بخشی از مقاله
چکیده
صید کفال ماهیان در دو مناطق شرقی و غربی طی سالهاي 82-79 در استان گلستان به روش صید پره توسط شرکتهاي تعاونی استان وبا نظارت ناظرین پره می باشد. مجموع صید به ترتیب 2099 ، 735 تن صید که بطور متوسط براي هر سال 525 و 184 تن را می باشد. میزان صید در واحد تلاش صیادي در منطقه میانکاله و گمیشان به ترتیب287 و 106/1 کیلوگرم می باشد. درصد صید آن نسبت به ماهیان استخوانی 48/1 %می باشد، منطقه میانکاله % 49/8 و منطقه گمیشان % 43/8 بوده است. نوسانات زیاد صید در منطقه گمیشان از % 20/7 در سال 79 تا 78/4 %درسال81 ، منطقه میانکاله % 40 در سال تا 58/1 %در سال 82،81کمتر بوده است .
کلمات کلیدي : تلاش صیادي، ماهی کفال، صید پره، صید، ماهیان استخوانی
مقدمه
بطور کلی تامین پروتئین مورد نیاز جامعه همواره یکی از مسائلی است که توجه مدیران شیلاتی را در هر کشوري بخود معطوف می نماید وامنیت غذایی زمانی تحقق می یابدکه تمامی مردم همواره به غذاي کافی سالم ومقوي از نظر فیزیکی واقتصادي دسترسی داشته باشند. توسعه پایدار شیلاتی و بهره برداري از منابع آبزي کشور جهت تامین بخشی از پروتئین مورد نیاز جامعه، نیاز به برقراري نظام مناسب مدیریتی جهت بهره برداري بهینه از آبزیان می باشد.
بررسی ماهیان در اکوسیستم هاي آبی از لحاظ تکاملی، بوم شناسی، رفتار شناسی، حفاظت، مدیریت منابع آبی، بهره برداري ذخایر و پرورش ماهی حائز اهمیت است. درصید تجاري هر دو گونه کفال ماهیان وجود دارند بطوریکه کفال طلایی ٧٠ و کفال پوزه باریک ٣٠ درصد از صید کفال ماهیان را تشکیل می دهند - اصلان پرویز، ١٣٧٠ - . خانواده کفال ماهیان mugilidae از فراوانترین ماهیان دور از ساحل بوده و به میزان کمتر در آبهاي ساحلی یافت می شوند.
این ماهیان در نواحی گرمسیر و نیمه گرمسیر دنیا گسترش داشته و در آبهاي اقیانوس آرام، اطلس و هند زیست میکنند. در دریاي خزرطی سالهاي ١٩٣٠ الی١٩٣٤ سه گونه ازکفال ماهیان شامل کفال مخطط،کفال طلایی وکفال پوزه باریک ازدریاي سیاه به دریاي خزرپیوند زده شدند.پیونددو گونه طلایی و پوزه باریک موفقیت آمیزبودوبخوبی درسرتاسر دریاي خزر گسترش یافتند.
بیشینه تحقیق
در مطالعه اي که در بررسی صید جنبه هاي زیست شناختی کفال ماهیا ن در حوضه جنوبی دریاي خزر توسط فضلی و غنی نژاد نشان داد در واحد تلاش سالهاي 73-1372 و81-1380 نتابج روند افزایش داشت و در سال 81-80 به حداکثر مقدار خود رسید. میزان صید در واحد تلاش نیز از 114 کیلوگرم در هر بار پره کشی در سال 73-72 به 43 کیلوگرم سال 76-75 کاهش ولی طی سال هاي79-80 و 80-81 بهترتیب 66/4 و 78/4 کیلوگرم افزایش یافت، بنابراین ذخایر این ماهی در شرایط مطلوبی قرار دارد.
در این تحقیق میزان صید در واحد تلاش صیادي - - CPUE در طی این سال هاي بهره برداري به 199 کیلوگرم در سال رسیده است. صید در مناطق پنچگانه شیلات ایران نشان می دهد که اگرچه در 79 منطقه گلستان بیشترین میزان صید در واحد تلاش را بخود اختصاص داده بود و میزان آن از 164/7 کیلوگرم در سال 79 به 203/2 کیلو گرم در سال 82 رسیده است ولی بیشترین میزان صید در واحد تلاش در منطقه نوشهر - 228/4کیلوگرم - مشاهده شد. بنابراین تصورمی شود که در سال 79 گله هاي اصلی کفال ماهیان در این منطقه متمرکز شده اند.
مواد و روش کار
در استانهاي شمالی از جمله استان گلستان صید ماهیان استخوانی به روش صید پره توسط شرکتهاي تعاونی صیادي پره و با نظارت ناظرین پره انجام می پذیرد. ناظرین پره علاوه بر نظارت بر انجام قوانین شیلات توسط تعاونی ها صید پره، مقدار صید روزانه را به تفکیک گونه در فرمهاي مشخص ثبت و به شیلات ارسال می دارند. اطلاعات ارسال شده در برنامه آماري شیلات جهت تهیه گزارش ثبت می گردد.
صید در واحد تلاش صیادي بر اساس میزان صید در واحد تلاش - پره کشی - در نظر گرفته شده است صیدگونه ماهی کفال نسبت به علاوه بر منطقه نسبت به کل صید ماهیان استخوانی نیز نیز مورد بررسی قرار گرفت. از اطلاعات ثبت شده در برنامه شیلات جهت دریافت بعضی از گزارشات استفاده شده است و براي تجزیه تحلیل بهتر داده ها و رسم نمودارها برنامه excel مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج و بحث
بررسی روند صید در سالهاي 1379 الی 1382 استان گلستان نشان می دهد که در طی این مدت از 589/3 تن صید ماهیان استخوانی، 283/4 تن آن مربوط به صید کفال ماهیان می باشد. با توجه به نمودارها وجداول درمی یابیم درمنطقه گمیشان صید کفال از 87/7 تن درسال 1379 به120/1 تن درسال 1382 رسیده است. در طی این چهارسال صید ماهی کفال در منطقه گمیشان 735/6 تن می باشد که بطور متوسط 183/8 تن درسال میشود. صید ماهیان استخوانی در طی همین سالها در منطقه گمیشان از 423/8 تن در سال 79 به 364/2 تن در سال 82 رسیده است.
درسال 79 میزان صید درواحد تلاش صیادي ماهی کفال 62/2 کیلو گرم بوده است که در سال 82 به83/3 کیلو گرم رسیده است که این افزایش صید در طی این سالها با نوساناتی روبرو بوده است بطوریکه درصد صید ماهی کفال درمنطقه گمیشان در هرسال نسبت به مجموع صید اینگونه ازسال 1379 الی 1382 به ترتیب 11/9، 19/5 ، 52/2، 16/3 درصد بوده است که این نشان میدهد بیشترین میزان صید در منطقه گمیشان درسال 81 با 52/2 درصد ازصید چهار سال بوده است.
میزان صید در واحد تلاش صیادي درمنطقه گمیشان از 300/3 کیلو گرم در سال 79 به 252/5 کیلوگرم در سال 82 رسیده است. بیشترین مقدار صید این گونه در منطقه گمیشان درسال 81 حدود383/7 تن می باشد که 52/2 درصد از کل صید ماهی کفال صید شده را طی این چهارسال به خود اختصاص داده است. صید ماهی کفال در منطقه میانکاله از 369/1 تن در سال 79 به 402/1 در سال 82 رسیده است. در همین زمان صید ماهیان استخوانی در منطقه میانکاله از 811/9 تن در سال 79 به 1005/3 تن در سال 82 رسیده است.
در این سالها 4213/5 تن ماهی استخوانی و 2099/2 تن ماهی کفال توسط تعاونیهاي صید پره در منطقه میانکاله صید شد. میزان صید در واحد تلاش صیادي طی این سالها در منطقه میانکاله داراي نوساناتی بوده و از 256/5 کیلوکرم در سال 79 به 214/2 کیلوکرم درسال 82 رسیده است. نوسانات میزان صید در واحد تلاش صیادي ماهیان استخوانی در منطقه میانکاله تقریبا مانند کفال بوده و از 564/2 کیلوگرم درسال 79 به 535/6 درسال 82 رسیده است. بیشترین مقدار این پارامتر در سال 80 حدود 657/4 کیلوگرم می باشد.
