بخشی از مقاله
چکیده:
»دانشگاه«به عنوان یک نهاد مهم فرهنگی- اجتماعی در جامعه محسوب می شود که ازجایگاه والایی برخوردار است. این مکان مقدس از زمان تأسیس خود تاکنون با برخورداری از کارکردهای گوناگون توانسته، موجبات غنای فرهنگ انقلاب اسلامی را در ابعاد مختلف علمی، آموزشی، عبادی و اجتماعی فراهم نماید. در این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و گرد آوری مطالب از منابع و سپس تحلیل و بررسی محتوایی و نیز با بهره گیری از سخنان رهبر فرزانه انقلاب تلاش داریم تا پاره ای ازفعالیّت های فرهنگی دانشجویان که می تواند در اسلامی شدن دانشگاه ها نقش داشته باشد را به بحث و بررسی بگذاریم.
مهمترین فعالیّت های فرهنگی دانشجویان در تحقق انقلاب اسلامی از دیدگاه رهبر فرزانه انقلاب عبارتند از: -1 تشکیل انجمن های اسلامی. -2 راه اندازی و توسعهنشریات دانشجویی.-3توجّه به جایگاه بسیج دانشجویی.-4توجّه به کانون های قرآن و عترت. -5توجّه به کانون های مهدویت - 6. برگزاری کرسی های آزاد اندیشی. در این مجال، تلاش داریم تا این شش اصل مهم را که می تواند در تحقق اسلامی شدن دانشگاه آن هم دربُعد فرهنگی نقش داشته باشد را به بحث و بررسی بگذاریم.
طرح مسأله:
طرح اسلامی شدن دانشگاه ها نخستین باردر زمان رهبرفقید انقلاب امام خمینی - ره - و در پیام نوروزی ایشان که در تاریخ 1359 /3/23 ایراد نمودند، آغاز شد. ایشان در این سخنرانی تصریح نمودند که باید انقلاب اسلامی در تمامی دانشگاه های سراسر کشور به وجود آید، تا استادانی که در ارتباط با شرق و غرب هستند تصفیه گردند تا دانشگاه تبدیل به محیط سالمی برای تدریس علوم اسلامی گردد.
به پیرو سخنرانی امام خمینی - ره - و توجّه به این مسأله ، هرچند در جریان انقلاب فرهنگی، بازنگری های متعددی، پیرامون نحوه گزینش استادان و مدیران دانشگاهی، تصحیح متون در پیرامون معارف
1 . استادیار پایه 6 رشته تفسیر و علوم قرآن دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم،دانشکده تفسیر ومعارف قرآن کریم قم.
2 . پژوهشگر، کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تفسیر ومعارف قرآن کریم قم ؛
اسلامی و اخراج افراد وابسته به گروه های سیاسی معاند از فضای دانشگاه به عمل آمدامّا، اوج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، فضای انقلاب فرهنگی را تحت الشعاع خود قرار داد و از حجم سمینارها و تألیف کتب و مقالات و سایر اقدامات کاست، ومدتی این طرح اسلامی شدن دانشگاه ها به تأخیر افتادامّا.
بعدها جانشین و نایب بر حقِایشان حضرت آیت االله خامنه ای به جهت اهمیّت این موضوع و پیرو سخنان رهبر فقید انقلاب اسلامی امام خمینی - ره - کهقبلاً مطرح شده بود، ایشان مسالهاسلامی شدن دانشگاه را ابتدا در تاریخ 1375/2/29 در دیداری که با وزیر آموزش عالی داشتند ایراد نمودند وخطاب به آنان فرمودند:»برادران عزیز دانشگاه اسلامی نیست، باید اسلامی شود و این تحقق پیدا نمی کند مگر با برنامه ریزی دلسوزانه و همه جانبه از سوی شما و من این را باتمام وجودم معتقدم که دانشگاه نه فقط به لحاظ علم اندوزی بلکه باید به لحاظ روشن بینی دینی پیش برود.
ایشان باز در همان سالو در طیّ ملاقاتی که در تاریخ 16 آذر سال 1375 با مسئولین نهاد نمایندگی رو به رو شدند در ابتدا خطاب به آنان بر این مطلب متذکر می شوند که برای اسلامی شدن دانشگاه باید به گونه ای عمل کنید که به حیثیت علمی دانشگاه ها لطمه ای وارد نشود،تا این که سرانجام در سال 1375 شورای هماهنگی اسلامی کردن دانشگاه ها که مصوبات آن در حکم مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی است با عضویت نهاد نمایندگی رهبری، کمیسیون مشورتی عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی و چند نفر حقیقی تأسیس شد.
این شورا در سال 1375 ضمن تشکیل 15 جلسه، نسبت به شکل دهی، ده کمیته تخصصی اقدام کرد؛ تا این که در سال 1376 این ستاد به ستاد اسلامی مراکز آموزشی تغییر نام می دهد،و به نقد عملکرد ستاد اسلامی شدن دانشگاه هاپرداخت.این ستاد عمدتاً در برخی احکام صادره کمیته انضباطی اعضای هیأت علمی تجدید نظر کرد و منشور اسلامی شدن دانشگاه ها را تدوین و جهت اجرا به دانشگاه ابلاغ کرد. - ذاکر صالحی، :1383ج1صص. - 176-177 از این رو در این پژوهش درصدد یافتن پاسخ، برای چیستی و ماهیت نظریه اسلامی شدن دانشگاه در مسیرانقلاب فرهنگی و اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری هستیم.
-1مفهوم شناسی واژگان:
-1-1 دانشگاه:
»دانشگاه« یک نهاد علمی - فرهنگی به شمار می آید، که کار اصلی آن تولید و انتقال دانش است.
دراصطلاح؛ به عنوان یک نهاد اجتماعی است که در بطن تحولات تاریخی با نیازهای خاص جوامع گره خورده است. - جرجی ،1372،ج3 ، ص - 199اهمیّت. این موضوع به گونه ای است که قرآن کریم، در آیه 9 از سوره زمراهمیّت علم و دانش را بیان کرده آن طور که آمده است: «؛ - آیا چنین کسی با ارزش است یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام، از عذاب آخرت میترسد، و به رحمت پروردگارش امیدوار است، بگو آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند یکسانند؟ تنها صاحبان مغزمتذکّر میشوند - . این آیه شریفه، به صراحت انسان ها را به فراگیری علم و دانش درکنار یکدیگر دعوت می کند.
-2-1 اسلام:
اسلام، از نظر راغب اصفهانی از مادهسَلَمَ«»، و به معنای دور بودن از آفات ظاهری و باطنی است، و واژه »اسلام« رانیز به معنای داخل شدن در صلح و دوستی می داند. - راغب اصفهانی، :1414 صص-424 . - 423از نظرابن فارس واژه اسلام از» سین«، » لام«، » میم« و سه اصل دارد و هر سه اصل به معنای، صحت و عافیت وکنار بودن از آفات ظاهری و باطنی می داند.
-3-1 دانشگاه اسلامی:
در تعریف دانشگاه اسلامی میان صاحب نظران تعاریف متعددی آمده است،می توان تعاریف آنان را به سه دسته تقسیم کرد.» - 1 دیدگاه حداقلی«؛ صاحب نظران این دیدگاه، نظر بدبینانه ای نسبت به اسلامی شدن دانشگاه ها دارند. این دسته از صاحب نظران، نسبت بین دانش و عقیده را تباین و گاه تعارض می دانند و معتقدند مفهوم دانشگاه اسلامی دارای ابهام بوده و پارادوکسیکال - ناسازه - هستند. این صاحب نظران معتقدندکه قلمروهای علم و دین متفاوت است و بر تمایز روش های علم و دین تأکید می کنند
