بخشی از مقاله
خلاصه
کودکی ، اولین و مهم ترین دوره ی زندگی انسان است . در این دوره کودک برای نخستین بار با طبیعت رابطه برقرار می کند، روابط اجتماعی خود را بنا می نهد و به مفهومی از خود دست می یابد. دورانی که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد. کودک علاوه بر رشد جسمانی دارای مراحل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی است. تجربه ی هر فرد در زندگی و مهارت هایی که کسب می نمایند مربوط به شرایط محیطی و محصول تاثیر متقابل میان آن فرد و محیطی است که در آن زندگی می کند، فعالیت به عنوان عامل اصلی رشد و یادگیری کودک فرآیندی است که در ارتباط با فضا و محیط کودک، رشد همه جانبه او را موجب می گردد و محیط با ایجاد فرصت و تحریک و تشویق کودک در رفتار او تاثیر می گذارد. بنابر این فضاهای آموزشی نقش عمده ای در رشد و آموزش کودکان دارند . در این پژوهش با استفاده از مطالعات وسیع کتابخانه ای به بررسی عوامل موثر در کیفیت فضاهای آموزشی و نقش آن بر رشد کودکان و سپس بررسی نمونه موردی - پیش دبستانی امام رضا - ع - شهر شیراز - خواهیم پرداخت و سپس بسته به موضوع از نمونه های خارجی برای مقایسه استفاده شده است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که کیفیت فضای آموزشی مثل نور، رنگ، انعطاف پذیری، فرم و... نقشی موثر در رشد کودکان و افزایش انگیزش و علاقه به محیط مدرسه ایفا می کنند.
کلید واژه : فضاهای آموزشی ، کودک ، سلامت ، رشد
بیان مسئله
توجه به موضوع تاثیرپذیری انسان از محیط پیرامون سابقه ای طولانی دارد و از دیرباز مورد توجه بوده است. بنابراین در سال های اخیر با توجه به رشد روزافزون جمعیت کودکان در ایران، توجه ویژه ای به طراحی فضاهای آموزشی ویژه کودکان شده است .[1] مدرسه نهادی اجتماعی است و نمایانگر فرهنگی است که مدرسه جزیی از آن به حساب می آید و به کودک طرز فکر و جهان بینی خاص را منتقل می کند .[2] ذهن کودک مانند بوم سفیدی است و البته تا زمان وارد شدن به محیط آموزشی دبستان و بالاتر از آن ، شخصیت و نظام تفکر او تا حد زیادی شکل گرفته اما اثر گذاری سیستم آموزشی تحصیلی که به طور میانگین در اکثر کشورها از هفت سالگی آغاز می شود نیز عامل مهمی در شکل دادن به انسانی است که قرار است عضوی از جامعه و دنیا باشد .[3]
از جمله ضوابطی که باید در طراحی یه ساختمان آموزشی بر مبنای سلامت کودک مورد توجه باشد نورپردازی استاندارد، آسایش بصری، آکوستیک، رنگ، ایمنی و پایداری است .[3] کلاسی که از طراحی محیطی مناسبی برخوردار است، از لحاظ زیبایی شناختی جذابیت دارد و در کودکان این احساس را ایجاد می کند که آن ها در فضایی جداگانه اند و می توانند در این محدوده ی تعریف شده، با امنیت خاطر بدون آنکه نگرانی داشته باشند، مشغول کار خود شوند .ضمن آنکه مربیان هم می توانند به آسانی بر این محل ها نظارت کنند .[6] پیاژه می گوید: محیط کودک باید محرک باشد تا رشد ذهنی او کامل شود. یا اریکسون در این زمینه می گوید: برای تأمین رشد عاطفی کودک در مراحل سنی گوناگون، و برای دادن اعتماد به نفس و استقلال به کودک، به محیط امن نیاز است.
کودکی، اولین و مهم ترین دوره ی زندگی آدمی است . در این دوره کودک برای نخستین بار با طبیعت رابطه برقرار می کند ، روابط اجتماعی خود را بنا می نهد و به مفهومی از خود دست می یابد و از آن جا که این دوره ساختار شخصیتی و رفتاری انسان بنیان گذاشته می شود، دوران کودکی را دوران سرنوشت ساز دانسته اند .[7] کودکان اغلب ساعات بیداری خود را در کلاس درس ها و محیط های آموزشی می گذرانند ، لذا مهم است این محیط ها علاوه بر خوشایندی ، مفید و ایده آل بوده و تجارب یادگیری را تسهیل نمایند .[8] پژوهش ها نشان میدهند که توجه کردن به عوامل محیطی می تواند به محیط یادگیری مطلوب تری بیانجامد .[9] لذا پرداختن به موضوع حاضر از اهمیت اساسی برخوردار است.
توجه به معماری فضای آموزشی ، به خصوص از نظر ارتباط ویژه ای که بر سلامت ، رشد ، خلاقیت کودکان دارد درکشور ما بسیار نادیده گرفته شده است . در حالی که در کشورهای در حال توسعه نمونه های موفقی از فضاهای آموزشی دیده می شد
. هدف از این تحقیق ارایه تحلیلی ادراکی برطراحی فضاهای آموزشی با تاکید بر سلامت کودکان وبررسی دو نمونه داخلی و خارجی برای قیاس بین فضاهای آموزشی مدرن در جهان و ایران است. شیوه تحقیق کتابخانه ای است.
در این مقاله با سوالاتی مثل فضاهای آموزشی چه تاثیری بر رشد فکری و سلامت کودکان دارند؟ چگونه میتوان فضاهای آموزشی را به گونه ای که با استاندارد های موجود در جهان همخوانی داشته باشد بازخوانی کرد؟ اصول طراحی محیط موثر بر سلامت و رشد کودکان کدامند؟ روبرو هستیم.
فرض بر این است که بین سلامت و روند رشد کودکان با عوال محیطی فضای آموزش رابطه ای معنادار وجود دارد و کیفیت فضاهای آموزشی می تواند در سلامت و رشد کودکان موثر باشد.
ارایه ی تحلیلی ادراکی بر کیفیت فضاهای آموزشی و رابطه آن بر رشد فکری ، جسمی ، خلاقیت و سلامت کودک و رسیدن به استانداراد های حداقلی برای دستیابی به محیط آموزشی مطلوب است.
