بخشی از مقاله
چکیده
بازآفرینی که امروزه برای مداخله در امور شهر ها مورد استفاده قرار می گیرد، دارای رویکردهایی است که در هر محدوده بسته به موقعیت و ویژگی های آن محدوده از آنها استفاده می شود. از آنجا که در مناطقی که پیشینه تاریخی از ویژگی های بارز آنها محسوب می شود، فرهنگ بیش از پیش در اولویت قرار دارد. بازآفرینی فرهنگ-مبنا نیز با هدف قرار دادن فرهنگ به منظور تسهیل گر در پی زیست پذیر کردن شهر می باشد.
از جمله مکان هایی که تاثیر به سزایی در فرهنگ دارند فضاهای مدنی هستند که پشتوانه اجتماعی را در خود جای داده اند. در واقع به کمک این فضاها می توان به تقویت هویت فرهنگی که مدنظر بازآفرینی فرهنگ-مبنا است، دست یافت. محله سنگلج از آن جهت که دارای زمینه های فرهنگی و تاریخی قوی می باشد، در این پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته است.
همچنین محله سنگلج در طول زمان دچار فرسودگی شده و نیاز به برنامه ریزی برای رفع معضلاتی که با آن دست به گریبان شده است دیده می شود. بدین منظور پس از مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه ای به تعداد 384 عدد توزیع شد که رابطه میان بازآفرینی فرهنگ-مبنا و عملکرد فضاهای مدنی در آن از طریق آزمون های آماری سنجیده شده است که در آخر ارتباط میان این متغیرها از طریق مدل نمایش داده شده است.
مقدمه
شهرها برای حفظ حیات و سرزندگی خود نیازمند تغییر و تحولاتی هستند که با توجه به نیازهای هر نسل در آنها صورت گیرد. در این میان بازآفرینی شهری می تواند تغییر و تحولات را هدایت کند و به یک برنامه جامع و یکپارچه بدل کند. در تحقیق حاضر به منظور تحقق سرزندگی در بخشی از شهر که دچار فرسودگی شده است، به فضاهای مدنی توجه شده است و هدف دستیابی به ارتباط میان عملکرد فضاهای مدنی در بحث بازآفرینی شهری به ویژه بازآفرینی فرهنگ-مبنا می باشد.
روش تحقیق
پژوهش حاضر، تحقیقی کاربردی است. بر این اساس روش مورد استفاده در این تحقیق در دو بخش کلی زیر به شرح زیر است: بررسی مبانی نظری: استفاده از روش های تحلیلی و تطبیقی بررسی نمونه مورد: روش تحلیلی.
بنابراین به صورت کلی، رویکرد پژوهش رویکردی کیفی و کمی است.
روش گردآوری اطلاعات در بخش مبانی نظری، مبتنی بر شیوهی کتابخانه ای و اسنادی می باشد و در بخش بررسی نمونه موردی از یک سو، مبتنی بر برداشت میدانی مشتمل بر مشاهده، مصاحبه و پرسشگری و... و از سوی دیگر مبتنی بررسی تاریخی در ارتباط با محله و... است .
در این تحقیق در تجزیه و تحلیل پرسشنامه از مباحث استنباطی و توصیفی آماری استفاده شده است. آمارههای توصیفی شامل جداول فراوانی و میانگین میباشد و در سطح استنباطی نیز از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نرمافزار مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار SPSS نسخه 19 می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنان محله سنگلج که سن آنها بیشتر از 25 سال است، می باشند که با توجه به جدول مورگان و در نظر گرفتن جمعیت محله، حجم نمونه 384 عدد می باشد.
مبانی نظری پژوهش
اگرچه واژه ی بازآفرینی دارای معانی چند وجهی است، اما در حوزه ی طراحی و معماری، در معنای به کارگیری تجربیات گذشته در فرآیند برنامه ریزی و طراحی، با بیانی نو و استفاده از شیوه هایی پویا و متناسب با نیازهای جاری در هر زمان است.... . بهره مندی از پژوهش و تحقیق در بازآفرینی، آن را به فرآیندی علمی تبدیل می کند.پس منظور از بازآفرینی، فرآیند علمی - و نه صرفاً سلیقه ای آن - طراحی است که تجربیات گذشته ی ساماندهی محیط به وسیله ی انسان را متناسب با پارادایم های زمان معاصر به کار گیرد. بازآفرینی در انگلیسی در حیطه ی طراحی به معنی دوباره خلق کردن است.
از اواخر دهه نود میلادی به این سو سیاست های شهری در کشورهای توسعه یافته به وبژه در اروپا و آمریکای شمالی بر موضوع بازآفرینی شهری از طریق ارتقا کیفی فضاها و بافت های شهری استوار شده است. سند برنامه ریزی منتشره در سال 2000 میلادی توسط دولت فرانسه ، "برنامه شهرهای اجتماعی "در آلمان ، سند " بسوی یک رنسانس شهری " در انگلستان و " برنامه شهرهای بزرگ " در هلند از سیاست ها و برنامه های مرتبط در این زمینه اند.
کشورهای اروپای غربی هر یک با توجه به ساختار سیاسی و نظام برنامه ریزی شهری خود بدین امر مبادرت ورزیده اند ولی علی رغم تفاوت ها در قوانین، برنامه ها و مدل های مواجهه بین کشورها ، اسناد و قوانین فوق نشان از توجه ویژه آنها به موضوع ارتقاء محیطی، توسعه اقتصادی و شمول اجتماعی است که هر سه پایه های اساسی سیاست باز آفرینی شهری را تشکیل می دهند. محور های موضوعی مورد تاکید این سیاست عبارتند از:
· تاکید برهمکاری نیروهای محلی با بخش خصوصی و گروه های داوطلب
· توجه بیشتر به حفاظت از محیط های تاریخی و نقش ساختارهای تاریخی در باز آفرینی شهری
· استفاده از هنر، فرهنگ و گذران اوقات فراغت به عنوان محرک های برنامه های تجدید حیات شهری
· تاکید برمشارکت گروه های اجتماعی دراین فرایند
· ایجاد همبستگی و یکپارچگی میان کلیه نقش آفرینان شهری و سایرگروه های ذی نفع برمبنای شراکت
· پرهیز ازساخت وسازهای تک عملکردی و تشویق ساخت پروژه ها با کاربری های متعدد و مختلط
· توجه به اقدامات و برنامه های کیفی به موازات اقدامات کمی
· تاکید برافزایش اشتغال، کاهش فقروافتراق اجتماعی، تامین امکانات اجتماعی و آموزش به جای نوسازی های صرفا فیزیکی
· انتقاد از درگیری بیش ازاندازه و مستقیم دولت درامرتوسعه
· توجه به تنظیم مجدد طرح ها و برنامه ها بر اساس اصول توسعه پایدار.[2]
بازآفرینی شهری سیاستی جامع و دربرگیرنده ابعاد کلیدی پنج گانه زیر است:
· موضوعات مالی و اقتصادی؛
· دیدگاه های فیزیکی و محیطی بازآفرینی؛
· موضوعات اجتماعی و وابسته به مردم؛
· اشتغال، آموزش و تربیت؛
· مسکن.
از آنجا که در تمامی تعاریف بازآفرینی شهری اجتماع و فرهنگ از ارکان مهم محسوب می شوند و همچنین فضاهای مدنی در برگیرنده هر دو جزء اجتماع و فرهنگ می باشد در بازآفرینی فرهنگ مبنا می تواند اهداف مورد نظر را شامل شود.
در تعریف بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا، مفهوم مکان نقش کلیدی دارد در واقع آنچه بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا در جستجوی آن است با ساحت های کالبدی، کارکردی و تصویری مکان، انطباق پذیر است. بنابراین سه بازه اصلی را برای بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا می توان مورد توجه قرار داد: بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا و تعریف محدوده های فرهنگی، بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا و رویدادهای فرهنگی، بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا و دستیابی به تصویری بهتر برای شهر.
ارتقا کیفیت کالبدی و استفاده دوباره از میراث معماری و فراهم آوردن بستری برای پذیرش رویدادهای فرهنگی و فعالیت های مبتنی بر فرهنگ و هنر، موجب می شود تا تصویر و وجه بهتری برای شهرها شکل بگیرد. حاصل هم افزایی کالبد و کارکرد در بازآفرینی فرهنگ مبنا، خود را به صورت زنجیره ی شکل گرفته ای از مکان ها نشان می دهد و ترجمان بار معناهای شهری در محیط کالبدی، با کمک عناصر نشانه ای و تاریخی، دقیقا بر همان بروندادی دلالت می نماید که مفهوم و زمینه محتوایی بازآفرینی بر پایه آن شکل گرفته است.
فرایند شکل گرفتن تصویری دوباره، قوی تر از قبل و تا حد ممکن منحصر به فرد هم پاسخی است به همسانی تصویر شهرها و هم نشان از میزان موفقیت بازآفرینی و نزدیک شدن به مرزی است که در آن شهر، نقش شمایلی پیدا می کند و نام شهر، مترادف با محور فرهنگی طرح شده در جریان بازآفرینی می شود. - - 4 انجمن بازآفرینی شهری بریتانیا برای ارزیابی بهترین تجربه های بازآفرینی در طول هفت سال موارد زیر را ملاک عمل قرار داده است:
· کمک به ارزیابی اقتصادی یک منطقه و حیات مالی فعالیت اولیه؛
· گستره ای از طرح به عنوان کاتالیزور بازآفرینی در منطقه عمل می کند؛
· کمک به روح اجتماع و همبستگی اجتماعی؛
