بخشی از مقاله
چکیده
رشد جمعیت و توسعه ي شهرهاي بزرگ و قطبی شدن آنها در سال هاي اخیر باعث تفکر ایجاد شهرهاي جدید گردیده است و با ملاحظه
به اینکه هدف از ایجاد شهرهاي جدید تنها جذب سرزیر جمعیت، مکان یابی مناسب، پیش بینی خدمات و تجهیزات شهري و در کل ایجاد سرپناه و مسکن نیست بلکه این شهرهابا هدف از بین بردن ویا کاهش مسائل و مشکلات موجود شهرها، ایجادگردیده اند. اما در حقیقت بسیاري از شهرهاي ایجاد شده نتوانسته اند به اهداف از پیش تعیین شده ي خود دست یابند و هم چنین عدم همسویی این شهرها با شاخصه هاي اصلی پایداري شهري ؛ از جمله چالش هایی هستند که در ارتباط با شهرهاي جدید مطرح می شود. بر این اساس این پژوهش در نظر دارد میزان پایداري شاهین شهر به عنوان یکی از اولین شهرهاي جدید ساخته شده درکشور را مورد بررسی قرار دهد.هم چنین با توجه به نقش محلات شهري به عنوان کوچک ترین واحد شهري، با تعریف 32 شاخص و با بهره گیري از تکنیک هایی آماري چون تحلیل عاملی و روش هایی چون امتیاز استاندارد و ضریب تغییرات ؛ سطوح پایداري در سطح محلات این شهر مورد بررسی قرارگرفته است. از نتایج این تحقیق می توان به غالب بودن وضعیت نیمه پایدار در اکثر محله هاي شهر اشاره کرد . بعد زیست اجتماعی، داراي بیشترین ناپایداري در سطح محلات است .هم چنین ضریب تغییرات C.V در سطح محلات شاهین شهر 0/18 بوده است که نشان از اختلاف کم در پایداري محلات است.
کلید واژه ها : شهرهاي جدید، توسعه ي پایدار، شاهین شهر، محله ي شهري
مقدمه
شهرها در گذشته بهترین نمونه هاي پایداري را در خود متجلی ساخته اند. توجه به محدودیت هاي اکولوژیک محل،نظیر آب و توسعه مناسب و سازگار با طبیعت، صرفه جویی در منابع، استفاده از مواد و مصالح بومی، انواع روشهاي مؤثر و مناسب براي ادامه حیات، ایجاد فضاهاي عمومی و اطراف شهرها همه نمونه هایی از عوامل مؤثر در این پایداري بوده اند. با توجه به رشد آتی جمعیت شهر نشین، گسترش شهري در رأس مسائل شهري جهان قرار گرفت که خود عاملی گردید در جهت بروز مشکلات اقتصادي، اجتماعی و کالبدي در شهرها. لذا یکی از راهکار هاي ارائه شده براي جلوگیري از رشد بی رویه ي شهرها و تامین نیازهاي آتی جمعیت، تمرکز زدایی فضایی شهرها و ایجاد شهرهاي جدید مدنظر دولت ها قرار گرفت. در ایران ؛ ایجاد شهرهاي جدید داراي سابقه است اما آنچه امروز در بسیاري از شهرهاي جدید قابل مشاهده ست، تبدیل اینگونه از شهرها به شهرك هایی خوابگاهی است که غالبا از هویت شهري بی بهره هستند. توسعه ي پایدار به عنوان توسعه اي که پاسخگوي نیازهاي نسل حال حاضر؛ بدون به خطر انداختن توانایی نسل هاي آینده براي رفع نیازهاي خود، تعریف می شود(.(smith and Rees,1998 ;Tosun,2001 توسعه پایدار بر پایه ي سه بعد متفاوت از پایداري است ؛ ابعاد اجتماعی، اقتصادي و پایداري اکولوژیکی یا زیست محیطی. این ابعاد ؛ عناصر پایه توسعه پایدار محسوب می شوند
(١٩٩٩,Basiago,٢٠٠٥.(Munier,
توسعه ي پایدار شهري به دنبال تامین پایداري در هر سه بعد شهري است. شهرهاي جدید با هدف اسکان و تامین نیازهاي مازاد جمعیت شهرهاي بزرگ و هم چنین ارتقاي کیفیت زندگی ساکنان آن ساخته شده اند. اما آنچه امروز در ارتباط با بسیاري از شهرهاي جدید کشور مشاهده می شود، تبدیل شدن این شهرها به خوابگاه هایی بزرگ است که ساکنین غالبا نسبت به آن احساس تعلقی ندارند. شاهین شهر اصفهان یکی از اولین شهرهاي جدید ساخته شده در کشور است که به برخی دلایل از جمله نزدیکی به شهر اصفهان، سالانه افراد زیادي به آن مهاجرت کرده و می کنند. براین اساس در طی سال ها آرام آرام بافت اجتماعی و اقتصادي شهر تغییر کرد و تحولات ایجاد شده سبب شد که اکنون شاهین شهر به شهري با ویژگی هاي خاص تبدیل شود (زکی، .(1391براین اساس و با توجه به اینکه این شهر، یکی از اولین شهرهاي جدید کشور است، بررسی میزان پایداري آن ضرورت یافت. این پژوهش در نظر دارد با تببین شاخصه هاي توسعه ي پایدار در ابعاد مختلف، میزان پایداري را در شاهین شهر مورد بررسی قرار داده و به تحلیل نتایج حاصل از آن بپردازد.
روش شناسی
نوع پژوهش حاضر کاربردي و روش بررسی آن، توصیفی –تحلیلی است. محدوده ي جغرافیایی مورد پژوهش شهر جدید شاهین شهر است. این پژوهش در نظر دارد ابتدا به بررسی مبانی نظري مرتبط با موضوع پرداخته و سپس به سنجش و ارزیابی سطوح پایداري در سطح محلات شهر بپردازد. در این ارتباط 32 متغیر مختلف تعریف گردیده و سپس به صورت شاخص هاي تقلیل یافته به عوامل، با بهره گیري از تکنیک تحلیل عاملی (کلانتري، 1385 ،ص.( 283 و سپس به صورت شاخص هاي تلفیقی با استفاده از روش امتیاز استاندارد(موسی کاظمی محمدي،1380،ص.(163 مبادرت گردید. در نهایت سطح پایداري اجتماعی در سطح محلات شهر جدید شاهین شهر با بهره مندي از ضریب تغییرات C.V (صباغ کرمانی، 1380 ،ص. (3 مورد ارزیابی قرار گرفت.
