بخشی از مقاله
چکیده
بحران اقتصادی سالیان اخیر و تغییرات مداوم در محیط کسب و کار، سازمان ها را ملزم به دیده بانی پیوسته بر محیط داخلی و خارجی و تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از این تغییرات نموده است. در همین راستا، سیستم های هوشمندی استراتژیک به عنوان ابزاری نوین با فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز سازمان، مدیران را در دستیابی به این مهم یاری می رسانند.
با توجه به اهمیت روز افزون هوشمندی استراتژیک این سوال مطرح می گردد که چه عوامل و پارامتر هایی سبب تسهیل در دستیابی به اطلاعات و ارتقا سرعت انتقال دانش شده و از این طریق بر هوشمندسازی استراتژیک سازمان ها موثر می باشند.
با بررسی تحقیقات پیشین آشکار می گردد که سرمایه اجتماعی در سه سطح خرد، میانی و کلان تاثیر شگرفی بر انتقال دانش و دستیابی به اطلاعات درون و برون سازمانی داراست. مقاله حاضر بدنبال طراحی چارچوبی توسعه یافته و نظام مند در خصوص مفهوم سرمایه اجتماعی و نقشی که ارتباطات اثر بخش مبتنی بر اعتماد می توانند در جمع آوری اطلاعات و ارتقا هوشمندی استراتژیک ایفا نماید، می باشد.
با بررسی ادبیات موضوع در این حوزه مدلی منطقی و نوآورانه در خصوص تبیین نقش سرمایه اجتماعی در هوشمندی استراتژیک در این مقاله ارائه شده است که می تواند به عنوان مبنایی تئوریک در پژوهش های آتی مورد استفاده قرار گیرد.
-1 مقدمه
اتخاذ تصمیم های مناسب رمز بقا و موفقیت سازمان ها در دنیای کسب و کار امروز است. اتخاذ این گونه تصمیمات آگاهی مدیران از محیط پیرامون و محیط درونی سازمان و تاثیرات آن بر عملکرد سازمان را می طلبد. تدوین استراتژی مناسب و پیش بینی تغییرات محیطی در سازمان به طور عمیقی با آگاهی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از محیط درونی و بیرونی در ارتباط است.
در این میان شناسایی فرصت ها و تهدیدهای ناشی از این تغییرات به منظور واکنش مناسب برای موفقیت در بازار، ضروری و مهم به نظر می رسد.
امروزه سازمان های در محیطی پویا با تغییرات مداوم و مستمر در حال فعالیت می باشند. تغییرات متغیرهای محیطی تاثیرات شگرفی بر فعالیت های شرکت ها از خود بر جای می گذارد که به نوبه خود ضرورت دیده بانی مستمر محیطی را برای سازمان ارتقا می دهد. کنترل و نظارت بر محیط و در نظر گرفتن متغیر های آن در اتخاذ تصمیات سازمانی بسیار حائز اهمیت می باشد.
جمع آوری، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل به موقع داده ها و اطلاعات منجر به ارتقا هوشمندی فعالیت های سازمان می گردد و به عنوان ورودی در اتخاذ تصمیمات استراتژیک در نظر گرفته می شود. بسیار حائز اهمیت است که سازمان به منظور کسب مزیت های پایدار در محیط تجارت جهانی، با تحلیل به موقع و مناسب داده ها هوشمندانه رفتار نماید و این یکی از دلایل اصلی استفاده از انواع مختلف سیستم های هوشمندی استراتژیک می باشد.
با توجه به یافته های پژوهشی که در سال 2011 توسط اتحادیه جهانی هوشمندی بر روی 989 شرکت صورت گرفته است، در دنیا روند استفاده از سیستم های هوشمند رو به افزایش است و میزان سرمایه گذاری بر روی این سیستم ها در منطقه خاور میانه در حدود یک میلیون یورو می باشد.
گذر از عصر صنعتی به عصر دانش لزوم استفاده سازمان ها از منبع استراتژیک و ارزشمند دانش را در دستور کار دانشمندان علوم مدیریت و سازمان قرار داده است. هوشمندی استراتژیک مفهومی نسبتا جدید در حوزه علوم مدیریت می باشد و بدنبال آن است تا داده های جمع آوری شده از محیط بیرونی و درونی سازمان را به منظور بهره گیری حداکثری از شرایط موجود به دانش و هوش تبدیل نماید.
یکی از مهمترین نوع هوشمندی در سازمان، هوشمندی استراتژیک می باشد که به نوعی سایر انواع هوشمندی در سازمان را نیز در بر می گیرد. بررسی مداوم محیط درونی و بیرونی سازمان و جمع آوری داده های مورد نیاز به منظور ارتقا توان فکری سازمان برای دستیابی به رسالت سازمانی ضرورتی انکار ناپذیر است اما سوال اصلی که در اینجا مطرح می شود این است که چه عوامل و پارامترهایی سبب تسهیل در دستیابی به اطلاعات، انتقال دانش و ارتقا هوشمندی استراتژیک سازمان می شوند.
هدف اصلی از نگارش این مقاله تبیین نقش سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از متغیرهای اثر بخش بر هوشمندی استراتژیک می باشید. امروزه در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی ، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی - social capital - نیز مورد توجه قرار گرفته است.
سرمایه اجتماعی، میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به »همکاری« و مشارکت در تعاملات اجتماعی، قادر است به حل معضلات موجود در آن اجتماع، فائق آید و حرکت به سوی رشد وتوسعه شتابان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی را امکان پذیر سازد. از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب شده و مدیرانی و کارکنانی موفق قلمداد میشوند که بتوانند در ارتباط با جامعه و دیگر اعضای سازمان به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتر نایل گردند.
سرمایه اجتماعی از طریق مولفه هایی همچون اعتماد، مشارکت و همکاری سبب تسهیم دانش و ارتقا یادگیری سازمانی شده و از این طریق ارتقا و بهبود هوشمندی استراتژیک را برای سازمان بهمراه خواهد داشت. امروزه آنچه سبب موفقیت کسب و کارها می گردد، برقراری ارتباطات پایدار با کلیه ذینفعان و جمع آوری اطلاعات به روز و اثر بخش از محیط درونی و بیرونی سازمان می باشد.
سرمایه اجتماعی مفهومی زیربنایی در درک نوآوری، خلاقیت و هوشمندی سازمان به شمار می آید، چرا که از یک سو فرآیند نوآوری، خلاقیت و هوشمندی سازمانی را تحت تاثیر قرارداده و از سوی دیگر تحقق آن ها را تسهیل می نماید.
مقاله حاضر بدنبال طراحی چارچوبی توسعه یافته و نظام مند در خصوص مفهوم سرمایه اجتماعی و نقشی که ارتباطات اثر بخش مبتنی بر اعتماد می توانند در جمع آوری اطلاعات و ارتقا هوشمندی استراتژیک ایفا نماید، می باشد و از این طریق به گسترش مرزهای دانش موجود در این حوزه کمک می نماید. با توجه به مطالب عنوان شده، نوآوری مدل ارائه شده و نتایجی که از کاربرد آن برای مدیران حاصل خواهد شد، ضرورت انجام مطالعه حاضر شکل گرفت.
-2 هوشمندی استراتژیک2
کروگر - 2010 - 3، بیان می دارد که هوشمندی استراتژیک از هم افزایی هوشمندی رقابتی، هوشمندی کسب و کار و مدیریت دانش تشکیل شده است.[15] همچنین سیتوریتا - 2011 - 4، به بررسی نقش مهم هوشمندی استراتژیک در تصمیم گیری های سازمان پرداخته است و این نوع هوشمندی را ترکیبی از هوشمندی کسب و کار، هوشمندی رقابتی و هوشمندی رقبا معرفی می کند.
از طریق ارتقای هوش استراتژیک می توان از برنامه ریزی استراتژیک به تفکر استراتژیک برسیم. هوش استراتژیک عبارت از توانایی تعبیر و تفسیر محرک ها و توسعه ی استراتژی مناسب برای نشان دادن اثر محیط بر این محرک ها می باشد. این هوش بی نظیر شامل : زمان بندی، غریزه، ادراک سیاسی، کنجکاوی، انعطاف پذیری، اقدام به ساده سازی، متناسب سازی، تصورات و توانایی تفسیر موقعیت ایجاد شده بوده و منجر به برتری استراتژیک می گردد. به منظور درک مناسب هوش استراتژیک می بایست در هوش های زیر مجموعه آن از جمله هوش کسب و کار، هوش رقابتی و مدیریت دانش بررسی گردد.
حسینی و همکاران - - 1390، در مقاله خود هوشمندی استراتژیک را متشکل از دو دسته کلی هوشمندی درون سازمانی و هوشمندی برون سازمانی می دانند.
1-2 هوشمندی برون سازمانی
هوشمندی برون سازمانی ترکیبی از هوشمندی رقابتی و هوشمندی کلان محیطی می باشد.
1-1-2 هوش رقابتی
هوشمندی رقابتی، سیستمی از تجزیه وتحلیل محیطی است که دانش سازمان را نسبت به محیط بیرونی کامل می کند و برنامه ها، تصمیمات و عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد. این نوع هوشمندی، فرآیندی مستمر است
