بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق با هدف بررسی شیوههای فرزندپروری والدین و رابطه آن با گرایش به جنس مخالف و احساس امید به زندگی در دانشآموزان متوسطه دوم ناحیه1 شهر اهواز در سال تحصیلی 1395-96 انجام شد. این پژوهش از نوع همبستگی وجامعه آماری آن کلیه دانش آموزان متوسط دوم ناحیه 1 شهر اهواز بودند و نمونه تحقیق شامل 368 دانش آموز 184 - پسر و 184 دختر - بود که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه های شیوه های فرزند پروری بامریند ، امید به زندگی اشنایدر ،و پرسشنامه 2 سوگرایی نسبت به جنس مخالف گلیک و فیسکه بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین میانگین امتیاز شیوه های فرزندپروری والدین مربوط به شیوه مقتدرانه بود. میزان گرایش به جنس مخالف و احساس امید به زندگی در دانش آموزان دختر بیشتر از دانش آموزان پسر بود. بررسی همبستگی بین متغیرها نشان داد که شیوه های فرزندپروری با احساس امید به زندگی - r=0/568 - و گرایش به جنس مخالف - r=0/753 - رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد.
کلمات کلیدی: شیوههای فرزندپروری والدین، گرایش به جنس مخالف، احساس امید به زندگی .
مقدمه
خانواده مهمترین نقش را در تربیت فرزندان به عهده دارد و این نقش تربیتی در دوران کودکی بیشتر است. والدین می توانند با ایجاد روابط عاطفی سالم و سازنده و ابراز محبت و پذیرش کودک با تعیین ملاکها و معیارها از طریق یک سرمشق با ثبات از رفتارهای مطلوب، بهترین و مؤثرترین شیوه اجتماعی شدن و بنای یک تربیت صحیح را فراهم کنند - ماسن1 و همکاران، . - 1388 خانواده از طریق شیوه فرزندپروی که اتخاذ میکند، ارزشهای خود را به فرزندان انتقال میدهد و او را در جریان جامعهپذیری قرار میدهد. پایه و اساس شیوه فرزندپروری بیانگر تلاشهای والدین و برای کنترل و اجتماعی کردن فرزندانشان می باشد. انتخاب هر نوع سبک و شیوه تربیت فرزندان تأثیر مستقیمی بر روی ویژگیهای اخلاقی، خلقی، شخصیتی و ... فرزندان میگذارد. امروزه این روشهای فرزندپروری به تعاملات بیشتر میان والدین و فرزندان منجر شده است و به یقین این تعاملات میتواند تأثیرات مثبت یا منفی بر سلامت طرفین بر جای گذارد - گرجی و محمودی، . - 1391
سنین نوجوانی همراه با تغییرات سریع الگوهای رفتاری است. این تغییرات نوجوان را در معرض گسترش رفتارهای پر خطر بهداشتی از قبیل عدم تحرک، عادات تغذیه ای نامناسب، گرایش به جنس مخالف، افسردگی، ناامیدی، مصرف سیگار و مواد مخدر قرار می دهد که تأثیر آن ها تا سال ها بعد حتی تا آخر عمر، باقی می ماند و بهزیستی روانی آن ها را تهدید می کند - سپهریان و همکاران، . - 1392 هر خانوادهای با توجه به ابعاد گوناگون زندگی خویش از جمله وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... سبک و شیوه خاصی برای تربیت فرزندان خود انتخاب می کند. البته این انتخابالزاماً از روی آگاهی نیست و ممکن است والدینی که از سطح سواد بالایی هم برخوردار نیستند، شیوه صحیحی برای تربیت فرزندان خود برگزینند. روابط بین والدین و فرزندان نه تنها در دوره کودکی بلکه در دوره بزرگسالی هم بسیار مهم است. چنان که تأثیر روابط والد- فرزند در بزرگسالی روی سلامت روان و پریشانی روان شناختی فرزندان تأیید شده است - میلکی2 و همکاران، . - 2008
شیوههای فرزندپروری والدین یکی از سازههای جهانی است که بیانگر روابط عاطفی و نحوه ارتباط کلی والدین با فرزندان است و عامل مهمی برای رشد و یادگیری فرزندان به شمار می رود. شیوههای فرزندپروری ترکیبی از رفتارهای والدین است که در موقعیتهای گستردهای روی می دهند و جو فرزندپروری با دوامی را پدید میآورند. به عقیده بامریند - 1991 - 3 فرزندپروری فعالیت پیچیدهای شامل روشها و رفتارهای ویژه است که به طور مجزا یا در تعامل با یکدیگر بر رشد کودک تأثیر میگذارد.اودر مطالعات خود سه ویژگی را آشکار می سازد که روش مؤثر را از روش های نه چندان مؤثر فرزندپروری جدا می سازد، این سه ویژگی عبارتند از: پذیرش و روابط نزدیک، کنترل و استقلال دادن. از تعامل این سه ویژگی سه شیوه فرزندپروری مستبدانه1، سهل گیرانه2 و مقتدرانه3 مشخص می شود.
در شیوه فرزند پروری مستبدانه، والدین بر اعمال قدرت و انضباط اجباری تأکید می کنند. این والدین با فرزندان خود کمتر گرم و بامحبت هستند، فرزندان خود را بسیار کنترل می کنند، از قدرتشان استفاده افراطی می کنند و به فرزندانشان اجازه مخالفت با تصمیمات و قواعد خود را نمی دهند و کمتر با آنان گرم و مهربان هستند - حسینیان، 1388 به نقل از فضلی، . - 1389 در شیوه فرزند پروری سهل گیرانه، والدین رابطه صمیمی و بامحبتی با فرزندان خود دارند، ولی راهنمایی و انضباط لازم را که به فرزندان آن ها کمک می کند تا مسئولیت را یاد گرفته و ملاحظه دیگران را بکنند، تأمین نمی کنند. فرزندان آن ها گرایش دارند که ناپخته تر و خودمحورتر باشند - فضلی، . - 1389 در این گونه خانواده ها، به طور کلی قوانین بسیار محدودی وجود دارد و افراد به اجرای قوانین و آداب و رسوم اجتماعی چندان پایبند نیستند. به همین دلیل، دخالت پدر در کارهای فرزندان معنا ندارد
و هر یک از فرزندان و دیگر اعضای خانواده، هر کاری که بخواهد، می تواند انجام دهد - دهارت4 و همکاران، 2006 به نقل از دلاوری پورپاریزی و صفورایی پاریزی، . - 1389 منظور از خانواده مقتدر، خانواده ای است که کودک را در شیوه ای که در نظر او اطمینان بخش و قاطع است، آزاد می گذارند. در چنین خانواده ای، فرزند به استقلال و آزادی فکری تشویق می شود، در حالی که نوعی محدودیت و کنترل از سوی والدین نیز بر او اعمال می گردد. بر شیوه تربیتی والدین مقتدر، نه محدودیت مطلق سایه افکنده و نه این شیوه دچار معضل آزادی مطلق است، بلکه معیار رابطه والدین- فرزند، آزادی نسبی و متعادل و همچنین انضباط هدایت شده ای خواهد بود که فرصت کافی برای اظهار نظر به بچه ها می دهد تا مشکلات و خواسته های خود را با والدینشان در میان گذارند. در چنین فضایی، فرزندان می توانند عقیده خود را آزادانه بیان کنند و هنرها و مهارت های بالقوه خویش را بروز دهند و در نتیجه از امنیت روانی کافی برخوردار شوند - دلاوری پورپاریزی و صفورایی پاریزی، . - 1389
به طور کلی در سنین نوجوانی در نوع و شدت روابط فرزندان با والدین تغییراتی اتفاق میافتد و روابط نزدیک با والدین کاهش مییابد و تعاملات منفی بین والدین و فرزندان نوجوان شان افزایش مییابد و نوجوانان تمایل بیشتری به برقراری رابطه با همسالان همجنس و غیرهمجنس پیدا میکنند. همچنین در اواخر نوجوانی، در مقایسه با والدین و دوستان نزدیک، دوست دختر یا دوست پسر فرد، بیشترین
