از توان، استعداد و خلاقیت افراد میباشد. ظرفیت و توانایی سازمانهای هر کشوری برای انجام کار تیمی موثر و با عملکرد بالا، از ضروریتهای عصر رقابتی امروز است. در جامعه ایران بسیاری از صاحبنظران و اندیشمندان حوزههای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مدیریتی در تحلیلهای خود بر این باورند که ایرانیها در کارهای جمعی و گروهی موفقیت چندانی ندارند - وتن، 1383، . - 17
همچنینی یکی از مهم ترین چالش های مدیران عصر حاضر، عدم استفاده کافی از منابع فکری، توان ذهنی و ظرفیت های بالقوه منابع انسانی موجود است . در اغلب سازمانها از توانایی های کارکنان استفاده بهینه نمیشود و مدیران قادر نیستند ظرفیت بالقوه آنان را به کار گیرند. به عبارت دیگر افراد، توان بروز خلاقیت، ابتکار و فعالیت بیشتری را دارند، اما در محیط سازمانی به دلایلی از این قابلیتها به طور مطلوب بهرهبرداری نمیشود. اندیشمندان مدیریت تحول و بهسازی سازمان، توانمندسازی کارکنان را به عنوان یک راهبرد اثرگذار بر عملکرد و بهسازی نیروی انسانی معرفی نموده اند و معتقدند که توانمندسازی منابع انسانی یکی از نگرش های مهم جدید است که امروزه توسط سازمان ها به کار گرفته میشود و در واقع پاسخ به نیاز حیاتی مدیریت معاصر در پاسخ گویی به نیاز تغییر و تحول است - حاجیان فرد، 1392، . - 7 توانمند سازی فرصت هایی را برای انتخاب، ارتقاء آزادی و اختیار کارکنان فراهم می آورد تا آنها بتوانند به نحو احسن شایستگی و لیاقت خود را در کارشان بروز دهند. با توجه به نتایج تحقیقات، کارکنان توانمند شده در خصوص نقش های درون سازمانی ابهامات کمتری نشان می دهند، در این نوع سازمانها حیطه کنترل رهبران توسعه یافته و استقلال کارکنان افزایش می یابد - نیستانی، 5،. - 1391 بر این اساس مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه توانمندسازی و کار تیمی بر عملکرد سازمانی با میانجیگری مدیریت دانش در شرکت ملی گاز تأثیر دارد؟
ادبیات تحقیق
کارکنان مهم ترین و مؤثرترین عامل شناخته شده در برابر عملکرد خود و پیشرفت سازمان مسئول می باشند ؛ لذا برای کسب عملکرد شغلی بالا، کارکنان باید برانگیخته شوند. بیشتر محققان، تلاش های خود را بر روی مطالعه کارکنان متمرکز نموده اند تا بدین وسیله عواملی را که بر انگیزه و درنتیجه کارآیی بیشتر آنها تأثیر می گذارد ، درک و شناسایی نمایند. عملکرد سازمانی شاخصی است که چگونگی تحقق اهداف یک سازمان را اندازه گیری مینماید - وتن، 1383، . - 14
عملکرد سازمان
بهبود عملکرد سازمانی موضوع مهمی در مبحث حفظ و نگهداری منابع انسانی یک سازمان به شمار می رود و بی توجهی به آن، در بلند مدت، سیستم اجتماعی سازمان را مختل نموده و موجب بروز عصیان، کاهش حس مسئولیت و درنهایت ترک خدمت می شود.لذا باید شرایط لازم برای بهبو عملکرد کارکنان فراهم کرد. مدیریت دانش، توانمندسازی و کارتیمی از عوامل مؤثر بر عملکرد سازمانی است - نیستانی، 7،. - 1391
مدیریت دانش
مدیریت دانش، فرایندی است که بواسطه آن سازمانها در زمینه یادگیری - درونی کردن دانش - ، کدگذاری دانش - بیرونی کردن دانش - و توزیع و انتقال دانش، مهارت هایی را کسب می کنند - وتن، 1383، . - 14 مدیریت دانش سازمانی، عادتها وعملیات عادی وروزمره را متحول کرده است، درست مثل تغییری که تحصیل در افکار و فرهنگ ایجاد میکند. باطراحی و سازماندهی فرایند مدیریت دانش می توان دانش ضمنی، مهارت ها وجریان کاری را به رویهها، استانداردسازی وتحلیل محتوای مستندسازی منتقل کرد و بستری برای ایجاد رقابت، مزیت رقابتی و توسعه پایدار فراهم نمود . اما از سوی دیگر توسعه مدیریت دانش موفق امر بسیار دشواری استتقریباً. 84 درصد برنامههای مدیریت دانش با شکست مواجه می شوند. علی رغم تحقیقات وسیعی که در حوزه مدیریت دانش صورت گرفته است، هنوز پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان، سخت وپیچیده است. در نتیجه شناسایی عوامل موفقیت مدیریت دانش علاوه برشناخت استراتژیهای آن و بکارگیری آنها در فرایند مدیریت دانش به اجرای مؤثرتر آن کمک فراوانی می کند - نیستانی، 5،. - 1391
کار تیمی
کار تیمی را می توانیم در اطراف خود در قالب تلاشهای جمعی یا نتیجه اجماع نیروهای منفرد ببینیم. هر تیم از بخشهای مختلفی تشکیل می شود که هر یک بخشی از سیستمی حمایتی را شکل داده و به سمت هدفی مشترک گام برمیدارند - رفیعی، 4،. - 1393برخی از محققان نیز کارتیمی را مجموعه فعالیتهای مرتبط به هم که شامل نظارت بر عملکرد، دریافت و دادن بازخور،ارتباطات دوطرفه، تطبیق پذیری، انعطاف پذیری و هماهنگی فعالیت ها تعریف کردهاند یکی از موارد حساس و پراهمیت که مدیران در آن نقش کلیدی دارند، ارائه کار تیمی توسط نیروهای تحت مدیریت ایشان است. علت استفاده از تیم های کاری، دستیابی به اهداف سازمانی با اثر بخشی و بازده بالاتر و کاهش مکاتبات سازمانی بوده و به عنوان ابزاری جهت غلبه بر ضعف های سازمان دهی رسمی می باشد؛ با توجه به این که موفقیت یا شکست یک تیم به عوامل متعددی وابسته است، شناخت این عوامل و نحوه تنظیم آن ها اهمیت فوق العاد های در تحقق اهداف سازمان ها دارد - عصاری، 5،. - 1395
توانمندسازی
